Αγορά εργασίας, απασχολησιμότητα και επιλογή προσωπικού στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα: εμπειρική έρευνα για την ελληνική περίπτωση

Abstract

The general aim of this thesis is to examine the issues of employment, unemployment, job search, and the skills necessary for the labour market. The above concepts are inextricably linked to the personnel selection process and interact with the result of the employability of the prospective employees and the main objective of the thesis is to examine the correlation and interaction between the above mentioned concepts.For the above reasons, the selection of personnel both in the private sector and in the public sector is the subject of research and more specifically this thesis investigates the method of the interview and the CV with the specific aim of highlighting those qualifications of the candidates that are at the same time the most important criteria for the selection of candidates on the part of employers. These qualifications-criteria therefore affect the candidates' ability to find a job and their employability. More specifically, the qualifications surveyed as selection criteria are indicatively the level of education, the degree grade, the relevance of the studies to the job position, the work experience, the relevance of the professional experience with the subject of the job, the personality, the compatibility of the candidates with the job and with the business, the attractiveness, the size and the structure of the CV, The techniques of influence, the presence of the candidates during the interview, the verbal communication, the body language, the transferable skills, etc. More specific objective of the thesis is to highlight the degree of impact of these qualifications, to group them in order to form a list of the most important qualifications that decisively influence the decisions of employers, interviewees in the selection of personnel.The selection of staff as a process, and especially the result thereof, is correlated with employability and affects it directly or indirectly. Because the qualifications that are considered and evaluated as the most important in this process, both by the private and the public sector, are undoubtedly related to the job search of candidates in the labour market and affect the outcome of this. They also affect the profitability of private sector enterprises and public institutions. Consequently, employability contributes to the competitiveness of the national economy, and, as a phenomenon and as an indicator, is extensively studied in this thesis.Employability as a concept is of paramount importance for the economy and the labour market with significant implications for macro-economic indicators such as unemployment, GDP and the country's competitiveness as this has to do not only with employment, but also with economic efficiency. By selecting the most suitable and most productive candidates, but also by successfully linking the job offer with the needs of the labour market and the required skills, the productivity and efficiency of the system is increased. For these reasons employability is an additional subject of study of this thesis. Finding a job, and consequently the successful transition from unemployment to employment, is also influenced by a range of demographic, social qualities, and personal characteristics of the candidates. More specifically, important are the factors related to demographic, social and other elements of the candidates such as age, gender, marital status, the existence of dependent members, the duration of unemployment, the nationality, the behavior, and intensity in the search for work shown by the candidates, the frequent rotation of previous employers. Due to the importance of these factors, the thesis investigates and thoroughly analyzes the way and degree of their influence on the decisions of employers and consequently on the employability of those looking for work.Another objective of the research-dissertation is to highlight the importance of the so-called employment skills or otherwise transferred, transferable employability skills, since it has been proven by the literature review that these affect to an extremely large extent the decisions of the interviewees and therefore have a positive impact on the employability of the candidates, a result which is confirmed by the present thesis. In connection with the above objective, the thesis provides extensive reference and bibliographic review as well as empirical research on the issue of the lack observed on the part of candidates of the so-called transferable skills, but also of their horizontal and vertical correspondence in relation to the real needs of employers. The skills mismatch as well as the lack of transferable skills observed in the labour market is a major problem that inevitably affects the macroeconomic indicators of employment, unemployment, but also the efficiency of the operation of businesses and organizations and consequently the competitiveness of the economy.An additional objective of the dissertation is to highlight the most frequently used and the most important sources of staffing for employers, so that candidates can respectively utilize the same resources to find their job, thus improving their chances of employment. The thesis studies and compares the methods of personnel selection between the private and public sectors. The comparative analysis of the personnel selection process and the qualifications sought and evaluated between the private and public sector in Greece, is a particular scientific issue that has not been studied in our country. The research contributes to the above issue and, by analyzing empirical evidence between the two different forms of employer, reaches interesting conclusions, both on the issue of employability and on the issue of the effectiveness of the selection procedures used by the public sector.Given that the profitability of private sector enterprises and public organizations and, by extension, the competitiveness of the national economy, depend to a very large extent on the selection of the appropriate human resources, the importance of this comparative study is understood. However, the selection of personnel in the public sector follows different procedures from those of the private sector and the qualifications are different, criteria that apply and are evaluated accordingly. The aim is to investigate the effectiveness of personnel selection procedures in the public sector and their impact on the efficient operation of organizations. Therefore, this thesis studies and evaluates the extent to which the prevailing, applied personnel selection procedures and the qualifications evaluated through them ultimately achieve or not, the selection of the most suitable and efficient employees in the public sector.Another objective of the thesis is to investigate the importance of counseling candidates in job search and the extent to which a focused 'training' in job search, and interview management, can ultimately increase their chances of being hired, and therefore their employability. The above emerges as an object of investigation as it has been proven by the relevant literature that finding a job and employability are related to the techniques of effective utilization of the available sources of employment, career counseling, the appropriate preparation of candidates for the interview, and their effective presence in it.All the above objectives of the thesis, which at the same time constitute the corresponding research questions, are formulated in two separate questionnaires. One that concerns the private sector and one that concerns the public sector, on which the primary empirical fieldwork is based. The structure of the thesis consists of two main parts, the theoretical and the research and is structured in a total of twelve chapters. The chapters of the first part record the literature review for all the above objectives, for the concepts of unemployment, employment, employability, sources of employment, transferred skills, the importance of staff selection in the efficiency of enterprises, formal and other qualifications, the importance of the interview and the CV, the methods of selection of personnel in the Greek public sector, as well as statistics on unemployment in Greece and the efficiency of public administration.The chapters of the second part record the research model, the formulation of research hypotheses, the statistical analysis, the results and their commentary, the conclusions, and the proposals. The second part also lists in the Annex the two questionnaires of the survey of both the private and public sectors.

