Διερεύνηση οικονομικών διακυμάνσεων και της συμπεριφοράς του γεωργικού κλάδου σ' αυτές: η περίπτωση της ελληνικής οικονομίας

Abstract

The primary objective of this dissertation is to analyze the dynamic interactions between the agricultural sector and other economic sectors in Greece, offering a comprehensive understanding of their interconnectedness and long-term relationships. An extensive analysis was initially conducted through a literature review, focusing on economic cycles and the dynamic relationship between the agricultural sector and other sectors of the economy. This approach provided a solid theoretical foundation, allowing for the interpretation of the results in relation to existing economic theories and enhancing the scientific validity of the study. Given the limited research on the interplay between agriculture and non-agricultural sectors in Greece, this study explored the trajectories and linkages among Greek economic sectors—specifically agriculture, industry, construction, and services—during the period 1960-2020, using time series annual data in constant 2015 prices. Initially, descriptive statistics and cross-correlation analysis reveal important characteristics of the data and sectoral interdependencies. Subsequently, the BBQ (Bry - Boschan Quarterly) algorithm is employed to detect business cycle turning points, while the BDS (Brock - Dechert – Scheinkman) test confirms the presence of non-linear dynamics, justifying the use of non-linear models. In addition, a systematic analysis of the impact of various trend extraction methods was conducted, including the Hodrick-Prescott, Baxter-King, Christiano-Fitzgerald, Butterworth, and Hamilton filters, to examine the stability and consistency of the results. This analysis strengthened the reliability of the research, as it revealed a notable similarity in the identification of the cyclical component of each variable, regardless of the method used. Consequently, this provided a consistent picture of the economic cycles, adding robustness to the study's findings. Several unit root tests are also applied to establish the stationarity properties of the time series. The analysis integrates both linear (Autoregressive Distributed Lag, ARDL) and non-linear econometric techniques, focusing on the use of the Non-Linear Autoregressive Distributed Lag (NARDL) model and Structural Vector Autoregression (SVAR) framework. The results of the NARDL model show a significant long-run negative relationship between the service and agricultural sectors, with asymmetric effects. Positive growth in the service sector is associated with a contraction in the agricultural sector, while a reduction in the service sector leads to a more pronounced expansion in agriculture. This asymmetry is further validated by the Wald test, and dynamic multipliers illustrate the differential impacts over time. To complement the analysis, the SVAR model is estimated using recursive ordering based on economic theory. The SVAR results confirm that intersectoral shocks produce distinct short-run dynamics, with agriculture having a negative spillover effect on services, but no significant reciprocal effect. The findings have important policy implications, particularly in the context of Greece's structural economic transformation. The study suggests that policies aimed at fostering service sector growth should be mindful of the potential negative impacts on the agricultural sector. Furthermore, during periods of economic downturns, resource reallocation towards agriculture may offer a stabilizing effect, suggesting a countercyclical role for the agricultural sector. These insights provide valuable information for policymakers seeking to balance sectoral development and ensure macroeconomic stability, especially in times of economic uncertainty.

