Αντιλήψεις εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τη σχολική ενσωμάτωση εφήβων με διαταραχές στο συναίσθημα και στη συμπεριφορά

Abstract

This research study investigates the perceptions of secondary school Greek teachers towards the “integration” policy of pupils with emotional and behavioural difficulties (EBD). Therefore the sample was secondary school teachers from the district of Ioannina (N=350) who completed a questionnaire of five self-reports scales. The purpose was to measure the perceptions of secondary school teachers in connection with the possible equal opportunities recognized in such teenagers with regard to their access to knowledge (Equal Opportunities Scale), their opinions about the causes of relative psychomental problems (Causes of EBD Scale) on the same teenagers, their thoughts about the best possible approaches that those children could enjoy (Coping Strategies Scale), as well as their opinions about the best strategies adopted on the same direction (Effective Approaches Scale). The aim of the research was to record the perceptions in connection with the uncertain condition of any possible confusion of the content of the teenagers’ emotional and behavioural difficulties with the real nature of adolescence. Considering that such a confusion has been empirically noticed, the record would help future actions of the teachers’ effective self-management during their interaction with this sensitive group of teenagers. According to those searching matters the corresponding investigating hypotheses of the research have been formed. The applied mathematical methods have included the one way analysis of variance (One Way Anova), the Chi-Square Test and the analysis of the t-tests. The first one was adapted to extent the relation between the παραμέτρων μελέτης and the variations of sex, age, years of service and the teachers’ specialty. The second one to examine the degree to which the sample considers that the cooperation between the teacher and the supporting services is available. The t-test for Paired Samples was used in order to examine important factors of possible provocation of emotional disorders and behavioural problems in adolescents. The results of the research have been satisfactory, verifying the corresponding investigating suppositions in a big part. As expected, the youngest teachers are more positive than the oldest colleagues towards the integration of the further up students and they also acknowledge the possibility of the latter for equal opportunities. It has also been realized that the teachers tend to really trust themselves in dealing with difficult children, without claiming their authority. So it has been confirmed that they would always rely on other specialists such as educational psychologists and social workers and therefore they would feel safer to better cope with students facing emotional and behavioural difficulties. There were also found important differences between men and women, as far as the causes of the disorders are concerned. It has been realized that women are more “ready” to attribute the causes of emotional and behavioural difficulties to the teacher factor rather than to other factors, such as the parents or the adolescent itself.

