The use of multisensory teaching methods in students with dyslexia: positions and viewpoints of educators and special educators of Heraklion

Abstract

The aim of this study was to investigate the perspectives of typical and special education teachers and kindergarten teachers in the prefecture of Heraklion concerning multisensory education and its implementation in the classroom for students with dyslexia and/or those in typical education. More specifically, based on the international literature, teaching based on the multisensory approach has proven positive results for students with dyslexia. This is because it simultaneously uses more sensory pathways, such as vision, hearing and kinesthetics, connecting different areas of the brain to the object being taught. In this way, potential problems arising from processing information through only one sense, such as hearing or vision, are addressed. This teaching allows the simultaneous participation of multiple senses, such as touch, movement, hearing and sight, in the learning process. Through this approach, children develop different forms of memories, such as tactile, visual, auditory or kinesthetic, enabling each child to tap into their potential for effective learning (Loizou, 2016). However, it is worth noting that, in practice, the predominant mode of instruction in schools still relies primarily on visual or auditory methods (Syahputri, 2019). Hence, the research was designed to explore two main aspects. Firstly, to assess teachers' knowledge regarding multisensory teaching, and secondly, to examine their attitudes and perceptions regarding its effectiveness in Greek schools, particularly within the context of Heraklion Prefecture. Simultaneously, the study aimed to identify potential obstacles and weaknesses in implementing multisensory practices within primary schools in Heraklion prefecture. Additionally, the research delved into teachers' attitudes and perceptions concerning the inclusion of students with dyslexia. Understanding teachers' beliefs is crucial for comprehending their intentions and actions in the classroom. An essential step in bringing about change is identifying teachers' deeply rooted beliefs about the role of technology in teaching and learning (Bice & Tang, 2022). The research focused on the prefecture of Heraklion as it ranks as the fourth most populous prefecture in Greece, housing 302,405 inhabitants according to the 2021 population census. This demographic data underscores the presence of a significant student population, numerous educational institutions, and consequently, a substantial number of teachers. Moreover, Crete's varied geomorphology, particularly within Heraklion, which features both mountainous terrain and fertile plains, has encouraged residents to engage in agricultural pursuits. As a result, teachers employed in the Heraklion prefecture hail from diverse geographical origins across Greece, rather than being predominantly local. The multisensory teaching approach involves an educational methodology where students engage all their sensory faculties—comprising hearing, smell, touch, sight, taste, and feel—in learning environments (Suryaratri et al., 2019). These hands-on strategies emulate the natural learning process observed in infants and toddlers, who, through touch and taste, explore and comprehend the world (Sarudin, et al. 2019). The goal of the multisensory approach in education is to enhance children's learning by employing multiple senses simultaneously. This addresses potential challenges associated with processing information through a single sense, such as hearing or vision, by allowing for the concurrent engagement of various senses, including touch, movement, hearing, and vision, during the learning process. Consequently, this approach enables children to develop diverse forms of memories—tactile, visual, auditory, or kinesthetic—empowering each child to harness their potential for effective learning (Loizou, 2016). A total of 285 teachers took part in the research, with 38 being men and 247 being women. The interviewed teachers exclusively represented the specialization of either typical or special education teachers, including kindergarten teachers. The research findings indicate a general consensus among all teachers and kindergarten teachers that students with disabilities benefit from the multisensory approach to teaching. However, there is a need for further investigation into the multisensory method and effective teaching tools. A significant gap in the existing literature pertains to the effectiveness of multisensory education in relation to the teacher's specialization, the type of school, subjects (specifically in science for typical or special education schools), and the frequency of implementing multisensory teaching. Furthermore, there is an identified gap in understanding the factors influencing the frequency of employing multisensory practices, the barriers to their implementation in kindergarten and elementary schools, and the ideal qualifications of a teacher for effective multisensory instruction.

Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει τις απόψεις των εκπαιδευτικών γενικής και ειδικής αγωγής, καθώς και των νηπιαγωγών του νομού Ηρακλείου, σχετικά με την πολυαισθητηριακή εκπαίδευση και την εφαρμογή της στη διδασκαλία μαθητών με δυσλεξία και/ή μαθητών της τυπικής εκπαίδευσης. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, η διδασκαλία που βασίζεται στην πολυαισθητηριακή προσέγγιση έχει αποδειχθεί ότι επιφέρει θετικά αποτελέσματα για τους μαθητές με δυσλεξία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι χρησιμοποιεί ταυτόχρονα περισσότερα αισθητηριακά κανάλια, όπως την όραση, την ακοή και την κίνηση, συνδέοντας διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου με το διδακτικό αντικείμενο. Με αυτόν τον τρόπο, αντιμετωπίζονται πιθανά προβλήματα που προκύπτουν όταν η επεξεργασία των πληροφοριών βασίζεται αποκλειστικά σε μία μόνο αίσθηση, όπως η ακοή ή η όραση. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει τη συμμετοχή πολλών αισθήσεων —όπως της αφής, της κίνησης, της ακοής και της όρασης— ταυτόχρονα στη μαθησιακή διαδικασία. Μέσα από αυτή την προσέγγιση, τα παιδιά αναπτύσσουν διαφορετικά είδη μνήμης, όπως απτική, οπτική, ακουστική ή κιναισθητική, γεγονός που τους επιτρέπει να αξιοποιήσουν το δυναμικό τους για πιο αποτελεσματική μάθηση (Loizou, 2016). Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι, στην πράξη, ο κυρίαρχος τρόπος διδασκαλίας στα σχολεία εξακολουθεί να βασίζεται κυρίως σε οπτικές ή ακουστικές μεθόδους (Syahputri, 2019). Κατά συνέπεια, η έρευνα σχεδιάστηκε ώστε να διερευνήσει δύο κύριες πτυχές: πρώτον, να αξιολογήσει τις γνώσεις των εκπαιδευτικών σχετικά με την πολυαισθητηριακή διδασκαλία και, δεύτερον, να εξετάσει τις στάσεις και τις αντιλήψεις τους ως προς την αποτελεσματικότητά της στα ελληνικά σχολεία, ιδίως στο πλαίσιο του νομού Ηρακλείου. Παράλληλα, η μελέτη στόχευσε στον εντοπισμό πιθανών εμποδίων και αδυναμιών κατά την εφαρμογή πολυαισθητηριακών πρακτικών στα δημοτικά σχολεία του νομού. Επιπλέον, η έρευνα διερεύνησε τις στάσεις και τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με την ένταξη μαθητών με δυσλεξία. Η κατανόηση των πεποιθήσεων των εκπαιδευτικών είναι κρίσιμη για την ερμηνεία των προθέσεων και των ενεργειών τους μέσα στην τάξη. Ένα ουσιαστικό βήμα για την επίτευξη αλλαγών είναι ο εντοπισμός των βαθιά ριζωμένων αντιλήψεων των εκπαιδευτικών σχετικά με τον ρόλο της τεχνολογίας στη διδασκαλία και τη μάθηση (Bice & Tang, 2022). Η έρευνα επικεντρώθηκε στον νομό Ηρακλείου, καθώς αποτελεί τον τέταρτο πολυπληθέστερο νομό της Ελλάδας, με 302.405 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Τα δημογραφικά αυτά στοιχεία υπογραμμίζουν την ύπαρξη σημαντικού μαθητικού πληθυσμού, πολυάριθμων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και, κατά συνέπεια, μεγάλου αριθμού εκπαιδευτικών. Επιπλέον, η ποικιλόμορφη γεωμορφολογία της Κρήτης —και ιδιαίτερα του Ηρακλείου, που περιλαμβάνει τόσο ορεινές περιοχές όσο και εύφορες πεδιάδες— έχει οδηγήσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε αγροτικές δραστηριότητες. Ως αποτέλεσμα, οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται στον νομό Ηρακλείου προέρχονται από διάφορες περιοχές της Ελλάδας και δεν είναι κυρίως ντόπιοι. Η πολυαισθητηριακή διδασκαλία αποτελεί μια εκπαιδευτική μεθοδολογία κατά την οποία οι μαθητές ενεργοποιούν όλες τις αισθήσεις τους —την ακοή, την όσφρηση, την αφή, την όραση, τη γεύση και την αίσθηση— μέσα στο μαθησιακό περιβάλλον (Suryaratri et al., 2019). Οι βιωματικές αυτές προσεγγίσεις μιμούνται τη φυσική διαδικασία μάθησης που παρατηρείται στα βρέφη και τα μικρά παιδιά, τα οποία, μέσω της αφής και της γεύσης, εξερευνούν και κατανοούν τον κόσμο γύρω τους (Sarudin et al., 2019). Ο στόχος της πολυαισθητηριακής προσέγγισης στην εκπαίδευση είναι να ενισχύσει τη μάθηση των παιδιών μέσω της ταυτόχρονης ενεργοποίησης πολλών αισθήσεων. Αυτό συμβάλλει στην αντιμετώπιση πιθανών δυσκολιών που σχετίζονται με την επεξεργασία πληροφοριών μέσω μιας μόνο αίσθησης, όπως της ακοής ή της όρασης, επιτρέποντας τη συνδυασμένη συμμετοχή της αφής, της κίνησης, της ακοής και της όρασης στη μαθησιακή διαδικασία. Έτσι, τα παιδιά αναπτύσσουν διαφορετικούς τύπους μνήμης —απτική, οπτική, ακουστική ή κιναισθητική— και μπορούν να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις δυνατότητές τους για αποτελεσματική μάθηση (Loizou, 2016).Συνολικά, στην έρευνα συμμετείχαν 285 εκπαιδευτικοί, εκ των οποίων οι 38 ήταν άνδρες και οι 247 γυναίκες. Οι συμμετέχοντες προέρχονταν αποκλειστικά από τους κλάδους της γενικής και της ειδικής αγωγής, συμπεριλαμβανομένων νηπιαγωγών. Τα ευρήματα της έρευνας έδειξαν ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί και οι νηπιαγωγοί συμφώνησαν πως οι μαθητές με αναπηρίες ωφελούνται από την πολυαισθητηριακή προσέγγιση στη διδασκαλία. Ωστόσο, διαπιστώθηκε η ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση της πολυαισθητηριακής μεθόδου και των αποτελεσματικών διδακτικών εργαλείων. Ένα σημαντικό κενό στη βιβλιογραφία αφορά την αποτελεσματικότητα της πολυαισθητηριακής εκπαίδευσης σε σχέση με την ειδικότητα του εκπαιδευτικού, τον τύπο του σχολείου, τα διδασκόμενα μαθήματα (ιδίως στις φυσικές επιστήμες, είτε σε σχολεία γενικής είτε ειδικής αγωγής) και τη συχνότητα εφαρμογής της πολυαισθητηριακής διδασκαλίας. Επιπλέον, εντοπίζεται ένα σημαντικό κενό στην κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν τη συχνότητα εφαρμογής των πολυαισθητηριακών πρακτικών, των εμποδίων που δυσχεραίνουν την εφαρμογή τους στα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά σχολεία, καθώς και των ιδανικών προσόντων που πρέπει να διαθέτει ένας εκπαιδευτικός για να εφαρμόζει αποτελεσματικά την πολυαισθητηριακή διδασκαλία.