Η δυναμική των μεταρρυθμίσεων στα συστήματα υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση: η περίπτωση της Ελλάδας

Abstract

This paper aims to examine the dynamics of reforms in health systems in Europe with a focus on Greek. Health and social protection systems constituting the welfare state are now faced with major developments and changes due to new social conditions and the economic crisis. This results in intense transformations that affect their traditional typology, and at the same time face significant challenges that are growing increasingly in countries that are experiencing the effects of the economic crisis such as Greece. The continuing reduction in health resources has raised considerable doubts about whether European health systems, and in particular the Greek one, are achieving their goals. The purpose of this research is to evaluate the reforms of the European health systems focusing on the Greek one in order to highlight its effectiveness and efficiency. This evaluation focuses on achieving the goals and the services they offer to their users.The research was conducted through a quantitative and qualitative method and the research tools used were the semi-structured interview and the closed-ended questionnaire. Semi-structured interviews are defined as interviews based on a free debate and not on predetermined questions whose structure, formulation, and sequence the interviewer must adhere to. The judgmental method was chosen for this study. The sample sampling is not random and the sample is determined by the person conducting the survey. The application of this method was due to the homogeneity of the sample as well as to the fact that random sampling was not feasible. This research is also conclusive, descriptive and statistical, as it is quantitative and draws conclusions both with the use of questionnaires and with information obtained through the data already available in statistical and government departments. The procedure followed is the goal definition and the control of theoretical assumptions that are subject to the data collected and rejected or confirmed.The research questions raised were aimed at identifying the problems faced by the Greek public health system as they are experienced and perceived by the recipients of their services as well as by health professionals.The lack of resources caused by the economic crisis in Greece was considered likely to have had a significant impact on equality but also on the credibility of health system services. This has further aggravated the pathogens of the Greek health system, which have not been able to overcome the reforms it has undergone from time to time.Based on the analysis of the findings of the research, the following indicative conclusions are drawn:There is no equal access to the public health system. A large portion of the citizens are not able to use his services due to the reasons such as the lack of insurance and the lack of the distribution of the health services and their total expansion.The private sector is preferred to the public if it is economically possible. This is happening due to the belief that the services of the public health systems are considered without credibility and are major problems in the help of the users which prefer the private sector because they believe they will have better ans quicker service. According to the basic research cases it was found that access to the public health system is not fair and the root cause of this is the consequences of the economic crisis. Also, health care users do not consider the Greek public health system to be reliable, and so many of them are addressed to private doctors. The reforms that have been made to the Greek public health system have not changed significantly the level of its services except in some areas such as prescribing. Finally, users of health services face significant problems with the benefits they receive.The difference between the Greek health system and the rest is the lack of planned and systematic reforms that will take into account all the factors that affect their functioning. Although with differences between them, the health systems of Europe compared to the Greek one, are highly efficient and the legislative regulations are implemented, evaluated and transformed according to the results they bring. Therefore, the assessment of the problems of the Greek health system is considered vital for the reforms that will be made to resolve them and not to perpetuate this situation. The fact that the Greek health system contrasts with other European countries facing similar problems is also the originality of this research.Key words: public health, efficiency, equality, reforms, health systems, resources, structure, organization.