Η παρούσα διατριβή διαπραγματεύεται τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για τη σχολική ενσωμάτωση των εφήβων με διαταραχές στο συναίσθημα και στη συμπεριφορά. Για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκε έρευνα σε δείγμα εκπαιδευτικών της Β΄θμιας Εκπαίδευσης του Νομού Ιωαννίνων (Ν=350) με τη χρήση ερωτηματολογίου με κλίμακες αυτο-αναφοράς. Στόχος υπήρξε το να μετρηθούν οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών αυτών ως προς τις ενδεχομένως ίσες ευκαιρίες που αναγνωρίζουν για τους εφήβους με παρόμοια προβλήματα αναφορικά με την πρόσβασή τους στη γνώση (Κλίμακα Ίσων Ευκαιριών), τις απόψεις τους για την αιτιοπαθογένεση των σχετικών ψυχονοητικών προβλημάτων (Κλίμακα Αιτίων) στους ίδιους εφήβους, τις σκέψεις τους για τις καλύτερες δυνατές προσεγγίσεις που τα παιδιά αυτά θα μπορούσαν να έχουν (Κλίμακα Αποτελεσματικών Προσεγγίσεων), καθώς και τις θέσεις τους για τις καλύτερες δυνατές στρατηγικές που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν στην ίδια κατεύθυνση (Κλίμακα Στρατηγικών Συνεργασίας). Η έρευνα αποσκοπούσε στην καταγραφή των συναφών αντιλήψεων σε συνάρτηση με την επισφαλή συνθήκη πιθανής σύγχυσης του περιεχομένου των συναισθηματικών διαταραχών και των προβλημάτων συμπεριφοράς των εφήβων με τη φύση αυτή καθαυτή της εφηβείας. Επειδή μια τέτοια σύγχυση έχει εμπειρικά παρατηρηθεί, η καταγραφή εκτιμήθηκε πως θα βοηθούσε σε μελλοντικές ενέργειες αποτελεσματικής αυτοδιαχείρισης των εκπαιδευτικών κατά την αλληλεπίδρασή τους με αυτή την ευαίσθητη ομάδα εφήβων. Αναλόγως προς τα ζητούμενα αυτά διαμορφώθηκαν και οι αντίστοιχες ερευνητικές υποθέσεις της έρευνας. Οι στατιστικές μέθοδοι που εφαρμόστηκαν συμπεριέλαβαν την ανάλυση διακύμανσης με ένα παράγοντα (One Way Anova), το Chi-Square Test, και την τεχνική των t-tests, οι δύο πρόσθετες αναλύσεις όσον αφορά στον έλεγχο ανεξαρτησίας και τον έλεγχο συσχετίσεων μεταξύ μεταβλητών δεν κρίθηκε τελικά αναγκαίο να συμπεριληφθούν εφόσον οι κατευθύνσεις σημαντικότητας που κατέδειξαν είχαν ήδη φανεί από τις προηγούμενες αναλύσεις. Η πρώτη υιοθετήθηκε για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των παραμέτρων μελέτης και των μεταβλητών του φύλου, της ηλικίας, των χρόνων υπηρεσίας και της ειδικότητας των εκπαιδευτικών. Η δεύτερη για να διερευνηθεί ο βαθμός στον οποίο το δείγμα θεωρεί πως η συνεργασία μεταξύ του εκπαιδευτικού και των υποστηρικτικών υπηρεσιών είναι διαθέσιμη. Η τεχνική του t-test για Paired Samples εφαρμόστηκε προκειμένου να ελεγχθούν σημαντικοί παράγοντες πιθανής πρόκλησης συναισθηματικών διαταραχών και προβλημάτων συμπεριφοράς στους εφήβους Τα αποτελέσματα της έρευνας υπήρξαν ικανοποιητικά, επαληθεύοντας στο μεγαλύτερο μέρος τις αντίστοιχες ερευνητικές υποθέσεις. Όπως αναμενόταν, οι νεότεροι σε ηλικία εκπαιδευτικοί (μεταξύ 20-39 ετών) είναι οι πιο θετικά διατεθειμένοι απ’ ό,τι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία συνάδελφοί τους απέναντι στη σχολική ενσωμάτωση των παραπάνω μαθητών και κατ’ επέκταση αναγνωρίζουν τουλάχιστον τη δυνατότητα των τελευταίων για ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι εκπαιδευτικοί τείνουν πράγματι να εμπιστεύονται τους εαυτούς στη διαχείριση προβλημάτων παιδιών με τέτοιο προφίλ, χωρίς βέβαια να διεκδικούν τυχόν αυθεντία τους. Συναφώς, επιβεβαιώθηκε ότι ανά πάσα στιγμή θα στηρίζονταν και σε άλλους ειδικούς, όπως σχολικούς ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, οπότε και θα αισθάνονταν πιο ασφαλείς για να αντιμετωπίσουν καλύτερα ένα μαθητή με συναισθηματικές διαταραχές και προβλήματα συμπεριφοράς. Ακόμη, εντοπίστηκαν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες, όσον αφορά στις αιτίες που προκαλούν τις διαταραχές. Διαπιστώθηκε έτσι ότι οι γυναίκες είναι πολύ πιο «έτοιμες» να αποδώσουν υπευθυνότητα αιτιοπαθογένεσης σχετικά με τους εφήβους με συναισθηματικές διαταραχές και προβλήματα συμπεριφοράς στο σώμα των εκπαιδευτικών μάλλον, καθώς και στο ίδιο το σχολείο, και λιγότερο σε άλλους παράγοντες, όπως οι γονείς, ή ο ίδιος ο έφηβος κάθε φορά.