Μελέτη των πεποιθήσεων και των πρακτικών γραμματισμού γονέων παιδιών προσχολικής ηλικίας και διερεύνηση των παραγόντων που σχετίζονται και διευκολύνουν τη μετάβαση στο σχολικό γραμματισμό

Abstract

The purpose of this PhD dissertation is to explore parents' beliefs about literacy and the way a person becomes literate and how these relate to family literacy practices. The research was carried out in 13 state kindergartens in Pyrgos Ilias, in the school year 2017-2018. The sample consisted of 168 parents of preschool-children, the respective children (172) and their kindergarten teachers (29). A mixed-method approach was applied, and data were collected through paper surveys, interviews and worksheets. Quantitative data were analyzed using statistical techniques, while qualitative data by the method of content analysis. The results revealed that parents could be categorized into two groups according to their beliefs about literacy and the way a person becomes literate, into the "Facilitative" and the "Conventional" ones. Facilitative parents seem to have a more active role in the child's education. They view literacy more holistically, and tend to engage more in informal literacy practices. On the other hand, Conventional parents seem to transfer the responsibility of their children’s education to the school, and manifest more traditional tendencies. They view literacy more as the acquisition of skills, which are related to the alphabetic code, and seem to be more involved in formal literacy practices. In addition, parents' beliefs about literacy seem to be related to children’s interest in reading and do not differ significantly based on kindergarten teachers' perceptions for them. The results of the research support the cooperation between family and kindergarten so that there is a continuity between them. Moreover, they can contribute to the design of Family Literacy Programs, with the aim to support parents in enhancing literacy at home.

Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση των πεποιθήσεων των γονέων για τον γραμματισμό των νηπίων και τον τρόπο που γίνεται κάποιος εγγράμματος και το πώς αυτές σχετίζονται με τις πρακτικές γραμματισμού στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 13 Νηπιαγωγεία στον Πύργο Ηλείας το σχολικό έτος 2017-2018. Το δείγμα αποτελούνταν από 168 γονείς νηπίων, τα αντίστοιχα νήπια (172) και τις νηπιαγωγούς τους (29). Εφαρμόστηκε μεικτή ερευνητική μεθοδολογία και η συλλογή δεδομένων έγινε μέσω ερωτηματολογίων, συνεντεύξεων και φύλλων εργασίας. Τα ποσοτικά δεδομένα αναλύθηκαν με στατιστικές τεχνικές, ενώ τα ποιοτικά με τη μέθοδο της ανάλυσης περιεχομένου. Με βάση τα αποτελέσματα, οι γονείς φαίνεται να διακρίνονται σε δύο ομάδες, τους «Ενισχυτικούς» και τους «Παραδοσιακούς», ανάλογα με τις πεποιθήσεις τους για τον γραμματισμό και για τον τρόπο που γίνεται κάποιος εγγράμματος. Η ομάδα των Ενισχυτικών γονέων φαίνεται να έχει πιο ενεργό ρόλο στην εκπαίδευση του παιδιού. Εκδηλώνει πιο υποστηρικτικές τάσεις έναντι του γραμματισμού, τον αντιμετωπίζει μ’ ένα πιο ολιστικό τρόπο και τείνει να εμπλέκεται περισσότερο σε άτυπες πρακτικές γραμματισμού. Από την άλλη, η ομάδα των Παραδοσιακών γονέων φαίνεται να μεταβιβάζει την ευθύνη της εκπαίδευσης των παιδιών στο σχολείο και εκδηλώνει πιο παραδοσιακές τάσεις έναντι του γραμματισμού. Τον αντιμετωπίζει περισσότερο ως κατάκτηση μεμονωμένων δεξιοτήτων οι οποίες έχουν σχέση με τον αλφαβητικό κώδικα και εμπλέκεται περισσότερο σε τυπικές πρακτικές γραμματισμού. Επιπλέον, οι πεποιθήσεις των γονέων για το γραμματισμό φαίνεται να σχετίζονται με το ενδιαφέρον των νηπίων για ανάγνωση και να μη διαφοροποιούνται ιδιαίτερα στη βάση των αντιλήψεων των νηπιαγωγών γι’ αυτές. Τα αποτελέσματα της έρευνας συνηγορούν υπέρ της συνεργασίας μεταξύ Οικογένειας και Νηπιαγωγείου, ώστε να υπάρχει «συνέχεια» μεταξύ τους. Επιπλέον, υποδεικνύουν ότι μπορούν να συνεισφέρουν στο σχεδιασμό Προγραμμάτων Οικογενειακού Γραμματισμού, με σκοπό την υποστήριξη των γονέων για την ενίσχυση του γραμματισμού στο σπίτι.