Η στάση των εμπλεκόμενων φορέων για μια αποτελεσματική διαχείριση για την προστασία και ανάδειξη προστατευόμενων περιοχών του νομού Έβρου

Abstract

The establishment of protected areas is attributed as an important environmental political measure aiming to preserve biodiversity and sustainable development. It also implies the interaction of between socio – economic and natural environment. Effective management of protected areas is focused on the control and balance of these interactions, due to the fact that between the stakeholders, administration, locals’ or visitors, conflicts arise. These conflicts usually arise due to the implementation of the protection status and the constraints that it sets relatively with the natural resources exploitation. Not to mention the stakeholders’ different prospects concerning the management measures which makes management of protected areas as a complex process that requires apposite planning. Thus the management effectiveness would be impossible to be successful without locals’ participation on matters they are concerned about. Accordingly the role of environmental education is also important in order participation to be substantial for the decision – making process and the decision future implementation. The utilization of the aforementioned strategies can serve as tools in order to confront the conflicts that may arise in any case and to promote protected areas as tourist attractions in the frame of alternative tourism and sustainable development.The objective of the study was to investigate Stakeholders’ attitudes towards the effective management of the protected areas of Evros Prefecture in the framework of protection and promotion. The research aims to detect the socio – economical factors designating and modifying the stakeholders’ attitudes towards the management and preservation of protected areas for their development and promotion and the implementation of management proposals in other protected areas. It is also examined if through the development dynamics of Dadia there could be the Delta development enhanced. In particular it is assessed whether we can move from a protected area network to development one for the broader region of Evros.Four sampling studies as well as interviews to the stakeholders were conducted in order to carry out the objectives and the aim of the research. A structured questionnaire was used regarding the locals’ and visitors of both areas and a semi – structured regarding the Management Bodies, the Municipalities and the Regional Authorities of Eastern Macedonia and Thrace. Concerning the data processing, Reliability Analysis, Factor Analysis, Chi – square test, and Cluster Analysis were used, with the aid of the statistical package SPSS. Some of the main conclusions of the research underscore that the primary conflicts in the area are closely affiliated with property utilization issues, especially in Evros Delta area. Furthermore most of the locals’ anticipate for a better quality of life via the primary sector, tourism and infrastructure development. In addition regarding the ineffective administration of both National Parks, some of the main reasons have proven to be the allocated duties confusion, funding deficiencies of the Management Bodies and the non – participation of the locals in the decision – making processes. In conclusion, it was verified that the prospects exist in order to move from a protection area network to a development one for the development of the broader area. Whereas, the road network improvement serves as a prerequisite for the connection of the two areas in practice, in order to create a development network.