Η παρούσα εργασία έχει στόχο να αξιολογήσει τις μεταρρυθμίσεις που έγιναν στα συστήματα υγείας στην Ευρώπη με εστίαση στο ελληνικό σύστημα υγείας και ιδιαίτερα στην περίοδο της οικονομικής κρίσης. Σήμερα, η οικονομική κρίση έχει ασκήσει καταλυτική επιρροή και στα συστήματα υγείας και κοινωνικής προστασίας. Σε όλη την Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, εδώ και αρκετά χρόνια διαφαίνονται οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης και στα συστήματα υγείας αυτά που έχουν υποστεί σημαντικούς μετασχηματισμούς και μεταβολές. Επιπλέον, οι προκλήσεις που υπάρχουν είναι μεγάλες και θα πρέπει να αναδειχθούν λύσεις και προτάσεις αντιμετώπισης τους. Η συνεχόμενη μείωση των πόρων στον τομέα της υγείας έχει εγείρει σημαντικές αμφιβολίες για το κατά πόσο τα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας και ειδικότερα το ελληνικό, επιτυγχάνουν τους στόχους τους και είναι πλέον αποτελεσματικά στις υπηρεσίες που παρέχουν και στις ανάγκες των πληθυσμών που καλύπτουν. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να αξιολογήσει τις μεταρρυθμίσεις των ευρωπαϊκών συστημάτων υγείας με εστίαση στο ελληνικό ώστε να αναδειχθεί ο βαθμός ισότητας και αποδοτικότητας του βάσει των μεταρρυθμίσεων που έχουν γίνει. Η αξιολόγηση αυτή εστιάζει στην επίτευξη των στόχων και στις υπηρεσίες που αυτά προσφέρουν στους χρήστες τους.Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μέσω ποσοτικής και ποιοτικής (μεικτής) μεθόδου και τα ερευνητικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η ημί-δομημένη συνέντευξη και το ερωτηματολόγιο που περιλάμβανε ερωτήσεις ανοικτού και κλειστού τύπου. Οι ημι-δομημένες συνεντεύξεις ορίζονται ως οι συνεντεύξεις που στηρίζονται σε μία ελεύθερη συζήτηση και όχι σε προκαθορισμένες ερωτήσεις των οποίων τη δομή, τη διατύπωση και τη σειρά θα πρέπει να τηρήσει η ερευνήτρια. Για την παρούσα έρευνα επιλέχθηκε η μέθοδος της δειγματοληψίας κρίσεως (judgmental). Η δειγματοληψία κρίσεως δεν είναι τυχαία και το δείγμα προσδιορίζεται από την ερευνήτρια που διεξάγει την έρευνα. Η εφαρμογή της συγκεκριμένης μεθόδου έγινε λόγω της ομοιογένειας του δείγματος καθώς επίσης και λόγω του ότι η τυχαία δειγματοληψία δεν ήταν εφικτή. Η παρούσα έρευνα επίσης είναι συμπερασματική, περιγραφική και στατιστική καθώς είναι και ποσοτική και εξάγει συμπεράσματα τόσο με τη χρήση ερωτηματολογίων, όσο και με πληροφορίες που αντλούνται μέσω των στοιχείων που προέρχονται από δημόσιες υπηρεσίες. Η ερευνητική διαδικασία που ακολουθείται είναι ο καθορισμός του στόχου και ο έλεγχος των θεωρητικών υποθέσεων οι οποίες υπόκεινται στα στοιχεία που συγκεντρώνονται και απορρίπτονται ή επιβεβαιώνονται. Τα ερευνητικά ερωτήματα που τέθηκαν είχαν ως στόχο τον εντοπισμό των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το ελληνικό δημόσιο σύστημα υγείας, έτσι όπως αυτά βιώνονται και γίνονται αντιληπτά από τους λήπτες των υπηρεσιών του, αλλά και από τους επαγγελματίες υγείας, με εστίαση στους τομείς της ισότητας και της αποδοτικότητας.Η έλλειψη πόρων που προκάλεσε η οικονομική κρίση στην Ελλάδα θεωρήθηκε πιθανό ότι είχε σημαντικές επιπτώσεις στην ισότητα αλλά και στην αξιοπιστία των υπηρεσιών του συστήματος υγείας. Με αυτό τον τρόπο επιδεινώθηκαν ακόμα περισσότερο οι παθογένειες του ελληνικού συστήματος υγείας που δεν μπόρεσαν να εξαλείψουν οι μεταρρυθμίσεις που έχει υποστεί κατά καιρούς.Από την ανάλυση των ευρημάτων της έρευνας προκύπτουν τα παρακάτω βασικά συμπεράσματα: Δεν υπάρχει ισότιμη πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας. Μεγάλο μέρος των πολιτών στερείται τη χρήση των υπηρεσιών του, κάτι που προκύπτει από αιτίες όπως η έλλειψη ασφάλισης, απόρροια της αύξησης του ποσοστού ανεργίας αλλά και από την μη επαρκή κατανομή των υπηρεσιών υγείας καθώς και της καθολικής επέκτασης τους σε όλους τους τομείς. Ο ιδιωτικός τομέας προτιμάται έναντι του δημοσίου, στην περίπτωση που υπάρχει οικονομική δυνατότητα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι υπηρεσίες του δημόσιου συστήματος υγείας θεωρούνται αναξιόπιστες και εντοπίζονται σημαντικά προβλήματα στην εξυπηρέτηση των χρηστών που προτιμούν τον ιδιωτικό τομέα γιατί θεωρούν πως θα εξυπηρετηθούν καλύτερα αλλά και πιο γρήγορα. Σύμφωνα με τις βασικές ερευνητικές υποθέσεις εντοπίστηκε ότι όντως η πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας δεν είναι ισότιμη και βασική αιτία αυτού, οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Επίσης, οι χρήστες των υπηρεσιών υγείας δεν θεωρούν αξιόπιστο το ελληνικό δημόσιο σύστημα υγείας και γι΄αυτό αρκετοί από αυτούς απευθύνονται σε ιδιώτες ιατρούς. Οι μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει στο ελληνικό δημόσιο σύστημα υγείας δεν έχουν μεταβάλλει σημαντικά το επίπεδο των υπηρεσιών του, με εξαίρεση κάποιους τομείς όπως η συνταγογράφηση. Τέλος, οι χρήστες των υπηρεσιών υγείας αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα στις παροχές που λαμβάνουν.Η διαφορά του ελληνικού συστήματος υγείας, με τα υπόλοιπα, είναι η έλλειψη προγραμματισμένων και συστηματικών μεταρρυθμίσεων, που θα λαμβάνουν υπόψη τους όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία τους. Αν και, με διαφορές ανάμεσα τους, τα συστήματα υγείας της Ευρώπης συγκριτικά με το ελληνικό, παρουσιάζουν μεγάλο βαθμό αποδοτικότητας και οι νομοθετικές ρυθμίσεις εφαρμόζονται, αξιολογούνται και μετασχηματίζονται σύμφωνα με τα αποτελέσματα που επιφέρουν. Ως εκ τούτου, η αξιολόγηση των προβλημάτων του ελληνικού συστήματος υγείας θεωρείται ζωτικής σημασίας προκειμένου οι μεταρρυθμίσεις που θα γίνουν να τα επιλύσουν και να μην διαιωνίζεται αυτή η κατάσταση. Το γεγονός ότι το ελληνικό σύστημα υγείας αντιπαραβάλλεται με άλλα της Ευρώπης που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα αποτελεί και την πρωτοτυπία της παρούσας έρευνας. Λέξεις κλειδιά: δημόσια υγεία, αποδοτικότητα, ισότητα, μεταρρυθμίσεις, συστήματα υγείας, πόροι, δομή, οργάνωση.