Λειτουργία των δημοτικών σχολείων ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης στην περιοχή της Θράκης: μια κοινωνιολογική προσέγγιση

Abstract

In light of the recent socio-economic conditions in our country and the resulting reductions in education funds it is necessary to carry out an updated and systematic study on the operation of Special Education and Training elementary schools in the region of Thrace, within which the schooling of children with disabilities is realized. The aim of this PhD dissertation is to investigate the operation of the eight (8) Special Education elementary schools in Thrace, through the assessment of teacher-student as well as teacher-parent relationships. Hence, this study focuses on the understanding of the working mechanisms of this particular educational institution through the social interactions of the involved participants. This study was carried out using mixed methods research, including both quantitative and qualitative approaches for the collection and analysis of data. More specifically, three research methods were combined (questionnaires, interviews, field observation), aiming at an in-depth understanding of the function of the school reality and the presentation of a comprehensive overview of the subject. This approach ensures data triangulation and, by extension, the validity and reliability of the results.Our data indicate immature school and social conditions in Thrace for the implementation of equal integration of disabled students. Interviewed teachers and parents urge the necessity for alternative teaching approaches; continuous education on disability management of staff in both special education and general schools; upgrade of school facilities and units with the necessary logistical support and/or improvement of the overall financial support; adequate staffing of schools in order to meet the learning and therapeutic needs of the students as well as enhancing accessibility to and security within and around school premises. It is of note that these findings were cross-validated, independently of the data collection method. Meeting the aforementioned criteria and building constructive relationships between students, their families and the teachers can create more favorable conditions for school and consequently social integration of children with disabilities and special educational needs.

Στο πλαίσιο των διαμορφωμένων κοινωνικό-οικονομικών συνθηκών στη χώρα μας (μνημόνια) και τις συνακόλουθες περικοπές των δαπανών για την εκπαίδευση, κρίνεται αναγκαία μια επικαιροποιημένη και συστηματική διερεύνηση των συνθηκών λειτουργίας των δημοτικών σχολείων Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης στην περιοχή της Θράκης, μέσα στα οποία πραγματώνεται η σχολική μάθηση των παιδιών με αναπηρία. Με βάση την παραπάνω προβληματική, ως στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής τίθεται η διερεύνηση της λειτουργίας των οχτώ (8) ειδικών δημοτικών σχολείων της Θράκης, μέσα από τη μελέτη που αφορά στη διαμόρφωση των σχέσεων τόσο ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές όσο και ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς των μαθητών τους. Πρόκειται για την κατανόηση της λειτουργίας του εν λόγω σχολικού θεσμού μέσα από μια ιδιαίτερη οπτική, αυτή που αφορά στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις των σχολικών δρώντων προσώπων. Η μέθοδος που ακολουθήθηκε κατά τη διεξαγωγή της διατριβής ήταν μικτή, καθώς περιελάμβανε τόσο ποσοτικές όσο και ποιοτικές μεθόδους για τη συλλογή και ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων. Αναλυτικότερα, έγινε συνδυασμός τριών ερευνητικών μεθόδων (ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις, επιτόπια παρατήρηση), με σκοπό την εις βάθος κατανόηση της λειτουργίας της εν λόγω σχολικής πραγματικότητας και την απόκτηση μιας σφαιρικής εικόνας του θέματος. Η προσέγγιση αυτή διασφαλίζει την τριγωνοποίηση των δεδομένων και κατ’ επέκταση την εγκυρότητα και την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι προέκυψε επαλήθευση των ευρημάτων ανεξάρτητα με τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε για τη συλλογή των δεδομένων.Τα δεδομένα της παρούσας έρευνας δείχνουν ότι οι σχολικές και κοινωνικές συνθήκες στη Θράκη δεν είναι ακόμα οι κατάλληλες για να εφαρμόσουν την ισότιμη σχολική και κοινωνική ένταξη των μαθητών με αναπηρία. Σύμφωνα πάντα με τα λεγόμενα των εκπαιδευτικών και των γονέων, κρίνεται αναγκαία η ανάπτυξη εναλλακτικών τρόπων οργάνωσης της διδασκαλίας, η συνεχής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που στελεχώνουν τα ειδικά και τα γενικά σχολεία σχετικά με την διαχείριση της αναπηρίας, ο εκσυγχρονισμός των σχολικών μονάδων με την αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή, η αύξηση των οικονομικών κονδυλίων στα σχολεία, η επαρκής στελέχωση των σχολείων με σκοπό την κάλυψη των μαθησιακών και θεραπευτικών αναγκών των μαθητών, καθώς και η ενίσχυση της προσβασιμότητας και της ασφάλειας των μαθητών στους χώρους του σχολείου. Η εξασφάλιση των παραπάνω προϋποθέσεων και η ανάπτυξη μιας εποικοδομητικής συνεργασίας ανάμεσα στις οικογένειες των μαθητών και το σχολείο, δύναται να δημιουργήσει περισσότερο ευνοϊκές συνθήκες για τη σχολική και συνακόλουθα την κοινωνική ένταξη των παιδιών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.