Η μορφολογική και συντακτική επίγνωση ως δείκτες πρόβλεψης των αναγνωστικών δυσκολιών σε παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας

Abstract

Η ανάγνωση είναι μια πολύπλοκη γνωστική διαδικασία που απαιτεί την ενεργοποίηση γνωστικών και μεταγλωσσικών δεξιοτήτων, με τη Φωνολογική Επίγνωση (ΦΕ) να κατέχει την κυρίαρχη θέση. Ωστόσο, η ΦΕ φαίνεται να μην αποτελεί το μοναδικό παράγοντα εκμάθησης της ανάγνωσης, καθώς μη φωνολογικές δεξιότητες, όπως η Μορφολογική Επίγνωση (ΜΕ), η Συντακτική Επίγνωση (ΣΕ) και το Λεξιλόγιο έχουν εξίσου σημαντική συνεισφορά στην ανάπτυξη της αναγνωστικής λειτουργίας. Επίσης τα παιδιά με αναγνωστικές δυσκολίες αποδεικνύεται πως έχουν περιορισμένες δεξιότητες ΜΕ και ΣΕ σε σύγκριση με τους συνομηλίκους τους.Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να περιγράψει τις μορφοσυντακτικές δεξιότητες παιδιών των τριών πρώτων τάξεων του δημοτικού και των μαθητών της Γ΄ τάξης με μαθησιακές δυσκολίες ανάγνωσης (ΜΔ ανάγνωσης) καθώς και των Α΄ και Β΄ τάξεων με φτωχή ανάγνωση. Ο προσδιορισμός της συνεισφοράς των δεξιοτήτων ΜΕ και ΣΕ στην αναγνωστική λειτουργία θα διευκολύνει την έγκαιρη διδακτική παρέμβαση και κατά συνέπεια την πρόληψη εμφάνισης ΜΔ ανάγνωσης.Διαπιστώθηκε ότι οι ΜΕ και ΣΕ αναπτύσσονται με το χρόνο, ενώ διαφοροποιούνται με το επίπεδο της αναγνωστικής ικανότητας. Οι μαθητές της Γ΄ τάξης με ΜΔ ανάγνωσης έχουν περιορισμένες μορφοσυντακτικές δεξιότητες από ότι οι συνομήλικοι καλοί αναγνώστες. Χαμηλότερη επίσης είναι η επίδοση των φτωχών αναγνωστών των δύο πρώτων τάξεων στις δοκιμασίες ΜΕ και ΣΕ σε σχέση με τους συνομηλικούς τους, ενώ οι φτωχοί αναγνώστες της Β΄ τάξης και οι μαθητές της Γ΄ τάξης με ΜΔ ανάγνωσης δεν διαφέρουν στις δεξιότητες διαχωρισμού σύνθετων (ΜΕΣδιαχ), σχηματισμού σύνθετων (ΜΕΣσχημ), κλιτικής μορφολογίας (ΜΕΚ) και ΣΕ. Επίσης βρέθηκε πως όταν ελέγχουμε ταυτόχρονα τις ΜΕΣδιαχ, ΜΕΣσχημ, ΜΕΚ, ΣΕ, Λεξιλόγιο και ΦΕ, οι δεξιότητες ΜΕΣσχημ και ΜΕΣδιαχ και το προσληπτικό λεξιλόγιο συνεισφέρουν σημαντικά μόνο στην κατανόηση κειμένου της Γ΄ τάξης, ενώ η ΣΕ και το προσληπτικό λεξιλόγιο στην κατανόηση της Β΄ τάξης. Τέλος επιβεβαιώνεται η κυριαρχία της ΦΕ στην ανάγνωση μεμονωμένων λέξεων. Η παρούσα έρευνα προσφέρει ενδείξεις ότι οι μορφοσυντακτικές δεξιότητες μπορούν να αποτελέσουν δείκτες πρόβλεψης των αναγνωστικών δυσκολιών στα παιδιά της πρώτης σχολικής ηλικίας.