Ολιστική προσέγγιση προαγωγής δημόσιας υγείας-ψυχικής ανθεκτικότητας, μέσω παρεμβάσεων ενσυνειδητότητας, Μεσογειακού τρόπου ζωής και κατανάλωσης καινοτόμων λειτουργικών τροφίμων

Abstract

Modern societies face a range of challenges that directly affect public health, such as rising stress levels, changes in dietary habits, and mental disorders. The need for new, multidimensional interventions that promote overall well-being and psychological resilience has become increasingly urgent. Within this framework, the present dissertation focuses on a holistic approach that combines mindfulness, the Mediterranean lifestyle, and the consumption of functional foods as means to promote public health and psychological resilience. This study is based on the concept of psychological resilience as a protective mechanism against chronic stress and psychological pressures. At the same time, it highlights the importance of mindfulness in managing stress and improving mental health. Mindfulness includes practices such as meditation and mindful eating, which can contribute to enhanced well-being and improved relationships with food. The Mediterranean lifestyle is a multidimensional model that incorporates healthy dietary choices, regular physical activity, social interaction, quality sleep, and connection with nature. The Mediterranean diet, as a core element of this lifestyle, is rich in natural functional foods such as fruits, vegetables, nuts, olive oil, legumes, and fish, which contain valuable bioactive compounds. Particular emphasis is placed on the role of functional foods in regulating both mental and physical health. These foods include probiotics, prebiotics, polyphenols, and omega-3 fatty acids, all of which positively influence gut and brain function. The gut-brain axis has been proven to be crucial in regulating mood, cognitive functions, and overall psychological well-being. Although numerous studies have highlighted the benefits of these elements individually, their combined effect has not been extensively examined. This dissertation aims to fill this research gap by investigating the relationship between mindfulness, the Mediterranean lifestyle, and the consumption of functional foods, as well as their interaction with psychological resilience and public health. To achieve the research objectives, the methodology of this dissertation included: 1. Cross-sectional studies that examined the relationship between mindfulness, the Mediterranean lifestyle, and functional foods in relation to psychological resilience and overall well-being. 2. A feasibility study that explored the implementation of a workplace wellness program incorporating mindfulness and the Mediterranean lifestyle. 3. A feasibility study for the development of innovative functional foods designed to support mental and psychological health. The research findings suggest that adopting mindfulness practices and integrating the Mediterranean lifestyle into daily routines are associated with improved psychological resilience, reduced stress levels, and enhanced health-related quality of life. Additionally, the consumption of functional foods contributes to mood regulation and cognitive function by enhancing gut microbial diversity and reducing systemic inflammation. One of the most interesting findings of the dissertation concerns the relationship between occupational burnout and mindfulness—an association identified for the first time in the Greek population. The data indicate that employees who practiced mindfulness and followed a healthier lifestyle experienced lower levels of burnout and greater job satisfaction. These results emphasize the necessity of incorporating mindfulness programs and nutritional education into workplaces. Furthermore, the study highlighted the impact of herbal infusions, such as Greek mountain tea, in reducing stress levels and improving psychological resilience. This finding suggests that traditional foods and herbs can serve as valuable tools for promoting public health. The feasibility study on promoting employee well-being highlighted the significance of Mindfulness and the Mediterranean lifestyle in reducing occupational burnout and enhancing job satisfaction. The findings indicated that implementing multidimensional interventions, which combined dietary habits, physical activity, and stress management techniques, significantly contributed to improving psychological resilience and employee productivity. These data showed that integrating such interventions into corporate well-being programs could serve as a sustainable strategy for promoting health and well-being in the workplace. The feasibility study on functional foods demonstrated their acceptance among consumers and their willingness to incorporate innovative foods into their daily diet. These findings indicate that developing new functional food products enriched with natural bioactive compounds could be a sustainable strategy for improving the overall health of the population. Overall, the findings of this dissertation support the significance of a holistic approach that integrates mindfulness, the Mediterranean diet, and functional foods to enhance psychological resilience and public health. The proposed strategies could be incorporated into dietary and psychosocial programs, contributing to reducing the burden of mental and physical illnesses.

