Παράγοντες κινδύνου και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας μέτρων πρωτογενούς πρόληψης των καρδιαγγειακών νοσημάτων σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο

Abstract

Cardiovascular disease represents the most significant complication of chronic kidney disease and a leading cause of morbidity and mortality across all its stages. However, optimal prevention strategies for this population remain under investigation. The first part of this dissertation involved the analysis of data from the Maastricht Study, a prospective population-based observational study conducted in the southern Netherlands. The study examined the association between kidney function and physical performance, as well as the link of physical activity and sedentary behavior with endothelial dysfunction, in individuals with and without chronic kidney disease. The findings indicated that individuals with impaired kidney function exhibited significantly lower physical performance, while reduced physical activity and increased sedentary behavior were associated with more pronounced endothelial dysfunction, irrespective of chronic kidney disease status. The second part included systematic reviews and meta-analyses aimed at evaluating cardio-renal protective interventions in patients with chronic kidney disease. Aspirin appeared to reduce cardiovascular risk in randomized clinical trials, albeit at the cost of an increased risk of bleeding; however, these effects were not confirmed in observational studies. Among novel therapeutic options, SGLT2i (sodium-glucose cotransporter 2 inhibitors) emerged as the most effective and safe intervention. In kidney transplant recipients, SGLT2i and GLP1a (glucagon-like peptide-1 agonists) were associated with a more favorable metabolic profile, while statins provided significant cardiovascular benefits with an acceptable safety profile. Additionally, the biomarkers sST2 (soluble suppression of tumorigenicity 2) and galectin-3 demonstrated prognostic value in predicting survival and cardiovascular disease, particularly in patients undergoing dialysis. Overall, this dissertation highlights the necessity of developing a comprehensive chronic kidney disease management framework that enables individualized risk stratification and the implementation of targeted therapeutic interventions.

Η καρδιαγγειακή νόσος αποτελεί τη σημαντικότερη επιπλοκή της χρόνιας νεφρικής νόσου και κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας σε όλα τα στάδιά της. Ωστόσο, οι βέλτιστες στρατηγικές πρόληψης στον πληθυσμό αυτό παραμένουν υπό διερεύνηση. Στο πρώτο μέρος της διατριβής, πραγματοποιήθηκε ανάλυση δεδομένων από τη μελέτη Maastricht, μια προοπτική πληθυσμιακή μελέτη παρατήρησης που διεξήχθη στη νότια Ολλανδία. Εξετάστηκε η σχέση μεταξύ νεφρικής λειτουργίας και φυσικής λειτουργικότητας, καθώς και τη σύνδεση μεταξύ φυσικής δραστηριότητας, καθιστικής συμπεριφοράς και ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας, με και χωρίς την παρουσία χρόνιας νεφρικής νόσου. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν χαμηλότερη φυσική λειτουργικότητα στα άτομα με επηρεασμένη νεφρική λειτουργία, ενώ μειωμένη φυσική δραστηριότητα και αυξημένη καθιστική συμπεριφορά συσχετίστηκαν με εντονότερη ενδοθηλιακή δυσλειτουργία, ανεξαρτήτως της παρουσίας χρόνιας νεφρικής νόσου. Το δεύτερο μέρος περιλάμβανε συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις, με στόχο την αξιολόγηση καρδιο-νεφροπροστατευτικών παρεμβάσεων στον πληθυσμό των ασθενών με χρόνια νεφρική νόσο. Η ασπιρίνη φάνηκε να μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο στις τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές, με αυξημένο ωστόσο αιμορραγικό κίνδυνο, ενώ οι μελέτες παρατήρησης δεν επιβεβαίωσαν αυτό το εύρημα. Μεταξύ των νεότερων θεραπειών, οι SGLT2i (αναστολείς συμμεταφορέα νατρίου-γλυκόζης 2) αναδείχθηκαν ως η πιο αποτελεσματική και ασφαλής επιλογή. Στους λήπτες νεφρικού μοσχεύματος, οι SGLT2i και GLP1a (αγωνιστές υποδοχέα γλυκαγονόμορφου πεπτιδίου 1) σχετίστηκαν με ευνοϊκότερο μεταβολικό προφίλ, ενώ οι στατίνες προσέφεραν σημαντικό καρδιαγγειακό όφελος με αποδεκτό προφίλ ασφάλειας. Επιπλέον, οι βιοδείκτες sST2 (διαλυτός suppression of tumorigenicity 2) και γκαλεκτίνη-3 φάνηκαν να έχουν προγνωστική αξία ως προς την επιβίωση και την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου, ιδιαίτερα σε ασθενείς υπό εξωνεφρική κάθαρση. Συνολικά, η παρούσα διατριβή υπογραμμίζει την ανάγκη ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης της χρόνιας νεφρικής νόσου, που θα επιτρέπει την εξατομικευμένη διαστρωμάτωση κινδύνου και την εφαρμογή στοχευμένων θεραπευτικών παρεμβάσεων.