Χωρο-χρονική ανάλυση της συναισθηματικής κατάστασης ατόμων τρίτης ηλικίας που έχουν υποβληθεί σε πρόγραμμα νοητικής και σωματικής άσκησης

Abstract

Research on aging suggests that cognitive and emotional functions evolve on different trajectories along the adult lifespan. In general, cognitive functions deteriorate with age, while emotional functions are more stable or may even be enhanced in older adults (e.g. emotional regulation). Older adults exhibit a so called positivity effect in their attention and memory, by prioritizing the processing of positive compared to negative information. Several lines of literature support the phenomenon of successful aging, i.e. the maintenance of enhancement of a sense of emotional well-being and life satisfaction in view of the losses associated with age. It is obvious, that aging can have an insulating effect against affective disturbances and at least some of the affective disorders. Therefore, it is necessary to better understand the emotional functions along the adult lifespan not only for achieving the successful aging, but also for maintaining mental health. The research presented is considered timely and effectively sets the stage for future extensions, as it takes place at a time when, at least in the Western world, the aging of the population, also known as the 'graying' of the Western world, is a demographic phenomenon characterized by reduced fertility, reduced mortality rate and a higher life expectancy. The present doctoral thesis attempts to contribute to scientific research by investigating the spatiotemporal processing of emotion through neurophysiological recordings. The initial aim was to advance our understanding on specificity of the neural substrates associated with emotion in young adults. This step is the foundation for the subsequent understanding of the emotional changes (e.g. loss of specificity, de-differentiation) related to the physical or pathological neurophysiological changes that accompany aging. Finally, the interest shifted in investigating the potential neuroplastic changes induced by a combined scheme of cognitive and physical training as indices of deceleration of the pathological processes of the aging brain.

Η έρευνα για τη γήρανση υποδηλώνει ότι οι νοητικές και οι συναισθηματικές λειτουργίες ακολουθούν διαφορετικές τροχιές δια μέσου της διάρκειας της ενήλικης ζωής. Σε γενικές γραμμές, οι νοητικές ικανότητες εξασθενούν, ενώ οι συναισθηματικές λειτουργίες είναι πιο σταθερές ή μπορεί ακόμη και να ενισχυθούν στους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας (π.χ. συναισθηματική ρύθμιση). Οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας σε σύγκριση με τους νεότερους ενήλικες, παρουσιάζουν μια θετική επίδραση (positivity effect) στην προσοχή, και τη μνήμη τους, με μείωση της επεξεργασίας των αρνητικών σε σχέση με τα θετικά ερεθίσματα. Υπάρχει ένα μεγάλο σώμα βιβλιογραφίας που υποστηρίζει το φαινόμενο της επιτυχούς γήρανσης (successful aging), δηλαδή της διατήρησης ή ακόμα και ενίσχυσης μιας αίσθησης συναισθηματικής ευημερίας και ικανοποίησης από τη ζωή εν όψει των απωλειών που σχετίζονται με την ηλικία. Είναι φανερό, ότι η γήρανση μπορεί να έχει μια μονωτική δράση ενάντια σε συναισθηματικές αναστατώσεις και κατά τουλάχιστον κάποιων συναισθηματικών διαταραχών. Επομένως, είναι απαραίτητη η καλύτερη κατανόηση των συναισθηματικών λειτουργιών σε όλη τη διάρκεια της ζωής όχι μόνο για την επίτευξη της επιτυχούς γήρανσης, αλλά και για την διατήρηση της ψυχικής υγείας. Η έρευνα που παρουσιάζεται θεωρείται επίκαιρη και ουσιαστικά θέτει τις βάσεις για μελλοντικές προεκτάσεις, καθώς πραγματοποιήθηκε σε μια εποχή που, τουλάχιστον στο Δυτικό κόσμο, η γήρανση του πληθυσμού, επίσης γνωστή ως το ‘γκριζάρισμα’ του Δυτικού κόσμου, είναι ένα δημογραφικό φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από τη μείωση στη γονιμότητα, τη μείωση του ποσοστού θνησιμότητας, καθώς και ένα υψηλότερο προσδόκιμο ζωής. Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να συμβάλει στην επιστημονική έρευνα μελετώντας τη χωροχρονική επεξεργασία του συναισθήματος μέσω νευροφυσιολογικών καταγραφών. Αρχικός στόχος υπήρξε η ανίχνευση καθώς και κατανόηση της εξειδικευμένης λειτουργίας των νευρωνικών υποστρωμάτων που σχετίζονται με το συναίσθημα σε νεαρά ενήλικα άτομα. Το στάδιο αυτό αποτελεί το θεμέλιο λίθο για την μετέπειτα κατανόηση των συναισθηματικών μεταβολών (π.χ. μείωση της εξειδίκευσης, από-διαφοροποίηση) που επιφέρουν οι φυσικές ή και παθολογικές νευροφυσιολογικές αλλαγές που σχετίζονται με τη γήρανση. Τέλος, διερευνήθηκε η συσχέτιση μεταξύ των ενδεχόμενων νευροπλαστικών αλλαγών που επιφέρει ο συνδυασμός νοητικής και σωματικής άσκησης και της επιβράδυνσης των παθολογικών διεργασιών της γήρανσης του εγκεφάλου.