Η επίδραση παιδιού με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη σχέση των γονέων του

Abstract

The present study investigated the influence that a child with special educational needs has in relation to his/her parents. The aim was to study the quality of communication of parents of children with and without special needs, the marital satisfaction of those parents, as well as the sexual interaction of parents of children with and without special needs. Additionally, the aim was to assess the self-concept of parents of a child with and without special needs, the social network of a couple who have a child with and without special needs. Finally, this research recorded the family needs of parents who have a child with special needs and studied the level of life satisfaction of the parents who have a child with and without special needs.The participants of the research were parents who have a child with special needs. In order to be able to do comparative tests of attitudes of the target population, compared to the general population, a control group was selected, which consisted of parents who have a child without special needs. Consequently, the final sample consisted of two groups of the above populations. The sample consisted of 327 parents. The parents had 167 children with special needs, while the remaining 160 parents constituted the control group. The findings of this research are of particular interest, especially regarding the marital satisfaction of parents who have a child with special needs. Specifically, two dimensions of marital satisfaction were assessed: quality of communication with the partner and marital satisfaction. Parents who have children with special needs reported lower quality communication with their partner, compared with parents in the control group. On the other hand, having a child with special needs was not found to affect how satisfied they feel with their marital relationship. The analysis of the responses of the participants indicated that parents with a child with special needs have higher levels of overall negative interaction, compared to parents in the control group. Furthermore, it was found that parents with a child with special needs have higher levels of overall unpleasant sexual interaction, compared to parents in the control group. Regarding the differences in self-concept, it was found that parents who have a child with special needs have lower levels of overall self-concept, compared to parents in the control group. Parents who have a child with special needs have a rather more limited social network than parents in the control group. In general, parents who have a child with special needs have relatively high levels of family needs. Specifically, the family needs of parents with a child with special needs do not differ regarding the characteristics of parent-families and the children's characteristics. Parents who have children with special needs stated that they had less life satisfaction, compared with parents in the control group. The findings of this research can be used in order to design and implement effective intervention programs, which they aim at improving the quality of life of children with special needs, their parents, other family members (such as: siblings, grandfathers - grandmothers) and the wider social network.

Η παρούσα έρευνα διερεύνησε την επίδραση που ασκεί ένα παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη σχέση των γονέων του. Είχε ως στόχο να μελετήσει την ποιότητα της επικοινωνίας των γονέων ενός παιδιού με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, τη συζυγική ικανοποίηση των γονέων που έχουν παιδί με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, καθώς επίσης τη σεξουαλική αλληλεπίδραση των γονέων που έχουν παιδί με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Επίσης, σκοπός ήταν η εκτίμηση της αυτοαντίληψης των γονέων ενός παιδιού με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, των κοινωνικών συναναστροφών και σχέσεων ενός ζευγαριού που έχει ένα παιδί με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Τέλος, η συγκεκριμένη έρευνα έκανε μία επισκόπηση των οικογενειακών αναγκών των γονέων που έχουν ένα παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και μελέτησε το επίπεδο ικανοποίησης από τη ζωή των γονέων που έχουν ένα παιδί με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Ο πληθυσμός - στόχος της έρευνας ήταν γονείς που έχουν παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα συγκριτικών ελέγχων των στάσεων του πληθυσμού στόχου, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, επιλέχθηκε να σχηματιστεί Ομάδα Ελέγχου, η οποία αποτελούνταν από γονείς που έχουν παιδί χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Κατά συνέπεια, στο τελικό δείγμα επιλέχθηκε να συμμετέχουν δύο ομάδες από τους παραπάνω πληθυσμούς. Το δείγμα αποτελείται από 327 γονείς. Οι 167 γονείς είχαν παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ενώ οι υπόλοιποι 160 αποτελούσαν την ομάδα ελέγχου.Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ιδιαίτερα όσον αφορά τη συζυγική ικανοποίηση των γονέων που έχουν παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Πιο αναλυτικά, αξιολογήθηκαν δύο διαστάσεις της συζυγικής ικανοποίησης: η ποιότητα επικοινωνίας με το/τη σύντροφό και η ικανοποίηση από τη συζυγική σχέση. Οι γονείς που είχαν παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ανέφεραν χαμηλότερη ποιότητα επικοινωνίας με το/τη σύντροφό τους, σε σύγκριση με τους γονείς της ομάδας ελέγχου. Από την άλλη μεριά, η ύπαρξη παιδιού με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν βρέθηκε να επηρεάζει το πόσο ικανοποιημένοι νιώθουν από τη συζυγική τους σχέση. Στη συνέχεια, η ανάλυση των απαντήσεων των γονέων που συμμετείχαν στην έρευνα έδειξε πως οι γονείς με παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες έχουν υψηλότερα επίπεδα συνολικής αρνητικής αλληλεπίδρασης, σε σύγκριση με τους γονείς της ομάδας ελέγχου. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι οι γονείς με παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες έχουν υψηλότερα επίπεδα συνολικής δυσάρεστης σεξουαλικής αλληλεπίδρασης, σε σύγκριση με τους γονείς της ομάδας ελέγχου. Όσον αφορά τις διαφορές στην αυτοαντίληψη, βρέθηκε ότι οι γονείς που έχουν παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες έχουν χαμηλότερα επίπεδα συνολικής αυτοαντίληψης, σε σύγκριση με τους γονείς της ομάδας ελέγχου. Οι γονείς που έχουν παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες έχουν πιο περιορισμένο κοινωνικό δίκτυο από ό,τι οι γονείς της ομάδας ελέγχου. Σε γενικές γραμμές, οι γονείς που έχουν παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες έχουν σχετικά υψηλά επίπεδα οικογενειακών αναγκών. Επισημαίνεται ότι, σε γενικές γραμμές, οι οικογενειακές ανάγκες στους γονείς με παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν διαφέρει ως προς τα χαρακτηριστικά των γονέων-οικογενειών και ως προς τα χαρακτηριστικά του παιδιού. Οι γονείς που είχαν παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δήλωναν ότι ήταν λιγότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους, συγκριτικά με τους γονείς της ομάδας ελέγχου. Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας μπορούν να χρησιμεύσουν στο σχεδιασμό και την υλοποίηση αποτελεσματικών προγραμμάτων παρέμβασης, που στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του παιδιού με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, των γονέων του, των υπόλοιπων μελών της οικογένειας (αδέλφια, παππούδες - γιαγιάδες) και το ευρύτερο κοινωνικό δίκτυο.