Νέες μορφές εργασίας: μεταβολές του κοινωνικού γοήτρου στην εργασιακή οργάνωση: η περίπτωση των εργαζομένων στη ΔΕΗ

Abstract

The thesis focuses on the effects of the flexible forms of employment on the social prestige of employees. The sociological problem of the thesis has to do with, whether to what extent and to what direction the flexibility affects employees’ social prestige. And at the same time how the employees themselves experience and perceive the social prestige stemming from work.The international and Greek bibliography shows that the employees’ social prestige formed through their work, is defined or transformed by objective (working conditions) and subjective (social relations, experiences) factors. However, by the 1970s and onwards, the changes in the regulation of work in the primary, secondary and tertiary sector, and mostly the changes in the Public Utility Organizations, form a working environment characterized by instability, decollectivization and problems concerning the employees’ economic and social prestige.To examine the above, the case of the employees in the Greek Public Power Corporation was chosen. The reasons are: a) the PPC’s importance in the country’s energy production and distribution, and its role in regulating the relations between state and work, b) the PPC’s important role between public and private sector of work, c) practices and policies, implemented initially on public organizations and then on other corporations, and d) PPC connects Greece with international organizations which regulate economy and commerce (EU, IMF, IEA).Thesis’ theoretical background depends on a synthesis of Marxist and Weberian approach. In the field research both quantitative (questionnaires) and qualitative (semi structured interviews and observation) methods are used on PPC’s employees in administration departments, factories and mines, from May to October 2011.The thesis concludes that the non-standard forms of employment, deskilling, personalization, uncertainty and insecurity – concerning mostly the temporary staff – now start to affect all employees. Furthermore, there is a consolidation of the negative effects on working identity, due to the fact that work is becoming uncertain, without specific tasks, doesn’t need particular skills, is suitable for almost all employees, and isn’t connected with time and space. On the other hand, there are some groups of employees who through flexibility and uncertainty discover new forms of social prestige, such as the existence of entrepreneurial logic among employees in the public sector.

Η διδακτορική διατριβή επικεντρώνεται στις συνέπειες των ευέλικτων μορφών εργασίας στο κοινωνικό γόητρο των εργαζομένων. Το κοινωνιολογικό πρόβλημα που απασχόλησε τη διατριβή σχετίζεται με το κατά πόσο η ευέλικτη εργασία επηρεάζει και ως προς ποια κατεύθυνση το κοινωνικό γόητρο των εργαζομένων, καθώς και πως οι ίδιοι οι εργαζόμενοι βιώνουν και αντιλαμβάνονται το κοινωνικό γόητρο που απορρέει από την εργασία. Από τη διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία διαπιστώνεται ότι το κοινωνικό γόητρο των εργαζομένων που διαμορφώνεται μέσα από την εργασία τους καθορίζεται ή μεταβάλλεται βάση αντικειμενικών (συνθήκες εργασίας) και υποκειμενικών (κοινωνικές σχέσεις, βιώματα) παραμέτρων. Ωστόσο, από τη δεκαετία του 1970 και μετά, παρατηρούμε ότι οι αλλαγές στη ρύθμιση της εργασίας στον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα και κατά κύριο λόγο οι αλλαγές στις ΔΕΚΟ, διαμορφώνουν ένα εργασιακό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αστάθεια, αποσυλλογικοποίηση και προβλήματα που συνδέονται με το οικονομικό και κοινωνικό γόητρο των εργαζομένων. Για τη διερεύνηση των παραπάνω επιλέχθηκε η περίπτωση των εργαζομένων στη ΔΕΗ. Οι λόγοι που με οδήγησαν να επιλέξω τους εργαζομένους της ΔΕΗ ήταν οι ακόλουθοι: α) η σημασία του συγκεκριμένου οργανισμού ως παραγωγός (και διανομέας) ενέργειας για την οικονομία της χώρας και ο ρόλος της ως ρυθμιστής των σχέσεων μεταξύ κράτους και εργασίας, β) ο κομβικός ρόλος που επιτελεί η ΔΕΗ ανάμεσα στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα της εργασίας, γ) οι πρακτικές και πολιτικές πρώτα εφαρμόζονται σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα και έπειτα εφαρμόζονται σε άλλες επιχειρήσεις, και δ) αποτελεί το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στους διεθνείς οργανισμούς ρύθμισης της οικονομίας και εμπορίου με την Ελλάδα (π.χ. Ε.Ε. IMF, IEA). Το θεωρητικό υπόβαθρο της διδακτορικής διατριβής βασίζεται σε μια σύνθεση των βασικότερων χαρακτηριστικών της μαρξιστικής και της βεμπεριανής προσέγγισης. Η έρευνα πεδίου πραγματοποιήθηκε με την πραγματοποίηση ποσοτικής (ερωτηματολόγια) και ποιοτικής (ημι-δομημένες συνεντεύξεις και παρατήρηση) έρευνας στους εργαζομένους στη ΔΕΗ σε διοικητικές υπηρεσίας, σε μονάδες παραγωγής και ορυχεία, από τον Μάιο του 2011 μέχρι και τον Οκτώβρη του 2011.Η διατριβή συμπεραίνει ότι οι άτυπες μορφές εργασίας, η αποειδίκευση, η εξατομίκευση, η αβεβαιότητα και ανασφάλεια - που ήταν κυρίως εμφανή στο μη μόνιμο προσωπικό – αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους και στους μόνιμους εργαζομένους. Επιπλέον, παρατηρείται μια παγίωση των αρνητικών συνεπειών στην εργασιακή ταυτότητα, διότι η εργασία γίνεται ασαφής, χωρίς συγκεκριμένα καθήκοντα, δεν απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες, είναι κατάλληλη για σχεδόν όλους τους εργαζομένους και χωρίς να συνδέεται στο χώρο και τον χρόνο. Από την άλλη πλευρά διαπιστώνεται ότι κάποιες ομάδες εργαζομένων, μέσα από την αβεβαιότητα και την ευελιξία, ανακαλύπτουν νέες μορφές κοινωνικού γοήτρου, όπως είναι η ύπαρξη επιχειρηματικής λογικής ανάμεσα σε ομάδες εργαζομένων στο δημόσιο τομέα.