Συνεργασία σχολείου - οικογένειας στο πλαίσιο του αειφόρου σχολείου: μια έρευνα δράσης σε νηπιαγωγείο

Abstract

This dissertation has adopted the principals of Education for the Environment and the Sustainability and the concept of the Sustainable School. It also focuses on the collaboration between school and family and specifically on the Parental Participation in the Educational Process. Therefore the thesis researches how the Parental Involvement in the educational process promotes the concept of the Sustainable School. The research takes place at a nursery school in Pallini, a suburb of East Attica. Subjects of the research are the students along with their parents and the teaching staff. The teaching staff consisted of three nursery teachers, one of which also acted as school Principal. The duration of the research lasted one academic year. Students and teachers participated in an environmental school programme which dealt with sustainable water management. Action Research is the methodological tool that is chosen to critically study the collaboration between school and family by adopting the participation of the students parents in the educational process.The main research questions are: 1a) Which are the types of parental participation that promote the concept of the sustainable school? 1b) Which are the factors that affect the concept of the sustainable school when students' parents participate in the educational process? and b) How the parental participation affects the students, the school and the parents? From the research results analysis emerges that the combination and the interaction of the six types of parental participation according to the Epstein's and her colleagues model (2009) promoted the concept of the sustainable school. Moreover some characteristics of the school, the educators, the leadership, the educational program, the response for collaboration and the role of the Action Research were crucial factors that empowered or prevented the development of the collaboration between school and family and the promotion of the sustainable school. Finally the parental participation reinforced the development of relationships among teachers, students and their parents, the value of preschool education and the professional development of nursery teachers. The established collaboration focused on the creation of a new culture in school and fostered the vision for a sustainable school.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή κινείται στο πνεύμα των αρχών της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία και στη φιλοσοφία του Αειφόρου Σχολείου. Επικεντρώνεται στην ανάπτυξη της συνεργασίας ανάμεσα στο σχολείο και την οικογένεια μελετώντας τη συμμετοχή των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία για την προώθηση του αειφόρου σχολείου. Ειδικότερα, η έρευνα επιδιώκει να διερευνήσει εάν και με ποιους τρόπους η συμμετοχή των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία προάγει το αειφόρο σχολείο στο σχολικό πλαίσιο το οποίο εφαρμόζεται. Η έρευνα εφαρμόστηκε στη διάρκεια μιας σχολικής χρονιάς σε ένα νηπιαγωγείο του Δήμου Παλλήνης, στην Αττική, με τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών -η μία εκ των οποίων ασκούσε και χρέη προϊσταμένης- των μαθητών και των γονέων τους. Η Έρευνα Δράσης ήταν η ερευνητική μέθοδος που επιλέχθηκε για την οργάνωση της ερευνητικής διαδικασίας στο πλαίσιο ενός σχολικού προγράμματος που εστίαζε στην ορθολογική διαχείριση και εξοικονόμηση του πόσιμου νερού. Στην προσπάθεια διερεύνησης της λειτουργίας της συμμετοχής των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία συγκροτήθηκαν τα εξής υποερωτήματα: 1α) Ποιες μορφές γονεϊκής συμμετοχής συμβάλλουν στην πορεία για το αειφόρο σχολείο στο νηπιαγωγείο; 1β ) Ποιοι παράγοντες επιδρούν καθοριστικά (ενισχυτικά ή περιοριστικά) κατά τη συμμετοχή των γονέων για την προώθηση του αειφόρου σχολείου; και 2) Πώς επιδρά η γονεϊκή συμμετοχή στους ίδιους τους γονείς, το παιδί και γενικότερα στο σχολείο; Η ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας έδειξε ότι ο συνδυασμός και η αλληλεπίδραση των έξι μορφών της γονεϊκής συμμετοχής σύμφωνα με το μοντέλο της Epstein και των συνεργατών της (2009) προάγουν τη συνεργασία σχολείου-οικογένειας και διευκολύνουν τη δρομολόγηση για το αειφόρο σχολείο. Επίσης, ανέδειξε ότι η βαθμίδα της εκπαίδευσης, το περιεχόμενο των εκπαιδευτικών δράσεων, η βούληση των εκπαιδευτικών, η κουλτούρα της συνεργασίας, η συστηματική εκπαίδευση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η στάση της ηγεσίας, η στάση και η ανταπόκριση της δημοτικής αρχής και των άλλων φορέων της κοινότητας και ο ρόλος της Έρευνας Δράσης αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες που διευκολύνουν ή παρεμποδίζουν την ανάπτυξη συνεργασίας και την προώθηση του αειφόρου σχολείου. Τέλος, η γονεϊκή συμμετοχή ευαισθητοποίησε τους γονείς των μαθητών σε ζητήματα αειφορίας, διευκόλυνε την ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων μεταξύ τους και σχέσεων εμπιστοσύνης με το σχολείο και ενίσχυσε τη σχέση τους με το παιδί τους. Επίσης, αναπτύχθηκε θετικό κλίμα στη σχολική μονάδα, ενισχύθηκε το ηθικό των εκπαιδευτικών και η επαγγελματική τους αυτοπεποίθηση, αναπτύχτηκε η μαθησιακή και σε άλλους τομείς εξέλιξη των παιδιών και η εξοικείωσή τους με συνεργατικές διαδικασίες και γενικότερα βελτιώθηκε η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης προς όφελος όλων των εμπλεκομένων.