Η ρυθμική ικανότητα στο παιδί του νηπιαγωγείου και η σχέση της με την αναγνωστική ικανότητα στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου

Abstract

Reading is a complex cognitive process involving the processing of the information from which writing is composed, which relates to the transfer of acode of written symbols, in this case graphemes, to a code of sounds, that is, phonemes. Rhythmic ability is defined as the ability to perform a sequence of regular, coarse, and repetitive movements with both spatial and temporal accuracy. The purpose of the present study is to study the rhythmic ability of preschool children, to examine its relation with the children’s age and gender,and to investigate whether rhythmic ability in kindergarten children is related: a) to phonological awareness; and b) to short-term phonological memory; and c) whether rhythmic ability is related to later reading difficulties, in the second grade of primary school. The research was conducted in two phases. The first phase involved 244 children, aged 5.2 to 6.4 years, who attended public kindergartens and did not have any neurological, sensory or motor problems,were not diagnosed with learning difficulties, diffuse developmental disorders, autism or attention disorders. The children were evaluated as tophonological awareness, short-term phonological memory, and rhythmic ability. In the second phase, from the initial sample of children, we reasses sedduring their second grade as to reading and rhythmic ability the 25 children who had scored high marks in the rhythmic test while in kindergarten and the 26 children who had performed poorly in rhythmic ability. The data collection tools used in the kindergarten sample were Raven’s Coloured Progressive Matrices, the Kindergarten and First and Second Grade Reading Difficulty Detection and Investigation Tool, and the High/Scope Rhythmic Competence Analysis Test. For assessing the reading ability of the primary school sample, we used the Reading Ability Detection Test and for the assessment of rhythmic capacity we used again the rhythm test that had been used in the kindergarten. Statistical analysis of the data was performed with the help of the Statistical Package for Social Sciences at the level of descriptive and inferential statistics. The study results showed that the children’s gender andage appear to be related to rhythmic ability. In addition, both phonological awareness and short-term (working) phonological memory in preschool, which are a prerequisite for learning to read later, affect rhythmic ability, - 6 -while reading capacity and reading difficulties in the second grade of primary school seem to be predicted by the level of development of the children’s rhythm/rhythmic ability in kindergarten.

Η ανάγνωση συνιστά μία πολύπλοκη γνωστική διαδικασία επεξεργασίας των πληροφοριών από τις οποίες συντίθεται ο γραπτός λόγος, η οποία σχετίζεται με τη μεταφορά ενός κώδικα γραπτών συμβόλων, εν προκειμένω των γραφημάτων, σε έναν κώδικα ήχων, δηλαδή τα φωνήματα. Η ρυθμική ικανότητα ορίζεται ως η ικανότητα απόδοσης με χωροχρονική ακρίβεια μίας αλληλουχίας κανονικών, αδρών και επαναλαμβανόμενων κινήσεων. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να μελετηθεί η ρυθμική ικανότητα των παιδιών προσχολικής ηλικίας, να εξεταστεί η σχέση της σε συνάρτηση με την ηλικία και το φύλο των παιδιών και να διερευνηθεί αν η ρυθμική ικανότητα στα παιδιά του νηπιαγωγείου σχετίζεται α) με την φωνολογική επίγνωση και β) με την βραχύχρονη μνήμη φωνολογικών πληροφοριών. Επιπλέον, η παρούσα έρευνα αποσκοπεί να εξετάσει αν η ρυθμική ικανότητα κατά την προσχολική ηλικία δύναται να αποτελέσει προβλεπτικό παράγοντα για την εμφάνιση ενδεχόμενων αναγνωστικών δυσκολιών κατά τη φοίτηση στη Δευτέρα (Β’) τάξη του δημοτικού σχολείου. Η έρευνα διεξήχθη σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση συμμετείχαν 244 παιδιά, ηλικίας 5,2 έως 6,4 ετών, τα οποία φοιτούσαν σε δημόσια νηπιαγωγεία και δεν αντιμετώπιζαν κάποιο νευρολογικό, αισθητηριακό ή κινητικό πρόβλημα και δεν είχαν διαγνωστεί για μαθησιακές δυσκολίες, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές ή διαταραχές προσοχής. Τα παιδιά αξιολογήθηκαν ως προς την φωνολογική επίγνωση, την βραχύχρονη μνήμη φωνολογικών πληροφοριών και τη ρυθμική ικανότητα. Στη δεύτερη φάση της έρευνας, από το αρχικό δείγμα των παιδιών, επαναξιολογήθηκαν κατά την φοίτησή τους στη Δευτέρα (Β’) δημοτικού ως προς την αναγνωστική ικανότητα και τη ρυθμική ικανότητα 25 παιδιά που σημείωσαν την πιο υψηλή βαθμολογία στο τεστ ρυθμικής ικανότητας κατά την αξιολόγησή τους όταν φοιτούσαν στο νηπιαγωγείο και 26 παιδιά που σημείωσαν την πιο χαμηλή βαθμολογία, αντίστοιχα. Ως μέσα συλλογής των δεδομένων αξιοποιήθηκαν στο δείγμα του νηπιαγωγείου οι Έγχρωμες Προοδευτικές Μήτρες του Raven, το Εργαλείο Ανίχνευσης και Διερεύνησης των Αναγνωστικών Δυσκολιών στο νηπιαγωγείο και Α’-Β’ Δημοτικού και το τεστ High/Scope Rhythmic Competence Αnalysis Τest. Στο δείγμα των παιδιών του δημοτικού για την αξιολόγηση της αναγνωστικής ικανότητας - 4 -χρησιμοποιήθηκε το Τεστ Ανίχνευσης της Αναγνωστικής Ικανότητας και για την αξιολόγηση της ρυθμικής ικανότητας αξιοποιήθηκε εκ νέου το τεστ ρυθμού που είχε χρησιμοποιηθεί και στο νηπιαγωγείο. Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τη συνδρομή του στατιστικού πακέτου Statistical Package for Social Sciences σε επίπεδο περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής. Τα αποτελέσματα της έρευνας κατέδειξαν ότι το φύλο, αν και σε περιορισμένη κλίμακα, και η ηλικία των παιδιών φαίνεται να σχετίζονται με τη ρυθμική ικανότητα. Επιπλέον, τόσο η φωνολογική επίγνωση όσο και η βραχύχρονη (εργαζόμενη) μνήμη φωνολογικών πληροφοριών κατά την προσχολική ηλικία, οι οποίες αποτελούν προϋπόθεση για τη μετέπειτα εκμάθηση της ανάγνωσης, επηρεάζουν την ρυθμική ικανότητα. Επιπλέον, το επίπεδο της αναγνωστικής ικανότητας και οι ενδεχόμενες αναγνωστικές δυσκολίες στη Δευτέρα (Β΄) τάξη δημοτικού φαίνεται να μπορούν να προβλεφθούν από το επίπεδο ανάπτυξης του ρυθμού/ρυθμικής ικανότητας των παιδιών στο νηπιαγωγείο.