Ο κύριος στόχος αυτής της διατριβής είναι η ανάλυση των δυναμικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ του γεωργικού τομέα και άλλων οικονομικών τομέων στην Ελλάδα, παρέχοντας μια ολοκληρωμένη κατανόηση της αλληλεξάρτησης και των μακροχρόνιων σχέσεών τους. Πραγματοποιήθηκε αρχικά μια εκτενής ανάλυση μέσω βιβλιογραφικής επισκόπησης, εστιάζοντας στους οικονομικούς κύκλους και στη δυναμική σχέση του γεωργικού τομέα με άλλους τομείς της οικονομίας. Αυτή η προσέγγιση παρείχε ένα σταθερό θεωρητικό υπόβαθρο, επιτρέποντας την κατανόηση των αποτελεσμάτων σε συνάρτηση με υπάρχουσες οικονομικές θεωρίες και ενισχύοντας την επιστημονική εγκυρότητα της μελέτης. Δεδομένης της περιορισμένης έρευνας, που αφορά τη σχέση μεταξύ του γεωργικού και των μη γεωργικών τομέων στην Ελλάδα, η μελέτη αυτή εξέτασε τις πορείες και τις συνδέσεις μεταξύ των ελληνικών οικονομικών τομέων — συγκεκριμένα της γεωργίας, της βιομηχανίας, των κατασκευών και των υπηρεσιών — κατά την περίοδο 1960-2020, χρησιμοποιώντας ετήσιες χρονοσειρές σε σταθερές τιμές του 2015. Αρχικά, στατιστικά περιγραφικά στοιχεία και ανάλυση σταυροειδών συσχετίσεων αποκαλύπτουν σημαντικά χαρακτηριστικά των δεδομένων και τις διατομεακές αλληλεξαρτήσεις. Στη συνέχεια, εφαρμόζεται ο αλγόριθμος BBQ (Bry - Boschan Quarterly algorithm) για την ανίχνευση σημείων καμπής των οικονομικών κύκλων, ενώ το τεστ BDS (Brock - Dechert – Scheinkman test) επιβεβαιώνει την ύπαρξη μη γραμμικών δυναμικών, δικαιολογώντας τη χρήση μη γραμμικών υποδειγμάτων. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε μια συστηματική ανάλυση της επίδρασης πολλών μεθόδων αφαίρεσης τάσης, όπως τα φίλτρα Hodrick - Prescott, Hamilton, Butteworth, Baxter - King, και Christiano–Fitzgerald, ώστε να εξεταστεί η σταθερότητα και η συνέπεια των αποτελεσμάτων. Αυτή η ανάλυση ενίσχυσε την αξιοπιστία της έρευνας, καθώς διαπιστώθηκε μια αξιοσημείωτη ομοιότητα σχετικά με τον εντοπισμό της κυκλικής συνιστώσας της κάθε μεταβλητής, ανεξάρτητα από τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε, παρέχοντας έτσι μια συνεπή εικόνα των οικονομικών κύκλων. Διάφοροι έλεγχοι μοναδιαίας ρίζας χρησιμοποιούνται, επίσης, για να προσδιοριστούν οι ιδιότητες στασιμότητας των χρονοσειρών. Η ανάλυση συνδυάζει γραμμικές (Αυτοπαλίνδρομα Κατανεμόμενων Υστερήσεων - Autoregressive Distributed Lag, ARDL) και μη γραμμικές οικονομετρικές τεχνικές, εστιάζοντας στη χρήση του μη γραμμικού υποδείγματος Αυτοπαλίνδρομου Κατανεμόμενων Υστερήσεων (Non Linear Autoregressive Distributed Lag - NARDL) και στο πλαίσιο του Δομικού Διανυσματικού Αυτοπαλίνδρομου Υποδείγματος (Structural Vector Autoregression - SVAR). Τα αποτελέσματα του υποδείγματος NARDL δείχνουν μια σημαντική μακροχρόνια αρνητική σχέση, μεταξύ του τομέα των υπηρεσιών και του γεωργικού τομέα, με ασύμμετρες επιπτώσεις. Η θετική ανάπτυξη στον τομέα των υπηρεσιών συνδέεται με τη συρρίκνωση του γεωργικού τομέα, ενώ η μείωση στον τομέα των υπηρεσιών οδηγεί σε πιο έντονη επέκταση της γεωργίας. Αυτή η ασυμμετρία επιβεβαιώνεται περαιτέρω από τoν έλεγχο Wald, ενώ οι δυναμικοί πολλαπλασιαστές απεικονίζουν τις διαφορές των επιπτώσεων με την πάροδο του χρόνου. Για να συμπληρωθεί η ανάλυση, το υπόδειγμα SVAR εκτιμάται με τη χρήση αναδρομικής διάταξης (recursive ordering) βάσει της οικονομικής θεωρίας. Τα αποτελέσματα του SVAR επιβεβαιώνουν ότι τα διατομεακά σοκ παράγουν διακριτές βραχυπρόθεσμες δυναμικές, με τον γεωργικό τομέα να έχει αρνητική επίπτωση στον τομέα των υπηρεσιών, αλλά χωρίς σημαντική αμοιβαία επίδραση. Τα ευρήματα έχουν σημαντικές επιπτώσεις για τη χάραξη πολιτικής, ιδιαίτερα στο πλαίσιο του διαρθρωτικού οικονομικού μετασχηματισμού της Ελλάδας. Η μελέτη προτείνει ότι οι πολιτικές που στοχεύουν στην ενίσχυση της ανάπτυξης του τομέα των υπηρεσιών πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στον γεωργικό τομέα. Επιπλέον, σε περιόδους ύφεσης, η ανακατανομή πόρων προς τη γεωργία μπορεί να προσφέρει σταθεροποιητική επίδραση, υποδεικνύοντας έναν αντικυκλικό ρόλο για τον γεωργικό τομέα. Αυτές οι πληροφορίες προσφέρουν πολύτιμες γνώσεις για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής που επιδιώκουν να εξισορροπήσουν την ανάπτυξη των τομέων και να διασφαλίσουν τη μακροοικονομική σταθερότητα, ιδίως σε περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας.