Μια πρόταση ολιστικής αξιολόγησης της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών: περίπτωση μελέτης η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Abstract

Over the last decade, the Greek public sector has adopted a modern management model that includes internal and external evaluation procedures for the services provided. However, in academia, and in particular in academic libraries, a reliable system for evaluating the effectiveness and efficiency of services has not been developed and adopted, despite the reduction in state funding due to the economic crisis. In addition, the evaluation of the Greek academic libraries services is still an area of limited research interest, highlighting the need for further study and methodological development. This thesis focuses on the development and implementation of a new, structured and holistic methodology for evaluating the services of an academic library. In response to the current challenges facing academic libraries, such as digitization, decreasing public funding and the need for efficient management of available resources, the thesis proposes an original conceptual framework that incorporates both the internal dimension of efficiency and the external dimension of effectiveness. The proposed methodology was applied in the academic library of the university of Macedonia in order to evaluate the efficiency and effectiveness of the provided services for the year 2018. The methodology applies the Time Driven Activity Based Costing methods for cost and time analysis, the LibQual+ survey for evaluating user satisfaction, and the Data Envelopment Analysis methodology for comparative evaluation of the provided services. The thesis fills an important gap in the literature as it contributes to the creation of a unified theoretical framework for the evaluation of library services that can be used empirically.The results of the thesis provide important information for library managers by highlighting which services are more efficient and effective and suggesting targeted improvement interventions. The proposed methodology contributes to strategic decision making for resource management and service quality improvement, thereby enhancing the library's contribution to the educational and research mission of the institution, and improving the efficiency of the library system and user satisfaction.

Την τελευταία δεκαετία, το Ελληνικό Δημόσιο έχει θεσπίσει ένα εκσυγχρονισμένο μοντέλο διοίκησης, το οποίο ενσωματώνει διαδικασίες εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών. Ωστόσο, στον ακαδημαϊκό χώρο και ειδικότερα στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, δεν έχει αναπτυχθεί ούτε έχει υιοθετηθεί ένα αξιόπιστο σύστημα αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των υπηρεσιών, παρά τη μείωση της κρατικής χρηματοδότησης λόγω της οικονομικής κρίσης. Επιπρόσθετα, η αξιολόγηση των υπηρεσιών των ελληνικών ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών εξακολουθεί να αποτελεί ένα πεδίο περιορισμένου ερευνητικού ενδιαφέροντος, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη για περαιτέρω μελέτη και μεθοδολογική ανάπτυξη στο συγκεκριμένο ερευνητικό αντικείμενο. Η παρούσα διατριβή εστιάζει στην ανάπτυξη και εφαρμογή μιας νέας, δομημένης και ολιστικής μεθοδολογίας αξιολόγησης των υπηρεσιών μιας ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης. Ανταποκρινόμενη στις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες όπως η ψηφιοποίηση, η μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης και η ανάγκη για αποδοτική διαχείριση των διαθέσιμων πόρων, η διατριβή προτείνει ένα πρωτότυπο εννοιολογικό πλαίσιο αξιολόγησης, το οποίο ενσωματώνει τόσο την εσωτερική διάσταση της αποδοτικότητας όσο και την εξωτερική διάσταση της αποτελεσματικότητας. Η προτεινόμενη μεθοδολογία εφαρμόστηκε στην ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, με σκοπό την αξιολόγηση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών για το έτος 2018. Η μεθοδολογία εφαρμόζει τις μεθόδους Time Driven Activity Based Costing για την ανάλυση κόστους και χρόνου, την έρευνα LibQual+ για τη αξιολόγηση της ικανοποίησης των χρηστών και τη μεθοδολογία Data Envelopment Analysis για τη συγκριτική αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η διατριβή καλύπτει ένα σημαντικό κενό στη βιβλιογραφία, αφού συμβάλλει στη δημιουργία ενός ενοποιημένου πλαισίου θεωρητικής αξιολόγησης των υπηρεσιών των βιβλιοθηκών, που μπορεί να αξιοποιηθεί σε εμπειρικό επίπεδο.Τα αποτελέσματα της διατριβής παρέχουν σημαντική πληροφόρηση στα διοικητικά στελέχη της βιβλιοθήκης, αφού αναδεικνύουν ποιες υπηρεσίες είναι πιο αποδοτικές και αποτελεσματικές ενώ προτείνουν στοχευμένες παρεμβάσεις βελτίωσης. Η προτεινόμενη μεθοδολογία συμβάλλει στη στρατηγική λήψη αποφάσεων για τη διαχείριση των πόρων και τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών, ενισχύοντας έτσι τη συμβολή της βιβλιοθήκης στην εκπαιδευτική και ερευνητική αποστολή του Ιδρύματος, και βελτιώνοντας την αποδοτικότητα του συστήματος της βιβλιοθήκης αλλά και την ικανοποίηση των χρηστών.