Modalites de l'appropriation de la connaissance historique: representations de la causalite, du possible et du necessaire, du hasard, de la cause, et de l' interaction chez les eleves de l'enseignement secondaire

Abstract

The doctoral thesis of Cavoura Theodora entitled "Modalities ofappropriation of historical knowledge: representations of causality, possible and necessary, chance, cause, and interaction among secondaryschool students" (Forms of appropriation of historical knowledge: representations of causality, possible and necessary, chance, cause, andinteraction among secondary school students) was prepared in France in1994 under the supervision of Pierre Ansart and Henri Moniot.The aim of the thesis was to investigate the ways in which secondary school students (students of the 3rd year of middle school, 1st and 3rdyear of high school) understand and appropriate historical knowledge. The research focuses not so much on what students learn, but on how they makesense of the past and how they interpret historical processes. Key points and conclusions:• Discourse Analysis: The methodology was based on the analysis of the discourse (oral and written) of a group of students, in order to identifythe mental representations they use.• Central Concepts: The thesis analyses how students perceive central concepts of historical science such as:• Causality: How do they attribute causes to historical events (e.g. dothey focus on individual persons or recognize multifactorial causes?)• Necessity and possibility: Do they perceive events as inevitable (historical determinism) or can they imagine alternative developments("what if...").• The role of chance: How do they integrate random events into their historical narrative.• interaction: How they perceive the interaction between individuals, groups and social structures.• Didactic significance: The research highlighted the importance of the didactic approach in understanding these concepts. The results showed that students often have difficulty adopting a complex, historiographical perspective, staying in more simplistic or person-centered interpretations.• Connection to the Scientific Field: The thesis contributes to the fieldof History Teaching, bridging the psychology of cognition with the epistemology of history, emphasizing that teaching should promote critical thinking and not just memorization. In summary, Cavoura's thesis highlighted students' varied and often inadequate representations of basic historical concepts and emphasized the need for a more conscious and critical teaching practice that helps students develop "historical thinking."

Η διδακτορική διατριβή της Κάββουρα Θεοδώρας με τίτλο «Modalités del'appropriation de la connaissance historique: représentations de lacausalité, du possible et du nécessaire, du hasard, de la cause, et del'intéraction chez les élèves de l'enseignement secondaire» (Μορφές οικειοποίησης της ιστορικής γνώσης: αναπαραστάσεις του αιτίου, του δυνατού και του αναγκαίου, του τυχαίου, της αιτίας και της αλληλεπίδρασης από μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), εκπονήθηκε στη Γαλλία το 1994 υπό την επίβλεψη του Pierre Ansart και του Henri Moniot. Σκοπός της διατριβής ήταν η διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (μαθητές Γ' Γυμνασίου, Α' και Γ' Λυκείου)κατανοούν και οικειοποιούνται την ιστορική γνώση. Η έρευνα εστιάζει όχι τόσο στο τι μαθαίνουν οι μαθητές, όσο στο πώς νοηματοδοτούν το παρελθόν και πώς ερμηνεύουν τις ιστορικές διαδικασίες. Βασικά σημεία και συμπεράσματα:• Ανάλυση Λόγου: Η μεθοδολογία βασίστηκε στην ανάλυση του λόγου (προφορικού και γραπτού) μιας ομάδας μαθητών, προκειμένου να εντοπιστούν οι κοινωνικές αναπαραστάσεις που χρησιμοποιούν.• Κεντρικές Έννοιες: Στη διατριβή αναλύεται πώς οι μαθητές αντιλαμβάνονται κεντρικές έννοιες της ιστορικής επιστήμης όπως:• αιτιότητα: Πώς αποδίδουν αιτίες σε ιστορικά γεγονότα (π.χ. εστιάζουν σε μεμονωμένα πρόσωπα ή αναγνωρίζουν πολυπαραγοντικά αίτια;)• αναγκαίο και δυνατό: Αντιλαμβάνονται τα γεγονότα ως αναπόφευκτα (ιστορικός ντετερμινισμός) ή μπορούν να φανταστούν εναλλακτικές εξελίξεις("τι θα γινόταν αν...").• Ο ρόλος της τύχης: Πώς εντάσουν τυχαία συμβάντα στην ιστορική τους αφήγηση.• αλληλεπίδραση: Πώς αντιλαμβάνονται την αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων, ομάδων και κοινωνικών δομών.• Διδακτική σημασία: Η έρευνα υπογράμμισε τη σημασία της διδακτικής προσέγγισης στην κατανόηση αυτών των εννοιών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότιοι μαθητές συχνά δυσκολεύονται να υιοθετήσουν μια σύνθετη, ιστοριογραφική οπτική, μένοντας σε πιο απλουστευτικές ή προσωποκεντρικές ερμηνείες.• Σύνδεση με το Επιστημονικό Πεδίο: Η διατριβή συμβάλλει στο πεδίο της Διδακτικής της ιστορίας, γεφυρώνοντας την ψυχολογία της νόησης με την επιστημολογία της ιστορίας, τονίζοντας ότι η διδασκαλία πρέπει να προωθείτην κριτική σκέψη και όχι απλώς την απομνημόνευση. Συνοπτικά, η διατριβή της Κάββουρα ανέδειξε τις ποικίλες κοινωνικές αναπαραστάσεις των μαθητών για βασικές ιστορικές έννοιες και τόνισε την ανάγκη για μια πιο συνειδητή και κριτική διδακτική πρακτική που να βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν "ιστορική σκέψη".

La thèse de doctorat de Cavoura Théodora, intitulée "Modalités d'appropriation des connaissances historiques : représentations de la causalité, du possible et du nécessaire, du hasard, de la cause et de l'interaction chez les élèves de l' enseignement secondaire" a été préparée en France en 1994 sous la direction de Pierre Ansart et Henri Moniot. Objectif de la thèse L'objectif de la thèse était d'étudier la manière dont les élèves du secondaire (élèves de troisième année du collège, première et troisième année du lycée) comprennent et s'approprient les connaissances historiques. La recherche se concentre moins sur ce que les élèves apprennent que sur la manière dont ils appréhendent le passé et interprètent les processus historiques. Points clés et conclusions Analyse du discours : La méthodologie reposait sur l'analyse du discours (oral et écrit) d'un groupe d' élèves, afin d'identifier les représentations sociales et mentales qu'ils utilisent. Concepts centraux : La thèse analyse la manière dont les élèves perçoivent des concepts centraux de la discipline historique tels que : La causalité : Comment attribuent-ils des causes aux événements historiques (par exemple, se concentrent-ils sur des personnes individuelles ou reconnaissent-ils des causes multifactorielles ?) La nécessité et la possibilité : Perçoivent-ils les événements comme inévitables (déterminisme historique) ou peuvent-ils imaginer des développements alternatifs ("que se passerait-il si...") ? Le rôle du hasard : Comment intègrent-ils les événements aléatoires dans leur récit historique ? L'interaction : Comment perçoivent-ils l'interaction entre les individus, les groupes et les structures sociales ? Signification didactique : La recherche a souligné l'importance de l'approche didactique dans la compréhension de ces concepts. Les résultats ont montré que les élèves ont souvent du mal à adopter une perspective historiographique complexe, restant sur des interprétations plus simplistes ou centrées sur les individus. Connexion au domaine scientifique : La thèse contribue au domaine de l'enseignement de l'histoire, en faisant le pont entre la psychologie cognitive et sociale, l'épistémologie de l'histoire, soulignant que l'enseignement devrait promouvoir la pensée critique et pas seulement la mémorisation. En résumé, la thèse de Kavvoura a mis en évidence les représentations variées et souvent insuffisantes des concepts historiques de base chez les élèves, et a souligné la nécessité d'une pratique d'enseignement plus consciente et critique qui aide les élèves à développer une "pensée historique".