Η έννοια της συμμετοχής στο πλαίσιο του αειφόρου σχολείου: μια έρευνα δράσης σε δημοτικό σχολείο

Abstract

This dissertation has adopted the principals of Education for the Environment and the Sustainability and the concept of the Sustainable School. It also focuses on the Action Competence and specifically at the Participation of students in actions which promote the concept of Sustainable School. Therefore, the thesis researches the factors that affect the active participation of the students into actions at the school environment. The research takes place at a primary school in Lavrion in the area of East Attica. Subjects of the research are students from two classes of the fifth and sixth grade along with their teachers. The duration of the research lasted one academic year. Students and teachers participate in an environmental school programme which deals with the sustainable waste management. Action research is the methodological tool that is chosen to study critically the participation of the students during the environmental programme.

The main research questions are: a) Which are the perceptions of students and teachers that influence the active participation of students? b) Which is the learning approach that influences the active participation of students? and c) Which is the school culture that influences the active participation of students?

From the analysis of the results of the research emerges that specific perceptions of students and teachers, some characteristics of the learning approach and the established school culture are crucial factors that empower or prevent the active participation of the students.

Η παρούσα ερευνητική εργασία κινείται στο πνεύμα των αρχών της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία κι αντλεί από το καινοτομικό περιεχόμενο του Αειφόρου Σχολείου και της Ικανότητας Δράσης. Στο επίκεντρό της τίθεται η μελέτη της συμμετοχής των μαθητών σε δράσεις ως βασική προϋπόθεση για την προώθηση του αειφόρου σχολείου. Ειδικότερα, η έρευνα επιδιώκει να ανιχνεύσει και να μελετήσει τους παράγοντες που επιδρούν καταλυτικά στην ενεργοποίηση της συμμετοχής των μαθητών εντός του σχολικού πλαισίου, στο οποίο εφαρμόζεται.

Κεντρικό ρόλο για την οργάνωση της ερευνητικής διαδικασίας έχει η επιλογή της Έρευνας Δράσης ως ερευνητικής μεθόδου που διευκολύνει την κριτική, στοχαστική και συστηματική διερεύνηση της συμμετοχής των μαθητών. Η έρευνα δράσης εφαρμόστηκε σε ένα δημοτικό σχολείο της πόλης του Λαυρίου με τη συμμετοχή δύο εκπαιδευτικών του σχολείου και των μαθητών των δύο αντίστοιχων σχολικών τμημάτων (πέμπτη κι έκτη τάξη) κι είχε διάρκεια μιας σχολικής χρονιάς. Μέσω της υλοποίησης ενός συμμετοχικού σχολικού προγράμματος, το οποίο εστίαζε στη βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων, η έρευνα δράσης επικεντρώθηκε στην παρατήρηση και στοχαστική διερεύνηση της συμμετοχής των μαθητών, όπως αυτή διαμορφώνεται κι εξελίσσεται στις συνθήκες του συγκεκριμένου σχολικού περιβάλλοντος.

Στην προσπάθεια διερεύνησης της λειτουργίας της συμμετοχής συγκροτήθηκαν τρία ερευνητικά υποερωτήματα, τα οποία διατυπώνονται ως εξής: α)Ποιες είναι οι αντιλήψεις των μαθητών και των εκπαιδευτικών που επιδρούν καθοριστικά στην ενεργή συμμετοχή των μαθητών; β)Ποιες είναι οι μαθησιακές διαδικασίες που επιδρούν καθοριστικά στην ενεργή συμμετοχή των μαθητών; και γ)Ποια είναι η κουλτούρα του σχολείου που επιδρά καθοριστικά στην ενεργή συμμετοχή των μαθητών; Τα υποερωτήματα αυτά αποτελούν τους βασικούς άξονες της έρευνας, που συντονίζουν τον σχεδιασμό της ερευνητικής πορείας, την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων και την αποτύπωση των σχετικών συμπερασμάτων.

Η ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας αναδεικνύει ότι συγκεκριμένες αντιλήψεις των μαθητών κι εκπαιδευτικών, ορισμένα από τα χαρακτηριστικά των μαθησιακών διαδικασιών που υιοθετούνται και η τρέχουσα κουλτούρα του σχολείου αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες που διευκολύνουν ή παρεμποδίζουν την ενεργή συμμετοχή των μαθητών.