Οι σύγχρονες κοινωνίες αντιμετωπίζουν μια σειρά από προκλήσεις που επηρεάζουν άμεσα τη Δημόσια Υγεία, όπως η αύξηση των επιπέδων άγχους, οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και οι ψυχικές διαταραχές. Η ανάγκη για νέες, πολυδιάστατες παρεμβάσεις που προάγουν τη συνολική ευζωία και την ψυχική ανθεκτικότητα είναι πλέον επιτακτική. Σε αυτό το πλαίσιο, η παρούσα διατριβή εστιάζει σε μια ολιστική προσέγγιση που συνδυάζει την Ενσυνειδητότητα, τον Μεσογειακό τρόπο ζωής και την κατανάλωση λειτουργικών τροφίμων, ως μέσα για την προαγωγή της Δημόσιας Υγείας και της ψυχικής ανθεκτικότητας. Η μελέτη βασίζεται στην έννοια της Ψυχικής Ανθεκτικότητας ως προστατευτικού μηχανισμού απέναντι στο χρόνιο στρες και τις ψυχολογικές πιέσεις. Παράλληλα, αναδεικνύεται η σημασία της Ενσυνειδητότητας (mindfulness) στη διαχείριση του άγχους και στη βελτίωση της ψυχικής υγείας. Η Ενσυνειδητότητα περιλαμβάνει πρακτικές όπως ο διαλογισμός και η ενσυνείδητη διατροφή, που μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της ευζωίας και στη βελτίωση της σχέσης του ατόμου με το φαγητό. Ο Μεσογειακός τρόπος ζωής αποτελεί ένα πολυδιάστατο μοντέλο που ενσωματώνει υγιεινές διατροφικές επιλογές, τακτική φυσική δραστηριότητα, κοινωνική αλληλεπίδραση, ποιοτικό ύπνο και σύνδεση με τη φύση. Η Μεσογειακή Διατροφή, ως βασικό στοιχείο αυτού του τρόπου ζωής, είναι πλούσια σε φυσικά λειτουργικά τρόφιμα, όπως φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί, ελαιόλαδο, όσπρια και ψάρια, που περιέχουν πολύτιμα βιοδραστικά συστατικά. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη σημασία των λειτουργικών τροφίμων στη ρύθμιση της ψυχικής και σωματικής υγείας. Τα τρόφιμα αυτά περιλαμβάνουν προβιοτικά, πρεβιοτικά, πολυφαινόλες και ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, που επηρεάζουν θετικά τη λειτουργία του εντέρου και του εγκεφάλου. Η διασύνδεση του άξονα εντέρου-εγκεφάλου έχει αποδειχθεί κρίσιμη για τη ρύθμιση της διάθεσης, των γνωστικών λειτουργιών και της ψυχολογικής ευημερίας. Παρόλο που πολλές έρευνες έχουν αναδείξει τα οφέλη των παραπάνω στοιχείων μεμονωμένα, η συνδυαστική τους επίδραση δεν έχει μελετηθεί εκτενώς. Η παρούσα διατριβή στοχεύει να καλύψει αυτό το ερευνητικό κενό, διερευνώντας τη σχέση μεταξύ ενσυνειδητότητας, Μεσογειακού τρόπου ζωής και κατανάλωσης λειτουργικών τροφίμων, καθώς και την αλληλεπίδρασή τους με την Ψυχική Ανθεκτικότητα και τη Δημόσια Υγεία. Για την επίτευξη των ερευνητικών στόχων, η μεθοδολογία της διατριβής περιλάμβανε: 1. Συγχρονικές μελέτες που εξέτασαν τη σχέση της ενσυνειδητότητας, του Μεσογειακού τρόπου ζωής και των λειτουργικών τροφίμων με την Ψυχική Ανθεκτικότητα και τη συνολική ευζωία. 2. Μελέτη σκοπιμότητας που διερεύνησε την εφαρμογή προγράμματος προαγωγής της εργασιακής ευζωίας μέσω της ενσυνειδητότητας και του Μεσογειακού τρόπου ζωής. 3. Μελέτη σκοπιμότητας για την ανάπτυξη καινοτόμων λειτουργικών τροφίμων, σχεδιασμένων να υποστηρίζουν τη νοητική και ψυχική υγεία. Τα αποτελέσματα των ερευνών υποδεικνύουν ότι η υιοθέτηση πρακτικών ενσυνειδητότητας και η ενσωμάτωση του Μεσογειακού τρόπου ζωής στην καθημερινότητα σχετίζονται με βελτιωμένη Ψυχική Ανθεκτικότητα, μειωμένα επίπεδα άγχους και ενισχυμένη ποιότητα ζωής σχετιζόμενη με την υγεία. Επιπλέον, η κατανάλωση λειτουργικών τροφίμων συμβάλλει στη ρύθμιση της διάθεσης και των γνωστικών λειτουργιών, μέσω της ενίσχυσης της μικροβιακής ποικιλομορφίας του εντέρου και της μείωσης της συστηματικής φλεγμονής. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της διατριβής αφορά τη σχέση μεταξύ επαγγελματικής εξουθένωσης και ενσυνειδητότητας, σχέση η οποία αναδεικνύεται για πρώτη φορά σε Ελληνικό πληθυσμό. Τα δεδομένα δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι που εφάρμοζαν τεχνικές ενσυνειδητότητας και ακολουθούσαν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής εμφάνισαν μειωμένα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης και μεγαλύτερη εργασιακή ικανοποίηση. Αυτά τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν την ανάγκη ενσωμάτωσης προγραμμάτων ενσυνειδητότητας και διατροφικής εκπαίδευσης στους εργασιακούς χώρους. Επιπλέον, η έρευνα ανέδειξε την επίδραση των φυτικών αφεψημάτων, όπως το ελληνικό τσάι του βουνού, στη μείωση των επιπέδων στρες και στη βελτίωση της ψυχικής ανθεκτικότητας. Αυτό υποδηλώνει ότι τα παραδοσιακά τρόφιμα και βότανα μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για την προαγωγή της Δημόσιας Υγείας. Η μελέτη σκοπιμότητας για την προαγωγή της ευζωίας των εργαζομένων ανέδειξε τη σημασία της Ενσυνειδητότητας και του Μεσογειακού τρόπου ζωής στη μείωση της επαγγελματικής εξουθένωσης και στην ενίσχυση της εργασιακής ικανοποίησης. Τα ευρήματα κατέδειξαν ότι η εφαρμογή πολυδιάστατων παρεμβάσεων, που συνδύαζαν διατροφικές συνήθειες, φυσική δραστηριότητα και τεχνικές διαχείρισης του στρες, συνέβαλε ουσιαστικά στη βελτίωση της ψυχολογικής ανθεκτικότητας και της παραγωγικότητας των εργαζομένων. Αυτά τα δεδομένα έδειξαν ότι η ενσωμάτωση τέτοιων παρεμβάσεων σε εταιρικά προγράμματα ευζωίας μπορούσε να αποτελέσει μια βιώσιμη στρατηγική για την προαγωγή της υγείας και της ευεξίας στον εργασιακό χώρο. Η μελέτη σκοπιμότητας για τα λειτουργικά τρόφιμα ανέδειξε την αποδοχή τους από τους καταναλωτές και την προθυμία τους να ενσωματώσουν καινοτόμα τρόφιμα στην καθημερινή τους διατροφή. Αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι η ανάπτυξη νέων λειτουργικών προϊόντων με φυσικά βιοδραστικά συστατικά μπορεί να αποτελέσει μια βιώσιμη στρατηγική για τη βελτίωση της συνολικής υγείας του πληθυσμού. Συνολικά, τα αποτελέσματα της διατριβής υποστηρίζουν τη σημασία μιας ολιστικής προσέγγισης που συνδυάζει την ενσυνειδητότητα, τη Μεσογειακή Διατροφή και τα λειτουργικά τρόφιμα για τη βελτίωση της Ψυχικής Ανθεκτικότητας και της Δημόσιας Υγείας. Οι προτεινόμενες στρατηγικές θα μπορούσαν να ενσωματωθούν σε διατροφικά και ψυχοκοινωνικά προγράμματα, συμβάλλοντας στη μείωση του φορτίου των ψυχικών και σωματικών νοσημάτων. Τέλος, προτείνεται η περαιτέρω διερεύνηση της επίδρασης αυτής της ολιστικής προσέγγισης σε διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες, καθώς και η ανάπτυξη τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών που θα επιβεβαιώσουν τα ευρήματα. Μελλοντικές έρευνες θα μπορούσαν να επικεντρωθούν στην προσαρμογή αυτών των στρατηγικών σε άτομα με χρόνιο στρες, επαγγελματική εξουθένωση ή ψυχικές διαταραχές, με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της συνολικής ευεξίας του πληθυσμού.