Η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού και η επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο στην ελλάδα: κόστος και όφελος από την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην α/θμια και β/θμια εκπαίδευση

Abstract

The present PhD Thesis examines the cost and benefit resulting from teacher training in Greece. Simple Random Sampling was chosen and as a research tool an online questionnaire through Google Forms was used, an information gathering technique that could ensure the broad participation of all teachers regardless of gender, age, specialty, educational experience, rank, county, region or district, school unit where they work. The sample consists of 1310 teachers who agreed to participate in the survey. The statistical analysis was done using the SPSS 24.0 Statistical Package. With the use of Double Entry Tables (Crosstabs) and the Chi-square - χ2 independence test, the relationship and the existence of relevance between two variables were examined. At the same time, the acceptance or rejection of the Research Hypotheses was examined with the Kolmogorov-Smirnov-Test and Shapiro-Wilks-Test and the non-parametric Kruskal-Wallis Test. The survey recorded teachers' views on the factors influencing the decision to participate in training programs or obtaining additional qualifications, the nature, duration and timing, periodicity, context, geographical range, career phase, the most effective forms of training, the applicable training policy, work and financial satisfaction, the desired design and implementation bodies or institutions, the evaluation, the conditions for completion and certification, etc. Through Cost-Benefit Analysis (CBA) and Cost-Effectiveness Analysis (CEA) an attempt was made to investigate the benefits resulting from participation in professional development actions and the direct and indirect private-individual costs through the recording of the expenses paid by the teachers and the method of acquisition (with or without tuition fees). As it turned out, participation in professional development actions in Greece is done by paying tuition fees, which means to a large extent that teachers are burdened with direct private - individual costs and/or with additional private costs (e.g. travel, accommodation, food, etc.), even for those who stated that the acquisition was without tuition fees. Research shown that direct and indirect private costs determine to a very large extent the decision of teachers to participate in a training program or to acquire additional qualifications. This results in teachers becoming less motivated to participate to educational programs, as these costs become more burdensome. For women and non-permanent flexibly employed teachers, these costs are more decisive factors, while with regard to financial remuneration, it became clear that teachers with remuneration (300-1.300€) seem to consider the direct private cost as a very important factor capable of potentially preventing their decision to train or acquire an additional qualification, while the same applies to teachers who receive monthly salaries (701-1.300€) in relation to indirect private costs. There is a demand to link the participation in professional development actions with salary and professional development (permanence, promotion, assuming a position of responsibility), but there is a dilemma regarding its connection with teacher evaluation. The Greek teachers declare an absolute inability to self-finance their professional development and there is a great demand for the state to take over the entire cost of the implementation of training activities which will be provided free of charge for all teachers without exception. Teachers still completely disagree with assuming the total cost or even part of the total cost of their training and otherwise they consider that any individual financial burden for participation in training programs should necessarily be accompanied by a financial subsidy or scholarships from the competent authority (Ministry of Education), as compensation for individual costs. Government subsidy may increase demand for education or training programs and public spending on teacher training or increases in education spending may improve student learning performance. Training should be school-centered, that is, a combination of in-school training with other forms of out-of-school training. In the design of educational programs, each individual school unit should determine the needs and priorities that will be covered by continuous professional development (planning), helping providers to better respond to the specific requirements of teachers. At the same time, school units should manage the funds - resources distributed by the educational authorities and addressed to state or private institutions, Universities and other institutions for the training of teachers. The benefit from teacher training is at the individual level and at the level of the educational institution greater than the cost of implementation and is an investment that seems to be linked to the economic development of the country.

Η παρούσα ερευνητική διαδικασία εξετάζει το κόστος και το όφελος που προκύπτει από την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα. Η Απλή Τυχαία Δειγματοληψία (Simple Random Sampling) επιλέχθηκε ως μέθοδος δειγματοληψίας και ως ερευνητικό εργαλείο χρησιμοποιήθηκε ένα ερωτηματολόγιο σε ηλεκτρονική μορφή μέσω της Google Forms, μια τεχνική συλλογής πληροφοριών που θα μπορούσε να διασφαλίσει την ευρεία συμμετοχή όλων των εκπαιδευτικών ασχέτως φύλου, ηλικίας, ειδικότητας, εκπαιδευτικής υπηρεσίας/εμπειρίας, βαθμίδας, νομού, περιφέρειας, σχολικής μονάδας όπου εργάζονται. Το δείγμα αποτελείται από 1310 εκπαιδευτικούς οι οποίοι/ες συναίνεσαν να συμμετάσχουν στην έρευνα. Η στατιστική ανάλυση έγινε με τη χρήση του Στατιστικού Πακέτου SPSS 24.0. Με τη χρήση Πινάκων Διπλής Εισόδου (Crosstabs) και τον έλεγχο ανεξαρτησίας Chi-square - χ2 εξετάστηκε η σχέση και η ύπαρξη συνάφειας μεταξύ δύο μεταβλητών. Παράλληλα, με τον έλεγχο συνάφειας Kolmogorov-Smirnov-Test και Shapiro-Wilks-Test και το μη παραμετρικό Test Kruskal-Wallis εξετάστηκε η αποδοχή ή η απόρριψη των Ερευνητικών Υποθέσεων. Η έρευνα κατέγραψε τις απόψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τους παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση συμμετοχής σε επιμορφωτικά προγράμματα ή πρόσθετα προσόντα, τον χαρακτήρα, την χρονική διάρκεια και το χρόνο διεξαγωγής, την περιοδικότητα, το πλαίσιο διεξαγωγής, την εμβέλεια, τη φάση σταδιοδρομίας, τις αποδοτικότερες μορφές επιμόρφωσης, την εφαρμόζουσα επιμορφωτική πολιτική, την εργασιακή και οικονομική ικανοποίηση, τους επιθυμητούς φορείς σχεδιασμού και υλοποίησης, την αξιολόγηση και τις προϋποθέσεις ολοκλήρωσης και πιστοποίησης κ.ά.. Μέσω της Ανάλυσης Κόστους – Οφέλους (CBA) και Κόστους – Αποτελεσματικότητας (CEA) έγινε προσπάθεια να διερευνηθούν τα οφέλη που προκύπτουν από τη συμμετοχή σε δράσεις επαγγελματικής ανάπτυξης και το άμεσο και έμμεσο ιδιωτικό – ατομικό κόστος μέσα από την καταγραφή των δαπανών που κατέβαλλαν οι εκπαιδευτικοί και του τρόπου απόκτησης (Δωρεάν ή Με Δίδακτρα). Όπως προέκυψε η συμμετοχή σε δράσεις επαγγελματικής ανάπτυξης στην Ελλάδα γίνεται με την καταβολή διδάκτρων γεγονός που συνεπάγεται σημαντική επιβάρυνση των εκπαιδευτικών με άμεσο ιδιωτικό – ατομικό κόστος ή με πρόσθετο ιδιωτικό κόστος (πχ. έξοδα μετακίνησης, διαμονής, διατροφής κ.λπ.) ακόμα και για όσους/ες δήλωσαν πως η απόκτηση ήταν Δωρεάν. Ερευνητικά αποδείχθηκε πως το άμεσο και το έμμεσο ιδιωτικό κόστος καθορίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την απόφαση συμμετοχής των εκπαιδευτικών σε ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα ή στην απόκτηση πρόσθετων προσόντων. Όσο πιο σημαντικοί ή επιβαρυντικοί παράγοντες γίνονται για τους/τις εκπαιδευτικούς, τόσο λιγότερο τους/τις παρακινούν να συμμετάσχουν σε επιμορφωτικά προγράμματα. Για τις γυναίκες και