Δημοκρατία και δικαίωμα στην εκπαίδευση: η Ιδιότητα του πολίτη στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση: η περίπτωση ενός τυπικού σχολείου της Θεσσαλονίκης

Abstract

Τhis Ph.D. Thesis aims to analyze the results of a research project based on ethnography in order to explore the concept of citizenship, democracy and child’s right to education as formulated by national and supranational authorities, sociopolitical situation, economic crisis and the interaction of social subjects. It is based on the analysis of group interviews and discussions, pupils’ ideas, comments and opinions, on data coming from the participant observation field, the issues raised and the discussions among pupils and teachers. In the first part research is focused on the analysis of young pupils’ perceptions aged 10-12 year at an ordinary primary school about the content of citizenship and role and the objectives of citizenship education in the curriculum and the school community. It also based on research-action as a technique to explore students' views of the ideal school and shaped the second part of research. In this context, the second part of research is focused on the analysis of a teaching intervention for emancipation, inspired by libertarian and critical pedagogy. Through different concepts and controversial issues, aims to encouraged students to analyze their own experience based on participation, knowledge and discussions and form on students’ active role by different material for the construction of their citizenship.

Η παρούσα διατριβή αποτελεί μία ποιοτική έρευνα βασιζόμενη στην εθνογραφία με στόχο να διερευνήσει το περιεχόμενο της ιδιότητας του πολίτη, της δημοκρατίας και του δικαιώματος στην εκπαίδευση, όπως διαμορφώνονται από τους εθνικούς και υπερ-εθνικούς θεσμούς, τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες, την οικονομική κρίση και τη διάδραση των κοινωνικών υποκειμένων. Βασίστηκε στην ανάλυση των συλλογικών και ατομικών συνεντεύξεων, των συζητήσεων, των απόψεων και πρακτικών των ατόμων, δεδομένα που προέκυψαν από τη συμμετοχική παρατήρηση στο χώρο του σχολείου, αλλά και των ζητημάτων που προέκυψαν από τις συζητήσεις μεταξύ των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των γονέων. Στο πρώτο μέρος η έρευνα αφορά την ανάλυση των πεποιθήσεων των ενηλίκων και των μαθητών, ηλικίας 10-12 ετών, σε μία τυπική σχολική μονάδα σχετικά με το περιεχόμενο και το ρόλο της ιδιότητας του πολίτη στο αναλυτικό πρόγραμμα και τη σχολική καθημερινότητα. Παράλληλα μέσω της αξιοποίησης της έρευνας-δράσης ως τεχνικής διερευνήθηκαν οι οπτικές των μαθητών για το ιδανικό σχολείο και διαμορφώθηκε το δεύτερο μέρος της έρευνας. Στο πλαίσιο αυτό το δεύτερο μέρος της έρευνας αφορά την ανάλυση μιας διδακτικής παρέμβασης με στόχο τη χειραφέτηση βασιζόμενη στις αρχές της ελευθεριακής και της κριτικής παιδαγωγικής. Αξιοποιώντας διάφορα εποπτικά μέσα και αντιφατικά θέματα που αντλήθηκαν από την καθημερινότητα επιχειρήθηκε από τη μια η ενδυνάμωση των μαθητών, ώστε να καταστούν ικανοί να αναλύουν την εμπειρία τους στη βάση της δικής τους συμμετοχής, της γνώσης και των συζητήσεων και από την άλλη η διαμόρφωση του ενεργού ρόλου των μαθητών μέσω διαφόρων υλικών για την κατασκευή της ιδιότητας του πολίτη.