Η καθιέρωση προστατευόμενων περιοχών αποτελεί ένα σημαντικό μέτρο περιβαλλοντικής πολιτικής, που έχει ως στόχο τη διατήρηση της βιοπικοιλότητας αλλά και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Πρόκειται για την αλληλεπίδραση του φυσικού, κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος μιας περιοχής. Στόχος της αποτελεσματικής διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών είναι ο έλεγχος και η εξισορρόπηση αυτών των αλληλεπιδράσεων, καθώς μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, είτε αυτοί αποτελούν τη Διοίκηση, την τοπική κοινωνία ή τους επισκέπτες, δημιουργούνται αντικρουόμενα συμφέροντα. Οι συγκρούσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων συνήθως πηγάζουν από την εφαρμογή του καθεστώτος προστασίας και τους περιορισμούς που αυτό θέτει στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Το γεγονός αυτό, και επιπλέον δεδομένου ότι οι εμπλεκόμενοι φορείς έχουν διαφορετικές επιθυμίες ως προς τα διαχειριστικά μέτρα, καθιστά τη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών ως μια πολύπλοκη διαδικασία, που απαιτεί εύστοχο σχεδιασμό. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο χωρίς τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων στις διαδικασίες λήψης περιβαλλοντικών αποφάσεων που τους αφορούν. Ωστόσο, σημαντικός είναι ο ρόλος της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ώστε η συμμετοχή τους να είναι εποικοδομητική για την πορεία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και την εφαρμογή των αποφάσεων αυτών στο μέλλον. Στο σημείο, αυτό η περιβαλλοντική επικοινωνία αποτελεί το σύνδεσμο ώστε να αναπτυχθεί ένα κλίμα αλληλοκατανόησης μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, και να επιτευχθούν αποτελεσματικών συνεργασιών. Με αυτόν τον τρόπο θα είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν τα αντικρουόμενα συμφέροντα που προκύπτουν σε κάθε περίπτωση, αλλά και να αναδειχθούν οι προστατευόμενες περιοχές ως πόλος έλξης επισκεπτών με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη μέσα από τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού.Η έρευνα είχε ως αντικείμενο τη διερεύνηση της στάσης των εμπλεκόμενων φορέων για μια αποτελεσματική διαχείριση για την προστασία και ανάδειξη των προστατευόμενων περιοχών του Νομού Έβρου. Σκοπός της έρευνας είναι να εντοπιστούν οι κοινωνικο – οικονομικοί παράγοντες που συνθέτουν και διαφοροποιούν τη στάση των εμπλεκόμενων φορέων ως προς τη διαχείριση και προστασία των προστατευόμενων περιοχών με στόχο την ανάπτυξη και ανάδειξή τους, καθώς και η εφαρμογή των διαχειριστικών προτάσεων σε άλλες προστατευόμενες περιοχές. Επίσης εξετάζεται αν μέσα από τη δυναμική ανάπτυξης, που παρουσιάζει η Δαδιά μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη της περιοχής του Δέλτα του Έβρου. Δηλαδή διερευνάται το αν από ένα δίκτυο προστατευόμενων περιοχών μπορούμε να μεταβούμε σε δίκτυο ανάπτυξης για την ευρύτερη περιοχή του Νομού Έβρου.Προκειμένου να επιτευχθεί ο σκοπός και οι στόχοι της έρευνας πραγματοποιήθηκαν τέσσερις δειγματοληπτικές έρευνες καθώς και συνεντεύξεις στους εμπλεκόμενους φορείς, χρησιμοποιήθηκε δομημένο ερωτηματολόγιο για τους κατοίκους και τους επισκέπτες των δύο περιοχών και ημι - δομημένο ερωτηματολόγιο για τους Φορείς Διαχείρισης, τους Δήμους και την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Για την επεξεργασία των δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν η ανάλυση αξιοπιστίας, η παραγοντική ανάλυση, ο έλεγχος ανεξαρτησίας και η ανάλυση κατά συστάδες, με τη χρήση του στατιστικoύ πακέτου SPSS. Από τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει ότι τα κυριότερα αντικρουόμενα συμφέροντα στην περιοχή συνδέονται με απαγορεύσεις στην αξιοποίηση ιδιοκτησιών, κυρίως στην περιοχή του Δέλτα του Έβρου, ενώ σε γενικές γραμμές οι κάτοικοι επιθυμούν μια καλύτερη ποιότητα ζωής μέσα από την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, του τουρισμού και των υποδομών. Επίσης οι επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες και η έλλειψη χρηματοδοτικών μηχανισμών των Φορέων Διαχείρισης, καθώς και η μη συμμετοχή των τοπικών κατοίκων στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων αποτελούν τις βασικές αιτίες για την αναποτελεσματικότητα της Διοίκησης των δύο Εθνικών Πάρκων. Τέλος, διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν οι προοπτικές ώστε να μεταβούμε από ένα δίκτυο προστατευόμενων περιοχών σε δίκτυο ανάπτυξης για την ευρύτερη περιοχή, ωστόσο η επίτευξη ενός τέτοιου στόχου προϋποθέτει τη βελτίωση του οδικού δικτύου, ώστε να συνδέονται και πρακτικά.