Δια βίου μάθηση και φύλο: Προσδοκίες και επιπτώσεις της δια βίου μάθησης στην επαγγελματική και οικογενειακή ζωή των γυναικών

Abstract

There is gender discrimination throughout the European labor market. There is, for example, vertical segregation that minimizes the chances of women occupying high-level jobs, but also horizontal segregation in the areas of employment according to gender, as well as inequalities such as the pay gap, as we call it, which still exists, even though the European Union has a long tradition of equal pay regulation (Gasouka, 2008). At the same time, the increased participation of women in employment, but also the significant changes in family standards, which led to the increase of nuclear and single-parent families, created the growing need for Reconciliation of work and family life. The term ‘Reconciliation of family and professional life’ means, firstly, the balanced participation of women and men in the responsibilities and obligations arising from cohabitation and the joint decision to establish a family. Reconciliation obviously concerns both sexes, with the ultimate goal of equal distribution of responsibilities, the reform of traditional stereotypical standards for the roles of both sexes within and outside the family, in accordance with the Critical Feminist Theory, but also to ensure equal opportunities in the processes of inclusion and stay at work. It therefore directly affects men and women as employers, workers and employees, parents and citizens. It is an integral part of gender mainstreaming, that is, the integration of gender visual into all measures and policies.Reconciliation of work, family and personal life is an objective of the European Union, which can also be achieved by contributing to Lifelong Learning and Education, which contributes to the understanding and perception of gender reality, to improving existing knowledge, skills and competences, particularly for women. With Education and Training there are more chances to improve the working conditions of women and men, to change perhaps established perceptions, but also to avoid, to some extent, problems such as: the excessive stress caused by the effort to reconcile work and family, with negative effects not only on the personal and family life of workers and especially women, even those with high qualifications, but also in the field of work, where reduced productivity is found, with adverse effects on business. Consequently, Reconciliation in general is a necessary condition for the well-being of working women and men and their families, for the performance of businesses and organizations, as well as for the proper functioning of society (Cahill et.al, 2015∙ Grady et. al, 2008).The elaboration of the doctoral research was combined and included both quantitative and qualitative research method. The quantitative research involved 255 working mothers, graduates of Higher Education, who attended or had attended in the past, Training Programs. In qualitative terms, 20 Training Program Managers and Project Managers, offered by training providers, participated.Analysis of the results of quantitative research shows that working mothers with increased qualifications face significant obstacles in trying to achieve reconciliation of their professional, family and personal life, highlighting its necessity. The importance of Lifelong Learning and Education in this effort, and especially Training, which has a positive effect on women, especially those with increased qualifications, in the effort to reconcile work, family and personal life, is also evident.The results of the qualitative research revealed that those responsible for planning and implementing Educational Programs consider Reconciliation of professional, family and personal life of particular importance. They also argue that Training is an area which makes a crucial contribution to reconciling the many social roles of women and their integration into the knowledge society. They also say that distance Training Programs are their ideal choice in this endeavor.

Σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή αγορά εργασίας παρατηρούνται διακρίσεις στη βάση του φύλου. Υπάρχει, λ.χ., κάθετος διαχωρισμός που ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες των γυναικών να καταλάβουν υψηλά ιστάμενες θέσεις εργασίας, αλλά και οριζόντιος διαχωρισμός στους τομείς απασχόλησης ανάλογα με το φύλο, καθώς και ανισότητες όπως το χάσμα αμοιβών, όπως το ονομάζουμε, που ακόμα υφίσταται, παρόλο που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μακρά παράδοση στην κανονιστική ρύθμιση ίσων αμοιβών (Γκασούκα, 2008). Παράλληλα, η αυξημένη συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση, αλλά και οι σημαντικές αλλαγές στα οικογενειακά πρότυπα, οι οποίες οδήγησαν στην αύξηση πυρηνικών και μονογονεϊκών οικογενειών, δημιούργησαν την όλο και εντονότερη ανάγκη για τη Συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Με τον όρο «Συμφιλίωση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής» νοείται, κατ΄ αρχάς, η ισόρροπη συμμετοχή γυναικών και ανδρών στις ευθύνες και τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από τη συμβίωση και την κοινή απόφαση δημιουργίας οικογένειας. Η Συμφιλίωση προφανώς αφορά και στα δύο φύλα, με απώτερο στόχο την ισότιμη κατανομή ευθυνών, την αναμόρφωση των παραδοσιακών στερεοτυπικών προτύπων για τους ρόλους των δύο φύλων εντός και εκτός οικογένειας, σύμφωνα και με την Κριτική Φεμινιστική Θεωρία, αλλά και στη διασφάλιση της ισότητας ευκαιριών στις διαδικασίες ένταξης και παραμονής στην εργασία. Επηρεάζει, επομένως, άμεσα άντρες και γυναίκες ως εργοδότριες/ες, εργαζόμενους και εργαζόμενες, γονείς πολίτισσες/ες. Αποτελεί δε αναπόσπαστο μέρος του gender mainstreaming, δηλαδή της ένταξης της οπτικής του φύλου σε όλα τα μέτρα και τις πολιτικές.Η Συμφιλίωση επαγγελματικής, οικογενειακής και προσωπικής ζωής αποτελεί στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που μπορεί να επιτευχθεί και με τη συμβολή της Δια Βίου Μάθησης και Εκπαίδευσης, η οποία συνεισφέρει στην κατανόηση και την αντίληψη της έμφυλης πραγματικότητας, στη βελτίωση υφιστάμενων αλλά και στην απόκτηση νέων γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, ειδικότερα των γυναικών. Με την Εκπαίδευση και την Επιμόρφωση υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας γυναικών και ανδρών, να αλλάξουν ίσως παγιωμένες αντιλήψεις, αλλά και να αποφευχθούν, σε έναν βαθμό, προβλήματα, όπως λ.χ. το υπερβολικό άγχος που προκαλεί η προσπάθεια συνδυασμού εργασίας και οικογένειας, με αρνητικές συνέπειες όχι μόνον στην προσωπική και οικογενειακή ζωή των εργαζομένων και ιδιαίτερα των γυναικών, ακόμα και αυτών με υψηλά προσόντα, αλλά και στο πεδίο της εργασίας, όπου εντοπίζεται μειωμένη παραγωγικότητα με δυσμενείς επιπτώσεις στις επιχειρήσεις. Κατά συνέπεια, γενικότερα η Συμφιλίωση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ευημερία των εργαζόμενων γυναικών και ανδρών και των οικογενειών τους, για την απόδοση των επιχειρήσεων και των οργανισμών, καθώς και για την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίαςΗ εκπόνηση της διδακτορικής έρευνας ήταν συνδυαστική και περιέλαβε τόσο ποσοτική όσο και ποιοτική έρευνα. Στη μεν ποσοτική έρευνα συμμετείχαν 255 εργαζόμενες μητέρες, απόφοιτες Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, οι οποίες παρακολουθούσαν ή είχαν παρακολουθήσει κατά το παρελθόν, Επιμορφωτικά Προγράμματα. Στην δε ποιοτική, συμμετείχαν 20 υπεύθυνες και υπεύθυνοι σχεδιασμού και υλοποίησης Επιμορφωτικών Προγραμμάτων, τα οποία προσφέρονται από φορείς παροχής επιμορφωτικών δράσεων. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων της ποσοτικής έρευνας, προκύπτει ότι οι εργαζόμενες μητέρες με αυξημένα προσόντα, αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στην προσπάθεια επίτευξης της Συμφιλίωσης Επαγγελματικής, Οικογενειακής και Προσωπικής ζωής τους, επισημαίνοντας την αναγκαιότητά της. Διαφαίνεται επίσης, η σημασία της Δια Βίου Μάθησης και Εκπαίδευσης στην προσπάθεια αυτή, και ιδιαίτερα της Επιμόρφωσης, η οποία έχει θετική επίδραση στις γυναίκες, ιδιαίτερα σε αυτές με αυξημένα προσόντα, στην προσπάθεια Συμφιλίωσης Επαγγελματικής, Οικογενειακής και Προσωπικής ζωής. Τα αποτελέσματα της ποιοτικής έρευνας φανέρωσαν ότι οι υπεύθυνες/νοι σχεδιασμού και υλοποίησης Επιμορφωτικών Προγραμμάτων θεωρούν τη Συμφιλίωση Επαγγελματικής, Οικογενειακής Προσωπικής ζωής ιδιαίτερα σημαντική. Υποστηρίζουν δε ότι, η Επιμόρφωση αποτελεί πεδίο, το οποίο συμβάλλει καθοριστικά στη Συμφιλίωση των πολλαπλών κοινωνικών ρόλων των γυναικών και στην ένταξή τους στην κοινωνία της γνώσης. Αναφέρουν επίσης, ότι τα εξ αποστάσεως Προγράμματα Επιμόρφωσης αποτελούν την ιδανική επιλογή τους στην προσπάθεια τους αυτή.