Η περιβαλλοντική εκπαίδευση ως προαιρετική δραστηριότητα στα σχολεία: προσανατολισμοί και προοπτικές

Abstract

Although Environmental Education (EE) as an optional educational activity has been in effect in Greece for nearly 3 decades it remains to be determined whether the necessary structures the institutional and legislative framework for its implementation and further development do exist. This study attempts an overall assessment of the tendencies that exist in the field of EE in Greece. To our knowledge and from the study of the relevant literature no such study has been undertaken previously that maps in such a generalized and broaden way all parameters related-to the implementation of EE in Greece. The importance of this study lies in that it contributes to a) an overall and generalized assessment of the status of EE as an optional educational activity as it has been introduced to the Greek educational system, b) estimation of school educators and student participation in EE programs, c) recording and analysis of the views and opinions of the EE Local Coordinators regarding the implementation of EE and any associated problems. The general scope of this study is to investigate a) the current status of EE as described in the official documents, b) the preconditions set out by the institutional framework for the application and widespread dissemination of EE and the execution of school programs, c) any emerging problems, d) the orientation of EE, e) prevailing tendencies as related to future direction. The current status of EE implementation was investigated through quantitative and qualitative data. The number of students that take part in EE programs has estimated the type of programs and activities that students participated in were analysed as well as the students opinions on the outcomes of EE through a questionnaire administered to last year Lyceum students. The target was the public at large and their interest concern about major environmentally related issues as an extension of EE and its effect to the society in general. Also the views and opinions of the EE Local Coordinators of Secondary Education in Greece were investigated through a questionnaire addressing issues. Findings and Conclusions. Because EE has been introduced by the state as an optional educational activity in Greece neither all students nor all schools participate in it. A small number of educators take part in the optional EE programs and have been trained in EE. The annual percentage of students that take part in yearly EE programs. Less than half of the students (41%) have the opportunity to take part at least once in EE throughout their school years. The percentage of students that take part in short term EE activities is 61%. EE’s Local Coordinators believe that the current institutional framework of EE facilitate a little or very little educators to execute EE programs. The overall reform of the existing Institutional Framework appears to be an imperative necessity. The State should create the necessary conditions that support educators and all involved with EE.

Αναγκαιότητα – Σκοπός. Αν και ο θεσμός της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ) ως προαιρετικής δραστηριότητας στα ελληνικά σχολεία διανύει πλέον την τρίτη δεκαετία εφαρμογής της έντονα κάνεις μπορεί να προβληματιστεί για το εάν πράγματι υπάρχουν οι απαραίτητες δομές το θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο και γενικότερα οι προϋποθέσεις εκείνες που χρειάζονται για την εφαρμογή, την ανάπτυξη και εξέλιξή της. Η διερεύνηση των συνθηκών που επικρατούν από την άποψη της εφαρμογής της ΠΕ στη χώρα μας του προσανατολισμού και των προοπτικών που διαγράφονται αποτελεί μια αναγκαιότητα. Η εργασία αυτή συμβάλει: Α) Στην εκτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης σχετικά με την εφαρμογή της ΠΕ όπως έχει διαμορφωθεί στο Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα με βάση το μέχρι σήμερα ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Β) Στην αποτίμηση της προαιρετικής - εθελοντικής συμμετοχής των σχολείων, εκπαιδευτικών και μαθητών στα προγράμματα ΠΕ. Γ) Στον προσδιορισμό, καταγραφή και ανάλυση των απόψεων, των αντιλήψεων και των τάσεων των Υπευθύνων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σχετικά με την εφαρμογή της ΠΕ και τα προβλήματα που παρουσιάζονται. Βασικός σκοπός αυτής της έρευνας είναι να διερευνηθεί α) η υφιστάμενη κατάσταση εφαρμογής της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που προκύπτει από το Θεσμικό πλαίσιο οι προϋποθέσεις παρέχει αυτό για ευρεία εξάπλωση και υλοποίηση προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στα σχολεία, β) ποια προβλήματα προκύπτουν, γ) ποιο προσανατολισμό δίνει και δ) τι προοπτικές διαγράφονται. Μεθοδολογία της Έρευνας. Διερευνώνται ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία όπως το θεματολόγιο των προγραμμάτων που έχουν υλοποιηθεί στα σχολεία η συμμέτοχη των μαθητών των εκπαιδευτικών και των σχολείων στα προγράμματα ΠΕ. Γίνεται η διερεύνηση του ποσοστού των μαθητών το είδος των προγραμμάτων και δραστηριοτήτων που συμμετείχαν οι μαθητές καθώς και οι απόψεις τους σχετικά με την επίδραση που είχαν σε αυτούς αυτά τα προγράμματα και οι δραστηριότητες. Χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο προς τους μαθητές της τελευταίας τάξης των λυκείων. Τέλος διερευνώνται οι αντιλήψεις και οι απόψεις των Υπευθύνων ΠΕ σχετικά με την εφαρμογή της ΠΕ μέσω ερωτηματολογίου. Συμπεράσματα. Το ποσοστό των εκπαιδευτικών και ιδιαίτερα το ποσοστό των μαθητών που συμμετέχει στην ΠΕ είναι μικρό. Οι ευκαιρίες που έχουν για συμμετοχή δεν είναι ούτε σίγουρες ούτε δεδομένες και κυρίως δεν είναι ίδιες για όλους τους μαθητές. Οι απαντήσεις των Υπευθύνων ΠΕ δείχνουν να μην υπάρχουν πράγματι οι ευνοϊκές συνθήκες για τους εκπαιδευτικούς στην υλοποίηση των προγραμμάτων στα σχολεία τους. Το θεσμικό πλαίσιο δε φαίνεται επαρκές ούτε για τους εκπαιδευτικούς ούτε για τους υπευθύνους ΠΕ. Η εντύπωση που έχουν σχηματίσει είναι ότι η πολιτεία στην πραγματικότητα αδιαφορεί η ακόμα και δυσχεραίνει την εφαρμογή της ΠΕ στα σχολεία αφού δεν υπάρχουν κατά την άποψη των υπευθύνων οι απαραίτητες εκείνες προϋποθέσεις και ευνοϊκές συνθήκες που θα παρότρυναν τους εκπαιδευτικούς, θα στήριζαν τους υπευθύνους και ενθάρρυναν πραγματικά την εφαρμογή της ΠΕ.