Ο ρόλος των ανώτερων γνωστικών λειτουργιών και της συναισθηματικής νοημοσύνης στην αποτελεσματική ηγετική συμπεριφορά

Abstract

The present thesis investigates brain-behavior relationships in leadership, introducing executive functions (EF) as an individual difference. Empirical data confirms that cognitive functions such as problem-solving, processing speed, working memory, and autobiographical memory are crucial in effective leadership (Ramchandran et al., 2016; Foxall, 2014; Waldman, 2011). However, there is a need to further investigate the neurocognitive profile of leadership, as the existing literature is controversial. Executive functions play an important role in the ability to respond and adapt to new situations. They constitute the basis of many cognitive, emotional and social skills and involve the prefrontal cortex. Cold executive functions manifest in controlled environments and in conditions free of emotion. Hot executive functions emerge in environments involving emotion, motivation, immediate gratification, or long-term reward. In more detail, the current thesis studies the role of hot and cold executive functions in effective leadership, taking into account the mediating role of personality, general cognitive ability and emotional intelligence (EI). It also investigates the relationship of executive functions with behavioral emotional intelligence taking into account the above variables. The sample comprised three hundred and sixteen participants, consisting of two groups (graduate/postgraduate students and leaders). Neuropsychological tests assessing specific domains of EF and questionnaires assessing personality, general cognitive ability, EI and leadership effectiveness were administered. Effectiveness and behavioral EI were measured through self-ratings and 360º feedback. Results showed that cold EF affect leadership, emphasizing the mediating role of personality. Furthermore, the compensatory relationship between several aspects of cognitive functions and behavioral EI was highlighted. Finally, it was found that leaders show better performance in areas of communication skills, attention span and working memory than students. This could be explained by the difference in leadership experience between the two groups and points out the importance of developing specific cognitive functions in young individuals in order to become the effective leaders of the future. In summary, hot and cold executive functions break new ground in organizational neuroscience research by providing a direct and non-invasive link between brain function and leadership behavior.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή διερευνά τις σχέσεις εγκεφάλου-συμπεριφοράς στην ηγεσία, εισάγοντας τις επιτελικές λειτουργίες ως ατομική διαφορά. Εμπειρικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι οι γνωστικές λειτουργίες όπως, η επίλυση προβλήματος, η ταχύτητα επεξεργασίας, η ενεργός μνήμη, η αυτοβιογραφική μνήμη παίζουν σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική ηγεσία (Ramchandran και συν., 2016; Foxall, 2014; Waldman, 2011). Ωστόσο υπάρχει ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης του νευρογνωστικού προφίλ της ηγεσίας καθώς η υπάρχουσα βιβλιογραφία είναι μέχρι στιγμής αμφιλεγόμενη. Οι επιτελικές λειτουργίες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ικανότητα απόκρισης και προσαρμογής σε νέες καταστάσεις, αποτελούν την βάση πολλών γνωστικών, συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων και εμπλέκουν τον προμετωπιαίο φλοιό. Οι ψυχρές επιτελικές λειτουργίες εκδηλώνονται σε συνθήκες απαλλαγμένες από συναίσθημα και σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα. Οι θερμές επιτελικές λειτουργίες αναδύονται σε περιβάλλοντα που εμπλέκουν συναίσθημα, κίνητρο, άμεση ευχαρίστηση ή μακροπρόθεσμη ανταμοιβή. Αναλυτικότερα, η παρούσα διατριβή μελετά τον ρόλο των θερμών και των ψυχρών επιτελικών λειτουργιών στην αποτελεσματική ηγεσία λαμβάνοντας υπόψιν τον διαμεσολαβητικό ρόλο της προσωπικότητας, της γενικής νοητικής ικανότητας και της συναισθηματικής νοημοσύνης. Επίσης, διερευνά τη σχέση των επιτελικών λειτουργιών με τη συμπεριφορική συναισθηματική νοημοσύνη, λαμβάνοντας υπόψιν τις παραπάνω μεταβλητές. Το δείγμα αποτέλεσαν τριακόσια δεκαέξι άτομα αποτελούμενα από δύο ομάδες (φοιτητές/ριες και ηγέτες), τα οποία αξιολογήθηκαν με νευροψυχολογικές δοκιμασίες που εκτιμούν τομείς επιτελικών λειτουργιών και απάντησαν σε ερωτηματολόγια που αξιολογούν την προσωπικότητα, τη γενική νοητική ικανότητα, τη συναισθηματική νοημοσύνη ως χαρακτηριστικό, τη συναισθηματική κοινωνική νοημοσύνη και την αποτελεσματικότητα στην ηγεσία. Η μέτρηση της αποτελεσματικότητας και της συναισθηματικής κοινωνικής νοημοσύνης έγινε μέσω αυτοαξιολογήσεων και ετεροαξιολογήσεων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ψυχρές επιτελικές λειτουργίες επιδρούν στην ηγεσία, τονίζοντας τον διαμεσολαβητικό ρόλο της προσωπικότητας. Ακόμα, αναδείχθηκε η αντισταθμιστική σχέση των γνωστικών λειτουργιών με επιμέρους τομείς της συμπεριφορικής συναισθηματικής νοημοσύνης. Τέλος, βρέθηκε ότι οι ηγέτες εμφανίζουν καλύτερη επίδοση σε τομείς επικοινωνιακών ικανοτήτων, εύρους προσοχής και ενεργού μνήμης σε σχέση με τους φοιτητές/τριες. Η διαφορά αυτή είναι πιθανό να εξηγηθεί από τη διαφορά εμπειριών άσκησης ηγεσίας μεταξύ των δύο ομάδων και αναδεικνύει τη σημασία της ανάπτυξης των συγκεκριμένων γνωστικών λειτουργιών στους νέους και νέες ώστε να γίνουν οι αποτελεσματικοί ηγέτες του μέλλοντος. Συνοψίζοντας, οι θερμές και ψυχρές επιτελικές λειτουργίες ανοίγουν έναν νέο δρόμο στην έρευνα της οργανωσιακής νευροεπιστήμης, παρέχοντας μια άμεση μη επεμβατική σύνδεση της εγκεφαλικής λειτουργίας με την ηγετική συμπεριφορά.