Λογιστική για την ακεραιότητα: ESG και χρηματοοικονομικές γνωστοποιήσεις: η πρόσκληση της εσωτερικής απάτης στη λήψη διοικητικών αποφάσεων

Abstract

This Doctoral Thesis presents a comprehensive examination of the controversies surrounding Environmental, Social, and Governance (ESG), focusing on the integrity of financial disclosures, the adoption of International Financial Reporting Standards (IFRS), and the growing issue of ESG fraud in the global business environment. In addition, it employs a mixed-methods research design, exploring the interplay between ESG controversies and corporate governance, with a particular focus on the role of gender diversity, ethical oversight, and mitigation of controversial practices. A combination of financial and digital systems using qualitative bibliometric analysis through the R programming language and a quantitative generalized linear model (GLM) clarifies the important role that women's leadership plays in mitigating ESG controversies, advocating for a governance model that is both empathy-led and ethically rigorous. The thesis studies/research: i) the complex relationship between controversies, political instability, and the mechanism of direct democracy, which empowers public participation in decision-making. An interesting paradox emerges from the data: higher levels of democracy correlate with higher levels of controversy. This raises critical questions about the effectiveness of democratic processes in ensuring transparency and limiting corruption and illegal practices in corporate governance, ii) the impact of the IFRS transition on the quality of narrative disclosures in financial statements during major economic events in Northern and Western Europe and the US. Applying the Multi-Criteria Decision Analysis (MCDA) method, Prometheé II yields remarkable findings; European companies demonstrate superior financial literacy and quality in voluntary financial disclosures compared to their US counterparts, which predominantly follow the mandatory disclosure provisions. iii) ESG Fraud - where phenomena of misreporting of ESG criteria are observed - adding a key dimension to the debate on corporate transparency and governance. The increasing reliance of stakeholders on reliable ESG metrics for investment decisions makes the growing trend of ESG fraud a significant risk to investor confidence and, by extension, corporate reputation. This highlights the urgent need for solid control mechanisms and legal frameworks to prevent such fraudulent activities and maintain the integrity of ESG reporting, which is vital for sustainable business operations. In addition, by analyzing geographical and sectoral differences in reporting practices, the thesis argues for harmonizing financial reporting to suit different corporate environments across nations. The use of multi-criteria analysis in combination with the ESG framework minimizes potential manipulation of information, highlighting the need for balanced leadership, overall transparency, and differentiated standardization in financial disclosures. This thesis highlights the importance of internal and external audits in the "green frauds" that are growing exponentially and details the new trends that business executives, investors, and regulators should follow, highlighting the importance of integrating anti-corruption standards into corporate social responsibility (CSR) initiatives and promoting equitable leadership structures. Finally, it notes the urgent need for further research on the impact of ESG controversies on business performance, particularly in the context of the European Union (EU). It urges an expanded dialogue on the role of democratic processes in corporate accountability and the reduction of ESG-related corporate fraud.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή (ΔΔ) παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη εξέταση των αντιπαραθέσεων (controversies) σχετικά με τα Περιβάλλον, την Κοινωνία και την Διακυβέρνηση - Environmental, Social, and Governance (ESG), εστιάζοντας στην ακεραιότητα των χρηματοοικονομικών γνωστοποιήσεων, την υιοθέτηση των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΔΠΧΑ) και το διογκούμενο ζήτημα της απάτης στα ESG στο παγκόσμιο επιχειρηματικό περιβάλλον. Χρησιμοποιώντας έναν ερευνητικό σχεδιασμό μεικτών μεθόδων, το πρώτο (Α) μέρος διερευνά την αλληλεπίδραση μεταξύ των αντιπαραθέσεων ESG και της εταιρικής διακυβέρνησης, με ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο της ποικιλομορφίας των φύλων, στην ηθική εποπτεία και στον μετριασμό των αμφισβητούμενων πρακτικών. Ένας συνδυασμός χρηματοοικονομικών και ψηφιακών συστημάτων με τη χρήση ποιοτικής βιβλιομετρικής (Bibliometric) ανάλυσης μέσω της γλώσσας προγραμματισμού R και ενός ποσοτικού, γενικευμένου γραμμικού μοντέλου (GLM) διασαφηνίζει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η γυναικεία ηγεσία στον περιορισμό των αντιπαραθέσεων ESG, συνηγορώντας υπέρ ενός μοντέλου διακυβέρνησης που καθοδηγείται με ενσυναίσθηση και είναι ταυτόχρονα ηθικά αυστηρό. Η διατριβή μελετά/διερευνά: i) τη σύνθετη σχέση μεταξύ των αντιπαραθέσεων, της πολιτικής αστάθειας και του μηχανισμού της άμεσης δημοκρατίας, ο οποίος ενδυναμώνει τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων. Από τα δεδομένα προκύπτει ένα ενδιαφέρον παράδοξο: υψηλότερα επίπεδα δημοκρατίας συσχετίζονται με αυξημένες αντιπαραθέσεις. Αυτό εγείρει κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των δημοκρατικών διαδικασιών όσον αφορά τη διασφάλιση της διαφάνειας και τον περιορισμό της διαφθοράς και των παράνομων πρακτικών στην εταιρική διακυβέρνηση, ii) τον αντίκτυπο της μετάβασης στα ΔΠΧΑ στην ποιότητα των αφηγηματικών γνωστοποιήσεων των οικονομικών καταστάσεων κατά τη διάρκεια σημαντικών οικονομικών γεγονότων στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Η εφαρμογή της μεθόδου Πολυκριτήριας ανάλυσης αποφάσεων (MCDA), Prometheé II αποδίδει αξιοσημείωτα ευρήματα, ένα από τα οποία είναι ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες επιδεικνύουν ανώτερη χρηματοοικονομική παιδεία (αλφαβητισμό) και ποιότητα στις προαιρετικές (εθελοντικές) χρηματοοικονομικές γνωστοποιήσεις (disclosure) σε σύγκριση με τις αντίστοιχες αμερικανικές εταιρείες, οι οποίες ακολουθούν κατά κύριο λόγο τις διατάξεις υποχρεωτικών γνωστοποιήσεων. iii) την απάτη στα ESG (ESG Fraud) - όπου παρατηρούνται φαινόμενα παραποιημένης πληροφόρησης σχετικά με τα κριτήρια ESG – προσθέτοντας μια καίρια διάσταση στη συζήτηση για την εταιρική διαφάνεια και τη διακυβέρνηση. Η αυξανόμενη εξάρτηση των ενδιαφερομένων μερών σε αξιόπιστες μετρήσεις ESG για επενδυτικές αποφάσεις καθιστά την αυξανόμενη τάση της απάτης στα ESG σημαντικό κίνδυνο στην εμπιστοσύνη των επενδυτών και κατ’ επέκταση στην εταιρική φήμη. Αυτό υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για αυστηρούς μηχανισμούς ελέγχου και νομικά πλαίσια για την πρόληψη τέτοιων δόλιων δραστηριοτήτων και τη διατήρηση της ακεραιότητας (integrity) των εκθέσεων ESG, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για τις βιώσιμες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Επιπρόσθετα, αναλύοντας τις γεωγραφικές και κλαδικές διαφορές στις πρακτικές υποβολής εκθέσεων, η διατριβή συντάσσεται υπέρ της εναρμόνισης της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης που θα προσαρμόζεται στα διάφορα εταιρικά περιβάλλοντα μεταξύ των εθνών. Η χρήση Πολυκριτήριας ανάλυσης σε συνδυασμό με το πλαίσιο ESG ελαχιστοποιεί πιθανή χειραγώγηση των πληροφοριών, τονίζοντας την ανάγκη για ισορροπημένη ηγεσία, συνολική διαφάνεια και διαφοροποιημένη τυποποίηση στις χρηματοοικονομικές γνωστοποιήσεις. Η παρούσα διατριβή επισημαίνει τη σημασία του εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου, στις «πράσινες απάτες» που αυξάνονται εκθετικά και αποτυπώνει αναλυτικά τις νέες τάσεις που θα πρέπει να ακολουθούν τα στελέχη των επιχειρήσεων, οι επενδυτές και οι ρυθμιστικές αρχές, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ενσωμάτωσης των προτύπων κατά της διαφθοράς (corruption) στις πρωτοβουλίες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (ΕΚΕ) και της προώθησης ισότιμων δομών ηγεσίας. Τέλος, επισημαίνει την επιτακτική ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τον αντίκτυπο των αντιπαραθέσεων που αφορούν τα ESG στις επιδόσεις των επιχειρήσεων, ιδίως στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), και προτρέπει σε έναν διευρυμένο διάλογο σχετικά με τον ρόλο των δημοκρατικών διαδικασιών στην εταιρική λογοδοσία (accountability) και τη μείωση της εταιρικής απάτης που αφορά τα ESG.