Η παρούσα διατριβή έχει ως γενικότερο στόχο να εξετάσει τα ζητήματα της απασχόλησης, της ανεργίας, της αναζήτησης εργασίας, και των απαραίτητων δεξιοτήτων για την αγορά εργασίας. Οι παραπάνω έννοιες συνδέονται άρρηκτα με τη διαδικασία επιλογής προσωπικού και αλληλοεπιδρούν στο αποτέλεσμα της απασχολησιμότητας των υποψηφίων εργαζομένων και βασικός στόχος της διατριβής είναι να εξετάσει τη συσχέτιση και αλληλεπίδραση μεταξύ των προαναφερθέντων εννοιών.Για τους παραπάνω λόγους η επιλογή προσωπικού τόσο στον ιδιωτικό τομέα, όσο και στο δημόσιο αποτελεί αντικείμενο έρευνας και πιο συγκεκριμένα η διατριβή αυτή ερευνά τη μέθοδο της συνέντευξης και του βιογραφικού σημειώματος με ειδικότερο στόχο να αναδείξει τα προσόντα εκείνα των υποψηφίων που αποτελούν ταυτόχρονα τα σημαντικότερα κριτήρια επιλογής των υποψηφίων από την πλευρά των εργοδοτών. Τα προσόντα-κριτήρια αυτά κατά συνέπεια επηρεάζουν τη δυνατότητα εύρεσης εργασίας των υποψηφίων και την απασχολησιμότητά τους. Πιο συγκεκριμένα τα προσόντα που ερευνώνται ως κριτήρια επιλογής είναι ενδεικτικά το επίπεδο μόρφωσης, ο βαθμός πτυχίου, η συνάφεια των σπουδών με τη θέση εργασίας, η εργασιακή προϋπηρεσία, η συνάφεια της επαγγελματικής εμπειρίας με το αντικείμενο της θέσης εργασίας, η προσωπικότητα, η συμβατότητα των υποψηφίων με τη θέση εργασίας και με την επιχείρηση, η ελκυστικότητα, το μέγεθος και η δομή του βιογραφικού σημειώματος, οι τεχνικές επηρεασμού, η παρουσία των υποψηφίων κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, η λεκτική επικοινωνία, η γλώσσα του σώματος, οι μεταβιβάσιμες δεξιότητες κ.ά. Ειδικότερος στόχος της διατριβής είναι να αναδείξει το βαθμό επίδρασης αυτών των προσόντων, να τα ομαδοποιήσει έτσι ώστε να διαμορφωθεί μια λίστα με τα πλέον σημαντικότερα προσόντα που επηρεάζουν καθοριστικά τις αποφάσεις των εργοδοτών, συνεντευκτών στην επιλογή προσωπικού. Η επιλογή του προσωπικού ως διαδικασία, και κυρίως το αποτέλεσμα αυτής, συσχετίζεται με την απασχολησιμότητα και την επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα. Διότι τα προσόντα που λαμβάνονται υπόψη και αξιολογούνται ως σημαντικότερα κατά τη διαδικασία αυτή, τόσο από τον ιδιωτικό όσο και από το δημόσιο τομέα, αναμφίβολα σχετίζονται με την αναζήτηση εργασίας των υποψηφίων στην αγορά εργασίας και επηρεάζουν το αποτέλεσμα αυτής. Επίσης, επηρεάζουν την αποδοτικότητα των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα και των δημοσίων οργανισμών. Κατά συνέπεια, η απασχολησιμότητα συμβάλει στην ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας, και, ως φαινόμενο αλλά και ως δείκτης, μελετάται εκτενώς στην εν λόγω διατριβή.Η απασχολησιμότητα ως έννοια είναι εξέχουσας σημασίας για την οικονομία και την αγορά εργασίας με σημαντικές προεκτάσεις σε μακροικονομικούς δείκτες όπως η ανεργία, το ΑΕΠ και η ανταγωνιστικότητα της χώρας καθώς αυτή δεν έχει να κάνει μόνο με την απασχόληση, αλλά και με την οικονομική αποτελεσματικότητα. Επιλέγοντας τους πλέον κατάλληλους και πιο παραγωγικούς υποψηφίους, αλλά και συνδέοντας επιτυχώς την προσφορά εργασίας με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και τις απαιτούμενες δεξιότητες, αυξάνεται η παραγωγικότητά και η αποτελεσματικότητα του συστήματος. Για τους λόγους αυτούς η απασχολησιμότητα αποτελεί πρόσθετο αντικείμενο μελέτης αυτής της διατριβής.