Η επίδραση της διαφοροποιημένης διδασκαλίας στην επίδοση των παιδιών νηπιαγωγείου

Abstract

Every child is unique. The acceptance of this essential idea means that there are various differences at the cognitive and social levels, based on the different family backgrounds, as well as on cultural factors, such as the ethnicity and the language. The bouquet of such diverse characteristics gathered by each child, comprises the increased diversity that occurs in every classroom nowadays. Since, the characteristics of children impact the way students learn, teachers are challenged to respond effectively to everyone’s learning needs. Differentiated Instruction (DI) is considered as an innovative approach for teaching and learning, as it builds upon children’s diversity, in order to maximize their learning. The main aim of DI is to lead every child on the highest level of academic success that s/he can reach.The effectiveness of differentiated approach has been indicated by several empirical studies, which focused basically on elementary, middle, high and college levels of education. These studies confirmed the increased achievement on reading, writing and mathematical skills. Nevertheless, there are some contradictory findings that do not attest to DI’ s positive impact. However, there is a significant research gap regarding DI, specifically on studies that concentrate on preschool education, while scarce empirical evidence exists regarding its effectiveness in the context of an Integrated Curriculum. As a result, the present study aims to investigate the impact of DI on kindergarten children’s achievement, while DI is applied in the context of integration of knowledge.The participants of the study were 154 kindergarten children, 80 of which participated in DI interventions (experimental group), while 74 children participated in teaching to the middle approach (control group). The interventions included three themes and were applied for over 5 months. They had the same learning goals and followed the exact same design, so as the only difference between them would be the teaching approach (DI or teaching to the middle). To reassure the interventions fidelity, a program of Professional Development was applied, in order to support teachers of experimental group to apply the DI approach. The data collection included pre- and post-tests to examine the effectiveness of DI in reaching the learning goals of the three interventions. Children’s achievement was measured by their understanding of the interventions’ concepts, through structured individual interviews. The answers from the close-ended questions were graded and then analyzed statistically, while the open answers were additionally analyzed by Content Analysis. The results confirmed the positive impact of DI in children’s achievement, greater than teaching to the middle approach. It was also found that DI was sometimes able to counterbalance the initial achievement differences among different groups. In addition, a tendency was found implying that differentiation by interests was the most effective type of adjustment. Content Analysis highlighted that the children from the experimental group gained deeper understanding and gave more complete and richer explanations. At the same time, the children from the control group tended to avoid more often to give any answer or their responses were not related to the theme.Therefore, DI’s features, such as addressing the needs of children, providing appropriate challenges, flexibility etc., contributed to create a positive learning environment in every participating classroom. This facilitated children to get actively involved in their learning, to gain deeper understanding of the concepts and finally to reach higher levels of achievement. As a result, the need for spread application of DI becomes more apparent.The educational implications of the research indicate clarifying of the application framework of DI and overcoming some obstacles and the issues that concentrated criticism, towards increasing the applicability of DI. In this context, proposals about the revision and the adjustment of DI for kindergarten are discussed. Further research and educational applications will provide the appropriate evidence for DI’s effective application.

