Νευροψυχολογική αξιολόγηση των κινητικών δεξιοτήτων και της παρεγκεφαλιδικής λειτουργίας σε παιδιά με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ)

Abstract

Autism Spectrum Disorder is one of the most serious conditions in the spectrum of neurodevelopmental disorders. It refers to a broad spectrum of neurodevelopmental conditions characterized by difficulties in communication and interaction, repetitive patterns of behavior or movements, and hypersensitivity to sensory information. Many neuroimaging studies have associated ASD with atypical structure and function of several brain structures and of the cerebellum, which according to recent research, in addition to its traditional role in movement coordination and motor learning, is probably also involved in the regulation of language, cognition and emotional behaviors. The purpose of the current study was to evaluate the motor skills and the cerebellar function in preschool children with Autism Spectrum Disorder (ASD). The participants of the study were 60 children (57 boys and 3 girls) equally separated in three groups: group of children with ASD (19 boys and 1 girl) (experimental group), group with typically developing children (TD) (19 boys and 1 girl) (control group 1) and group of children with Intellectual Disability (ID) (19 boys and 1 girl) (control group 2). All children were matched according to their age, gender, and non-verbal IQ. The children with ASD and ID were attending public schools for children with special needs or integration classes in typical schools in Central and North Greece. The typically developing children were attending typical public schools in the same areas. The children of the ASD group and the ID group were diagnosed from public services (Hospitals and Health Committees) according to the DSM– IV-TR or ICD-10 criteria. The children of the ASD and the ID groups were also tested for their non-verbal quotient, using the Wechsler Nonverbal Scale of Ability, and were matched according to their non-verbal IQ. The Wechsler Nonverbal Scale of Ability (WNV) assesses general cognitive ability of individuals aged from 4 years 0 months to 21 years 11 months, who present communication limitations and deficits. To evaluate the motor skills of the children we used the Movement Assessment Battery for Children (MABC, Henderson & Sugden, 1992). MABC is an assessment tool identifying children with motor difficulties. It measures evaluates dexterity, ball skills, and static and dynamic balance in different age bands, from 4 to 12 years old. The cerebellar function of the children was measured using the Cerebellar tests of Dow & Moruzzi (1958). The cerebellar tests are clinical measurements, which evaluate a range of classical cerebellar functions: balance and muscle tone in standing position, upper limb hypotonia in standing and sitting position and the ability to initiate and maintain a complex voluntary movement. The results showed that children with ASD showed statistically significant lower performance than the TD children. Children with ASD also showed significant lower performance than the ID group in most of the tests. Based on the norms of the MABC Movement Battery, 95% of the children with ASD appeared to have significant motor difficulties according to the Total Impairment Score, while the percentage of the children with ID came to 15%. Additionally, statistical analysis of the results in the cerebellar tests showed statistically significant differences between the three groups: the group of children with ASD showed lower results compared to the groups of children with ID and TD in most of the tests. Statistical analysis of the results from the set of tests administered by area of motor ability (fine motor, gross motor, and balance) revealed statistically significant lower scores of the children with ASD in fine motor skills and balance compared to the other two groups. It therefore appears that the majority of the children with ASD show multiple deficits in motor skills areas, which are likely related to deficits in cerebellar function during the preschool years. This is a fact that characterizes children with ASD but is not obvious in children with ID. From our findings appears that the investigation of motor deficits from young ages could be used adjunctively for more complete detection and diagnosis of ASD. Furthermore, since motor development is related to other developmental sectors (cognitive, socio-emotional, etc), early intervention programs in motor development sector could act as amplifiers in their education.

Η Διαταραχή του Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) είναι μια από τις πιο σοβαρές καταστάσεις στο φάσμα των νευροαναπτυξιακών διαταραχών. Αφορά ένα ευρύ πλαίσιο νευροαναπτυξιακών καταστάσεων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από δυσκολίες στην επικοινωνία και την αλληλεπίδραση, επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφορών ή κινήσεων και υπερευαισθησία στις αισθητηριακές πληροφορίες. Πολλές νευροαπεικονιστικές μελέτες έχουν συσχετίσει τη ΔΑΦ με άτυπη δομή και λειτουργία αρκετών εγκεφαλικών δομών αλλά και της παρεγκεφαλίδας, η οποία σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες πέρα από τον παραδοσιακό της ρόλο στο συντονισμό των κινήσεων και την κινητική μάθηση, πιθανότατα εμπλέκεται και στη ρύθμιση γλωσσικών, γνωστικών και συναισθηματικών συμπεριφορών. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να αξιολογήσει τις κινητικές δεξιότητες και την παρεγκεφαλιδική λειτουργία σε παιδιά προσχολικής ηλικίας με Διαταραχή του Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ). Στην μελέτη συμμετείχαν 60 παιδιά, ηλικίας 4 έως 6 ετών χωρισμένα ισάριθμα σε τρείς ομάδες: παιδιά με ΔΑΦ (πειραματική ομάδα), παιδιά με τυπική ανάπτυξη (ΤΑ) (ομάδα ελέγχου 1) και παιδιά με Νοητική Αναπηρία (ΝΑ) (ομάδα ελέγχου 2). Τα παιδιά και των τριών ομάδων ήταν εξισωμένα ως προς το φύλο, την ηλικία και τη μη λεκτική νοημοσύνη. Τα παιδιά με ΔΑΦ και ΝΑ φοιτούσαν σε δημόσια ειδικά νηπιαγωγεία ή σε τμήματα ένταξης τυπικών νηπιαγωγείων της Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας, ενώ τα παιδιά με ΤΑ φοιτούσαν σε τυπικά νηπιαγωγεία των ίδιων περιοχών. Οι διαγνώσεις των παιδιών με ΔΑΦ και ΝΑ προέρχονταν από τις επιτροπές των επίσημων δημοσίων φορέων (Κέντρα Ψυχικής Υγείας και δημόσια νοσοκομεία) και πληρούσαν τα στοιχεία διάγνωσης βάσει του DSM-IV- TR ή του ICD-10. Για την αξιολόγηση της μη λεκτικής νοημοσύνης των παιδιών με ΔΑΦ και ΝΑ χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα αξιολόγησης της μη λεκτικής νοημοσύνης του Wechsler (WNV). Η συγκεκριμένη κλίμακα αξιολόγησης αποτελεί ένα εργαλείο αξιολόγησης της γενικής γνωστικής ικανότητας παιδιών ηλικίας από 4 ετών και 0 μηνών έως 21 ετών και 11 μηνών, που παρουσιάζουν επικοινωνιακούς περιορισμούς και ελλείμματα. Για την αξιολόγηση των κινητικών δεξιοτήτων των παιδιών χρησιμοποιήθηκε το κινητικό τεστ Movement Assessment Battery for Children MABC (Hendeson & Sugden, 1992), το οποίο έχει δημιουργηθεί για να ανιχνεύει τις κινητικές δυσκολίες των παιδιών (από τα 4 έως τα 12 έτη) και αξιολογεί τρείς τομείς: επιδεξιότητα χεριών, δεξιότητες μπάλας και στατική και δυναμική ισορροπία. Για την αξιολόγηση της παρεγκεφαλιδικής λειτουργίας χρησιμοποιήθηκαν οι παρεγκεφαλιδικές δοκιμασίες των Dow & Moruzzi (1958). Πρόκειται για κλινικές μετρήσεις, οι οποίες εξετάζουν μια σειρά από κλασικές παρεγκεφαλιδικές λειτουργίες, όπως, ισορροπία και μυϊκό τόνο στην όρθια στάση, υποτονία άκρων με παθητική ή ενεργητική εκτόπιση σε όρθια ή καθιστή στάση και μέτρηση της έναρξης και διατήρησης μιας εθελοντικά πολύπλοκης κίνησης.Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα παιδιά με ΔΑΦ παρουσίασαν στατιστικά σημαντικά χαμηλότερες επιδόσεις από τα παιδιά με ΤΑ σε όλες τις κινητικές δοκιμασίες, αλλά και χαμηλότερες επιδόσεις από τα παιδιά με ΝΑ στις περισσότερες δοκιμασίες. Με βάση τις επιδόσεις των συμμετεχόντων στο MABC, προέκυψε ότι το ποσοστό των παιδιών που εμφάνιζαν σοβαρές κινητικές δυσκολίες στην ομάδα των παιδιών με ΔΑΦ ανερχόταν στο 95% ενώ στην ομάδα των παιδιών με ΝΑ ανερχόταν στο 15%. Επιπροσθέτως, η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων στις παρεγκεφαλιδικές δοκιμασίες έδειξε στατιστικώς σημαντικές διαφορές ανάμεσα και στις τρεις ομάδες, με την ομάδα των παιδιών με ΔΑΦ να παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις, σε σύγκριση με τις ομάδες των παιδιών με ΝΑ και ΤΑ, στις περισσότερες από τις δοκιμασίες. Η ανάλυση των ευρημάτων από το σύνολο των δοκιμασιών που χορηγήθηκαν ανά τομέα κινητικής δραστηριότητας (λεπτή κινητικότητα, αδρή κινητικότητα και ισορροπία) ανέδειξε στατιστικά σημαντική υστέρηση των παιδιών με ΔΑΦ στη λεπτή κινητικότητα και στην ισορροπία σε σχέση με τις άλλες δύο ομάδες.Φαίνεται, επομένως ότι η πλειοψηφία των παιδιών με ΔΑΦ εμφανίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στους τομείς των κινητικών δεξιοτήτων, τα οποία σχετίζονται πιθανότατα με ελλείμματα στην παρεγκεφαλιδική λειτουργία κατά τη διάρκεια της προσχολικής ηλικίας, κάτι που χαρακτηρίζει τα παιδιά με ΔΑΦ, ενώ δεν είναι εμφανές στα παιδιά με ΝΑ. Από τα ευρήματα μας προκύπτει ότι η διερεύνηση των κινητικών ελλειμμάτων από πολύ μικρές ηλικίες θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί επικουρικά για την πληρέστερη ανίχνευση και διάγνωση των ΔΑΦ. Επιπλέον, καθώς η κινητική ανάπτυξη σχετίζεται και με άλλους αναπτυξιακούς τομείς (γνωστικό, κοινωνικό, συναισθηματικό, κ.α.) οι πρώιμες παρεμβάσεις στον κινητικό τομέα σε παιδιά με ΔΑΦ θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ενισχυτικά στην εκπαίδευσή τους.