Η εύρεση εργασίας, και κατά συνέπεια η επιτυχής μετάβαση από την ανεργία στην απασχόληση επηρεάζεται και από μια σειρά δημογραφικών, κοινωνικών ιδιοτήτων και προσωπικών χαρακτηριστικών των υποψηφίων. Πιο συγκεκριμένα, σημαντικοί είναι οι παράγοντες που σχετίζονται με δημογραφικά, κοινωνικά και άλλα στοιχεία των υποψηφίων όπως είναι η ηλικία, το φύλο, η οικογενειακή κατάσταση, η ύπαρξη εξαρτημένων μελών, η διάρκεια ανεργίας, η εθνικότητα, η συμπεριφορά και ένταση στην αναζήτηση εργασίας που επιδεικνύουν οι υποψήφιοι, η συχνή εναλλαγή προηγούμενων εργοδοτών. Λόγω της σημαντικότητας αυτών των παραγόντων, η διατριβή ερευνά και αναλύει διεξοδικά τον τρόπο και βαθμό επιρροής αυτών στις αποφάσεις των εργοδοτών και κατά συνέπεια στην απασχολησιμότητα όσων αναζητούν εργασία. Ένας άλλος στόχος της έρευνας-διατριβής είναι να αναδείξει τη σημαντικότητα των λεγόμενων δεξιοτήτων απασχόλησης ή αλλιώς μεταφερόμενων, μεταβιβάσιμων δεξιοτήτων απασχολησιμότητας, καθότι έχει αποδειχθεί από τη βιβλιογραφικά ανασκόπηση ότι αυτές επηρεάζουν σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις των συνεντευκτών και συνεπώς επιδρούν θετικά στην απασχολησιμότητα των υποψηφίων, αποτέλεσμα το οποίο επιβεβαιώνει και η παρούσα διατριβή. Σε συνάρτηση με τον παραπάνω στόχο στη διατριβή γίνεται εκτεταμένη αναφορά και βιβλιογραφική ανασκόπηση αλλά και εμπειρική έρευνα σχετικά με το ζήτημα της έλλειψης που παρατηρείται από την πλευρά των υποψηφίων των λεγόμενων μεταβιβάσιμων δεξιοτήτων, αλλά και της οριζόντιας και κάθετης αντιστοιχίας αυτών σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες των εργοδοτών. Η αναντιστοιχία δεξιοτήτων όπως και η έλλειψη των μεταβιβάσιμων δεξιοτήτων που παρατηρείται στην αγορά εργασίας αποτελεί σημαντικό πρόβλημα που επηρεάζει αναπόφευκτα τους μακροοικονομικούς δείκτες της απασχόλησης, της ανεργίας, αλλά και της αποδοτικότητας της λειτουργίας των επιχειρήσεων και οργανισμών και κατά συνέπεια της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Πρόσθετος στόχος της διατριβής είναι να αναδείξει τις συχνότερα χρησιμοποιούμενες και τις πλέον σημαντικές πηγές εύρεσης προσωπικού για τους εργοδότες, έτσι ώστε οι υποψήφιοι μπορούν αντίστοιχα να αξιοποιούν τις ίδιες πηγές για την εύρεση εργασίας τους με αποτέλεσμα να βελτιώνουν τις πιθανότητες απασχόλησής τους.Η διατριβή μελετά και συγκρίνει τις μεθόδους επιλογής προσωπικού μεταξύ του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα. Η συγκριτική, ανάλυση της διαδικασίας επιλογής προσωπικού και των προσόντων που αναζητούνται και αξιολογούνται μεταξύ του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα στην Ελλάδα, είναι ένα ιδιαίτερο επιστημονικό ζήτημα που δεν έχει μελετηθεί στη χώρα μας. Η έρευνα συμβάλει στο ανωτέρω ζήτημα, και, αναλύοντας εμπειρικά στοιχεία μεταξύ των δύο διαφορετικών μορφών εργοδοσίας, καταλήγει σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα, τόσο ως προς το θέμα της απασχολησιμότητας, όσο και ως προς το θέμα της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών επιλογής που χρησιμοποιεί ο δημόσιος τομέας. Δεδομένου ότι η αποδοτικότητα των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα αλλά και των δημοσίων οργανισμών και κατ’ επέκταση η ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας, εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την επιλογή του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού, γίνεται αντιληπτή η σημαντικότητα αυτής τη συγκριτικής μελέτης. Η επιλογή προσωπικού όμως στο δημόσιο ακολουθεί διαφορετικές διαδικασίες από αυτές του ιδιωτικού και επίσης είναι διαφορετικά και τα προσόντα, κριτήρια που ισχύουν και αξιολογούνται αντίστοιχα. Απώτερος τόχος είναι να ερευνηθεί η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών επιλογής προσωπικού στο δημόσιο τομέα και η επίδρασή τους στην αποδοτική λειτουργία των οργανισμών. Επομένως στη διατριβή αυτή μελετάται και αξιολογείται ο βαθμός στον οποίο οι επικρατούσες,εφαρμοζόμενες διαδικασίες επιλογής προσωπικού και τα προσόντα που αξιολογούνται μέσω αυτών επιτυγχάνουν τελικά ή όχι, την επιλογή των πλέον κατάλληλων και αποδοτικών εργαζομένων στο δημόσιο τομέα. Ένας άλλος στόχος της διατριβής είναι να ερευνήσει τη σημαντικότητα της συμβουλευτικής των υποψηφίων στην αναζήτηση εργασίας και το βαθμό στον οποίο μια εστιασμένη ‘εκπαίδευση’ στην αναζήτηση εργασίας, και στη διαχείριση της συνέντευξης μπορεί να αυξήσει τελικά τις πιθανότητές πρόσληψής τους, άρα και την απασχολησιμότητά τους. Το παραπάνω προκύπτει ως αντικείμενο διερεύνησης καθώς έχει αποδειχθεί από τη σχετική βιβλιογραφία ότι η εύρεση εργασίας και η απασχολησιμότητα σχετίζονται με τις τεχνικές αποτελεσματικής αξιοποίησης των διαθέσιμων πηγών εύρεσης εργασίας, τη συμβουλευτική καριέρας, την κατάλληλη προετοιμασία των υποψηφίων για τη συνέντευξη, και της αποτελεσματικής παρουσίας τους σε αυτή.Όλοι οι παραπάνω στόχοι της διατριβής που ταυτόχρονα αποτελούν και τα αντίστοιχα ερευνητικά ερωτήματα διατυπώνονται σε δύο ξεχωριστά ερωτηματολόγια. Ένα που αφορά στον ιδιωτικό και ένα που αφορά στο δημόσιο τομέα, πάνω στα οποία βασίζεται η πρωτογενής εμπειρική έρευνα πεδίου. Η δομή της διατριβής αποτελείται από δύο βασικά μέρη, το θεωρητικό και το ερευνητικό και διαρθρώνεται συνολικά σε δώδεκα κεφάλαια. Στα κεφάλαια του πρώτου μέρους καταγράφεται η βιβλιογραφική ανασκόπηση για όλους τους παραπάνω στόχους, για τις έννοιες της ανεργίας, της απασχόλησης, της απασχολησιμότητας, των πηγών εύρεσης εργασίας, των μεταφερόμενων δεξιοτήτων, της σημασίας της επιλογής προσωπικού στην αποδοτικότητα των επιχειρήσεων, των τυπικών και άλλων προσόντων, της σημασίας της συνέντευξης και του βιογραφικού σημειώματος, των μεθόδων επιλογής προσωπικού στο ελληνικό δημόσιο, καθώς και στατιστικά στοιχεία για την ανεργία στην Ελλάδα και την αποδοτικότητα της δημόσιας διοίκησης. Στα κεφάλαια του δεύτερου μέρους καταγράφεται το ερευνητικό μοντέλο, η διατύπωση των ερευνητικών υποθέσεων, η στατιστικά ανάλυση, τα αποτελέσματα και ο σχολιασμός αυτών, τα συμπεράσματα και οι προτάσεις. Επίσης στο δεύτερο μέρος παρατίθενται στο παράρτημα τα δύο ερωτηματολόγια της έρευνας τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα.