Γονεϊκή αυτοαποτελεσματικότητα και παρεμβάσεις θετικής ψυχολογίας: εμπειρικά ευρήματα από την εφαρμογή ενός ομαδικού προγράμματος σε γονείς παιδιών προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας

Abstract

The present study was designed to examine whether a group project with psychoeducational exercises based on positive psychology principles leads to improvements in parental self-efficacy amongst parents of preschool and primary school children. The intervention program was designed for the purpose of this study and was based on exercises from the approach of positive psychology in order to adequately serve the objectives of the study. The program was implemented in two phases. The first pilot phase of the study was designed to investigate the role of parent group programs on parenting self-efficacy (PSE), using the Tool to Measure Parenting Self-Efficacy (TOPSE). In particular, changes in parental self-efficacy were examined in a sample of 29 Greek parents of children under ten years of age who participated in a group program with psychoeducational activities either (a) from a positive psychology perspective or (b) from a rational-emotive behavioral perspective. The statistical analysis showed improvements in parental self-efficacy measures immediately after and one month after the completion of both parent group programs. Moreover, there seemed to be greater parental self-efficacy improvement in the group program which implemented positive psychology interventions. In the second and main phase of the doctoral research program, the group program with psychoeducational activities based on positive psychology principles was applied to a sample of 67 Greek parents of preschool and primary school children. Participants completed the TOPSE before the intervention, immediately after completion and three months after completion. The statistical analysis of the results showed improvement in all areas of parenting as assessed by the TOPSE. The findings of the pilot study support previous research on parenting self-efficacy programs, while the findings of the second study indicate the need for further investigation of positive psychology interventions in parental self-efficacy. Finally, the present study served as an initial attempt to investigate the gap in the relevant Greek literature regarding the development of parental self-efficacy through intervention programs based on exercises and empirical findings drawn from the approach of positive psychology.

H παρούσα διατριβή είχε σκοπό να εξετάσει εάν ένα ομαδικό πρόγραμμα με ψυχοεκπαιδευτικές ασκήσεις βασισμένες σε αρχές της Θετικής Ψυχολογίας, επιφέρει βελτιώσεις στη Γονεϊκή αυτoαποτελεσματικότητα γονέων παιδιών προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Το πρόγραμμα παρέμβασης σχεδιάστηκε για το σκοπό της παρούσης μελέτης και βασίστηκε σε ασκήσεις από την προσέγγιση της Θετικής Ψυχολογίας, ώστε να εξυπηρετήσει επαρκώς τους στόχους της. Το πρόγραμμα εφαρμόστηκε σε δύο στάδια. Το πρώτο και πιλοτικό στάδιο της μελέτης, είχε ως στόχο τη διερεύνηση του ρόλου των ομαδικών προγραμμάτων γονέων στη Γονεϊκή αυτοαποτελεσματικότητα (ΓΑ), χρησιμοποιώντας ως εργαλείο μέτρησης την Κλίμακα Μέτρησης Γονεϊκής Αυτοαποτελεσματικότητας TOPSE. Ειδικότερα, διερευνήθηκαν αλλαγές στη γονεϊκή αυτοαποτελεσματικότητα σε ενα δείγμα 29 Ελλήνων Γονέων παιδιών ηλικίας κάτω των δέκα ετών, μετά τη συμμετοχή τους σε ομαδικό πρόγραμμα γονέων με ψυχοεκπαιδευτικές δραστηριότητες είτε (α) της προσέγγισης της Θετικής Ψυχολογίας, είτε (β) της Λογικοθυμικής προσέγγισης της Συμπεριφοράς. Η στατιστική ανάλυση κατέδειξε βελτιώσεις στη γονεϊκή αυτοαποτελεσματικότητα στις μετρήσεις που έγιναν αμέσως μετά και ένα μήνα μετά την ολοκλήρωση και των δυο ομαδικών προγραμμάτων γονέων. Επιπλέον, η Γονεϊκή αυτοαποτελεσματικότητα φάνηκε να βελτιώνεται περισσότερο στο ομαδικό πρόγραμμα γονέων με παρεμβάσεις Θετικής Ψυχολογίας. Στο δεύτερο και κύριο στάδιο της διδακτορικής έρευνας, το πρόγραμμα με ψυχοεκπαιδευτικές δραστηριότητες της προσέγγισης της Θετικής Ψυχολογίας εφαρμόστηκε εκ νέου σε δείγμα 67 ελλήνων γονέων παιδιών προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Πριν την έναρξη της παρέμβασης, μετά την ολοκλήρωση και τρείς μήνες μετά την ολοκλήρωση οι συμμετέχοντες σε αυτήν και μια ομάδα ελέγχου συμπλήρωσαν την Κλίμακα TOPSE. Η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων κατέδειξε βελτίωση σε όλους τους τομείς γονεϊκότητας που αξιολογεί η Κλίμακα TOPSE. Τα ευρήματα της πιλοτικής μελέτης διευρύνουν και ενισχύουν πορίσματα προγενέστερων μελετών, στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν ανάλογα προγράμματα ενίσχυσης της ΓΑ. Τα ευρήματα της δεύτερης μελέτης, υποδεικνύουν την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση των παρεμβάσεων Θετικής Ψυχολογίας στη Γονεϊκή Αυτοαποτελεσματικότητα. Τέλος, η παρούσα διατριβή αποτέλεσε μια πρώτη προσπάθεια να διερευνηθεί ένα κενό στη σχετική ελληνόφωνη βιβλιογραφία, αναφορικά με την ενίσχυση της Γονεϊκής Αυτοαποτελεσματικότητας, μέσα από ένα πρόγραμμα παρέμβασης βασισμένο σε ασκήσεις και πορίσματα μελετών από την προσέγγιση της Θετικής Ψυχολογίας.