τους/τις μη μόνιμους/ες ελαστικά εργαζόμενους/ες εκπαιδευτικούς αποτελούν περισσότερο καθοριστικούς παράγοντες, ενώ αναφορικά με τις οικονομικές απολαβές διαφάνηκε πως οι εκπαιδευτικοί με απολαβές (300-1.300€) φαίνεται να θεωρούν το άμεσο ιδιωτικό κόστος ως έναν πολύ σημαντικό παράγοντα ικανό να αποτρέψει ενδεχομένως την απόφαση τους να επιμορφωθούν ή να αποκτήσουν ένα πρόσθετο προσόν, ενώ το ίδιο ισχύει για τους/τις εκπαιδευτικούς που λαμβάνουν μηνιαίες αποδοχές (701-1.300€) σε σχέση με το έμμεσο ιδιωτικό κόστος. Καταγράφεται η επιθυμία η συμμετοχή σε δράσεις επαγγελματικής ανάπτυξης να συνδεθεί με τη μισθολογική και υπηρεσιακή εξέλιξη (μονιμοποίηση, προαγωγή, ανάληψη θέσης ευθύνης), αλλά δίλημμα υπάρχει σχετικά με τη σύνδεσή της με την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου. Ο/Η Έλληνας/ίδα εκπαιδευτικός δηλώνει απόλυτη αδυναμία να αυτό-χρηματοδοτήσει την επαγγελματική του/της ανάπτυξη και υπάρχει μεγάλη επιθυμία το κράτος να αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου το κόστος της υλοποίησης επιμορφωτικών δράσεων οι οποίες θα παρέχονται δωρεάν και χωρίς αποκλεισμούς για όλους/ες ανεξαιρέτως τους/τις εκπαιδευτικούς. Διαφωνούν ακόμα εντελώς με την ανάληψη του συνολικού κόστους ή ακόμα και μέρους του συνολικού κόστους της επιμόρφωσής τους και σε αντίθετη περίπτωση θεωρούν πως η όποια ατομική οικονομική επιβάρυνση για την συμμετοχή σε επιμορφωτικά προγράμματα, θα πρέπει απαραιτήτως να συνοδεύεται από οικονομική επιδότηση ή υποτροφίες από την αρμόδια αρχή (Υπουργείο Παιδείας), ως αντιστάθμισμα του κόστους που θα επωμιστούν ατομικά. Η κρατική επιχορήγηση δύναται να αυξήσει τη ζήτηση για εκπαίδευση ή για επιμορφωτικά προγράμματα και οι δημόσιες δαπάνες για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ή οι αυξήσεις των εκπαιδευτικών δαπανών μπορούν να βελτιώσουν τις μαθησιακές επιδόσεις των μαθητών/τριών. Η επιμόρφωση θα πρέπει να γίνεται με επίκεντρο το σχολείο δηλαδή ένας συνδυασμός ενδοσχολικής επιμόρφωσης με άλλες μορφές έξω-σχολικής επιμόρφωσης. Στο σχεδιασμό των επιμορφωτικών προγραμμάτων, η κάθε σχολική μονάδα ξεχωριστά θα πρέπει να καθορίζει τις ανάγκες και προτεραιότητες που θα καλύψει η συνεχής επαγγελματική εξέλιξη (σχεδιασμός), βοηθώντας τους φορείς παροχής να ανταποκριθούν καλύτερα στις συγκεκριμένες απαιτήσεις των εκπαιδευτικών. Παράλληλα θα πρέπει να διαχειρίζονται τα κονδύλια - πόρους που επιμερίζονται από τις εκπαιδευτικές αρχές και να απευθύνονται σε κρατικούς ή ιδιωτικούς φορείς, Πανεπιστήμια και ιδρύματα για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Το όφελος από την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών είναι σε ατομικό επίπεδο και σε επίπεδο εκπαιδευτικού οργανισμού μεγαλύτερο από το κόστος υλοποίησης και αποτελεί επένδυση που φαίνεται να συνδέεται με την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.