Η παραδοχή ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό, οδηγεί αναπόφευκτα στη διαπίστωση ποικίλων διαφορών που εντοπίζονται σε γνωστικό και κοινωνικό επίπεδο, σε παράγοντες που σχετίζονται με το οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και με πολιτιστικούς παράγοντες, όπως η κουλτούρα ή η γλώσσα. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά των παιδιών συνθέτουν την αυξημένη ανομοιογένεια που παρουσιάζεται στις σύγχρονες τάξεις. Δεδομένου ότι τα χαρακτηριστικά αυτά των παιδιών επηρεάζουν τη μάθησή τους, αποτελεί πρόκληση για τους/ις εκπαιδευτικούς η αποτελεσματική διαχείριση και ανταπόκριση στις ανάγκες όλων των παιδιών. Η Διαφοροποιημένη Διδασκαλία (ΔΔ) προτείνεται ως μία σύγχρονη προσέγγιση για τη διδασκαλία και τη μάθηση που αξιοποιεί τη διαφορετικότητα των παιδιών προς όφελός τους, καθώς η διδασκαλία οργανώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων, με απώτερο σκοπό να οδηγηθεί κάθε παιδί στο μέγιστο επίπεδο ανάπτυξής του και στην ακαδημαϊκή επιτυχία. Η αποτελεσματικότητα της προσέγγισης έχει υποστηριχθεί από αρκετές εμπειρικές μελέτες, οι οποίες εστίαζαν κυρίως σε παιδιά δημοτικού και μεγαλύτερων βαθμίδων, στις περιοχές της γλώσσας και των μαθηματικών, ενώ έχουν βρεθεί και αντικρουόμενα ευρήματα. Βέβαια, είναι γεγονός ότι υπάρχει σημαντικό ερευνητικό κενό, ειδικά σε αντίστοιχες έρευνες που να εστιάζουν σε μικρότερες ηλικίες, αλλά και στην αποτελεσματικότητα της ΔΔ στο πλαίσιο της διαθεματικής προσέγγισης της σχολικής γνώσης. Για το λόγο αυτό, η παρούσα έρευνα εστιάζει στη διερεύνηση της επίδρασης της ΔΔ στη μαθησιακή επίδοση των παιδιών του νηπιαγωγείου, επιχειρώντας την εφαρμογή της στο πλαίσιο της διαθεματικότητας. Στην έρευνα συμμετείχαν 154 παιδιά προσχολικής ηλικίας, από τα οποία τα 80 παιδιά συμμετείχαν σε ΔΔ (πειραματική ομάδα) και τα 74 παιδιά σε πιο παραδοσιακή διδασκαλία σχεδιασμένη για το μέσο επίπεδο της τάξης (ομάδα ελέγχου). Οι παρεμβάσεις που εφαρμόστηκαν ήταν τρεις θεματικές προσεγγίσεις, οι οποίες εφαρμόστηκαν για 5 μήνες. Οι θεματικές που εφαρμόστηκαν είχαν κοινές μαθησιακές επιδιώξεις και σχεδιασμό και στις δύο ομάδες, με μόνη διαφορά τη διαφοροποίηση της διδασκαλίας στην πειραματική ομάδα, ενώ στην ομάδα ελέγχου ο σχεδιασμός απευθυνόταν σε ένα μέσο επίπεδο, ανάλογο με την ηλικία των παιδιών. Για να διασφαλιστεί ότι οι παρεμβάσεις ήταν σύμφωνες με τη διαφοροποιημένη προσέγγιση, υλοποιήθηκε ένα πρόγραμμα Επαγγελματικής Ανάπτυξης με σκοπό την υποστήριξη των νηπιαγωγών. Η μαθησιακή επίδοση των παιδιών μετρήθηκε με τη σύγκριση των αρχικών (προ-έλεγχοι) και των τελικών ιδεών (μετα-έλεγχοι) τους στις έννοιες που περιλάμβαναν οι διδακτικές παρεμβάσεις. Έτσι, η συλλογή των δεδομένων έγινε μέσα από ατομικές δομημένες συνεντεύξεις. Όλες οι απαντήσεις των παιδιών βαθμολογήθηκαν και ποσοτικοποιήθηκαν για να αναλυθούν με τη χρήση των κατάλληλων στατιστικών τεστ, ενώ οι απαντήσεις από τις ανοιχτές ερωτήσεις αναλύθηκαν περαιτέρω με Ανάλυση Περιεχομένου. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τη θετική σχέση της ΔΔ στην επίτευξη των μαθησιακών επιδιώξεων σε μεγαλύτερο βαθμό από την πιο παραδοσιακή διδασκαλία. Επίσης, αναδείχθηκε η τάση της ΔΔ να λειτουργήσει αντισταθμιστικά, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις γεφύρωσε τις αρχικές διαφορές επίδοσης μεταξύ διαφορετικών ομάδων παιδιών. Ακόμη, βρέθηκαν ενδείξεις ότι η ανταπόκριση στα ενδιαφέροντα ήταν ο πιο αποτελεσματικός τρόπος διαφοροποίησης, καθώς είχε τη θετικότερη συσχέτιση με την επίδοση των παιδιών, ενώ αμέσως μετά ακολουθούσε η ανταπόκριση στην ετοιμότητα και λιγότερο θετική σχέση είχε η ανταπόκριση στους τύπους μάθησης. Από την Ανάλυση Περιεχομένου προέκυψε ότι τα παιδιά της πειραματικής ομάδας έδιναν πιο πλούσιες και πιο πλήρεις εξηγήσεις μετά τις παρεμβάσεις, ενώ οι συνομήλικοί τους από την ομάδα ελέγχου έτειναν να αποφεύγουν να απαντήσουν ή έδιναν συχνότερα απαντήσεις που δεν σχετίζονταν με το θέμα.Συνεπώς, αναδείχθηκε ότι η ΔΔ και τα στοιχεία που περιλαμβάνει (ανταπόκριση στα ενδιαφέροντα, κατάλληλη πρόκληση και υποστήριξη, ευελιξία, εργασία σε ομάδες κ.α.) δημιούργησαν ένα θετικό μαθησιακό περιβάλλον για τα παιδιά και τους έδωσαν τη δυνατότητα να εμπλακούν ενεργά, να επεξεργαστούν πιο αποδοτικά και να κατανοήσουν εις βάθος τις έννοιες που περιλάμβαναν οι παρεμβάσεις, οδηγώντας περισσότερα παιδιά σε υψηλότερη επίδοση. Ως εκ τούτου, η ανάγκη για ευρεία εφαρμογή της ΔΔ στις τάξεις γίνεται όλο και πιο επιτακτική.Οι εκπαιδευτικές προεκτάσεις της έρευνας προσανατολίζονται στην αποσαφήνιση των θολών σημείων, των εμποδίων και των σημείων που έχει ασκηθεί κριτική, με σκοπό την αύξηση της εφαρμοσιμότητας της ΔΔ. Στο πλαίσιο αυτό, κατατίθενται προτάσεις για την αναθεώρηση και προσαρμογή του πλαισίου εφαρμογής της ΔΔ στο νηπιαγωγείο. Περαιτέρω έρευνα και εκπαιδευτικές εφαρμογές θα συμβάλλουν σημαντικά στην επιστημονική τεκμηρίωση της ΔΔ και του αποτελεσματικότερου τρόπου εφαρμογής της. Ταυτόχρονα, χρειάζεται να λαμβάνεται υπόψη η ανάγκη για ανάπτυξη κατάλληλων προγραμμάτων υποστήριξης των εκπαιδευτικών στην υιοθέτηση της προσέγγισης.