Teacher professionalism in Greek primary schools

Abstract

This study examines teacher professionalism in Greek primary schools, focusing on how cultural, national, school, and personal contexts shape teachers’ perceptions and practices of professionalism. It aligns with contemporary research advocating for more nuanced approaches to professionalism (Day et al., 2023), moving beyond its historical association with qualifications, a specialised knowledge base, a service ethic, and autonomy (Furlong et al., 2000; Sachs, 2003).Employing an interpretive qualitative research design, this study explores the perspectives of 30 Greek primary school teachers from four schools through semi-structured interviews and thematic analysis. The findings reveal considerable variation in how Greek teachers understand and enact professionalism. This variation stemmed partly from teachers’ personal interpretations of professionalism and partly from external factors, including the role of school principals, the indirect influence of national policy, and broader Greek cultural values. This research extends the limited scholarship on teacher professionalism in Greek primary schools, offering deeper insights into how professionalism is both experienced and enacted in the Greek context. It also provides new evidence on how principals can influence the experience of professionalism, but they cannot dictate teachers’ professional perspectives or fully control their practices. Furthermore, this study contributes new evidence on autonomy as a component of teacher professionalism, highlighting its intricate relationship with agency and teacher identity. This study challenges decontextualised and dichotomous views of teacher professionalism, emphasising the need for more nuanced, context-sensitive approaches. At the same time, the diverse interpretations of professionalism expressed by the Greek teachers in this study raise critical questions about the standards of pupils’ education in Greek primary schools. This holds significant implications for policymakers, school leaders, and teachers, at a time when many European and OECD countries are making increasing efforts to enhance the quality of teaching pupils receive.

Η παρούσα μελέτη διερευνά τον επαγγελματισμό των εκπαιδευτικών στην ελληνική πρωτοβάθμια εκπαίδευση, εστιάζοντας στον τρόπο με τον οποίο οι πολιτισμικοί, εθνικοί, σχολικοί και ατομικοί παράγοντες διαμορφώνουν τις αντιλήψεις και τις πρακτικές τους. Συνδέεται με τη σύγχρονη βιβλιογραφία που υποστηρίζει την ανάγκη για περισσότερο πολυδιάστατες προσεγγίσεις του επαγγελματισμού (Day et al., 2023), υπερβαίνοντας την ιστορική του θεμελίωση στην κατοχή τυπικών προσόντων, στην ύπαρξη εξειδικευμένου γνωστικού υποβάθρου, στην ηθική του λειτουργήματος και στην επαγγελματική αυτονομία (Furlong et al., 2000· Sachs, 2003). Υιοθετώντας ερμηνευτικό ποιοτικό ερευνητικό σχεδιασμό, η μελέτη αντλεί δεδομένα από τριάντα δασκάλους της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, οι οποίοι υπηρετούν σε τέσσερα διαφορετικά σχολεία, μέσω ημι-δομημένων συνεντεύξεων και θεματικής ανάλυσης. Τα ευρήματα καταδεικνύουν αξιοσημείωτη ετερογένεια στον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες εκπαιδευτικοί κατανοούν και πραγματώνουν τον επαγγελματισμό τους. Η ετερογένεια αυτή απορρέει αφενός από τις προσωπικές ερμηνείες των εκπαιδευτικών και αφετέρου από εξωτερικούς παράγοντες, όπως ο ρόλος των διευθυντών, η έμμεση επίδραση της εθνικής εκπαιδευτικής πολιτικής και οι κυρίαρχες πολιτισμικές αξίες της ελληνικής κοινωνίας. Η παρούσα έρευνα διευρύνει το σχετικά περιορισμένο σώμα μελετών που αφορούν τον επαγγελματισμό των εκπαιδευτικών στην ελληνική πρωτοβάθμια εκπαίδευση, προσφέροντας εις βάθος κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτός βιώνεται και εκδηλώνεται στο συγκεκριμένο πλαίσιο. Παράλληλα, αναδεικνύει νέες όψεις της επίδρασης των διευθυντών σχολικών μονάδων στην εμπειρία του επαγγελματισμού, οι οποίες, ωστόσο, δεν δύνανται να υπαγορεύσουν τις επαγγελματικές αντιλήψεις των εκπαιδευτικών ούτε να ελέγξουν πλήρως τις διδακτικές και παιδαγωγικές τους πρακτικές. Επιπλέον, η μελέτη συμβάλλει στον εμπλουτισμό της συζήτησης για την αυτονομία ως θεμελιώδες συστατικό του επαγγελματισμού, αναδεικνύοντας την πολυσχιδή της σχέση με την επαγγελματική αυτενέργεια (agency) και την επαγγελματική ταυτότητα των εκπαιδευτικών. Η έρευνα αυτή αμφισβητεί αποϊστορικοποιημένες και διχοτομικές προσεγγίσεις του επαγγελματισμού, υπογραμμίζοντας την αναγκαιότητα για περισσότερο σύνθετες, ευαίσθητες, και προσαρμοσμένες ερμηνευτικές προσεγγίσεις. Παράλληλα, οι ποικίλες ερμηνείες του επαγγελματισμού που διατύπωσαν οι Έλληνες εκπαιδευτικοί εγείρουν κρίσιμα ερωτήματα αναφορικά με την εκπαίδευση που παρέχεται στους μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Το γεγονός αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις για τους φορείς εκπαιδευτικής πολιτικής, τους σχολικούς ηγέτες και τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, σε μια περίοδο κατά την οποία πολλές ευρωπαϊκές χώρες και κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ εντείνουν τις προσπάθειές τους για τη βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης διδασκαλίας.