Εφαρμογή μοντέλων ανεστραμμένης τάξης (flipped classroom) στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για τη δημιουργία μικτών περιβαλλόντων μάθησης, με συνδυασμό καινοτόμων διδακτικών τεχνικών

Abstract

Higher education professors face the challenge of organizing teaching and learning in a way that responds to the educational needs and experiences of their students, which in recent years are influenced and co-shaped by technology. Flipped classroom is a modern instructional model of blended learning. According to this model, the traditional classroom transforms into an active learning environment transferring the lecture to pre-class time, and using teaching time in class to do activities that foster interaction among students. Τhis project focuses on the application of the flipped classroom model in Higher Education and explores issues that arise in the scientific fields of a) Teaching Methodology, b) Teacher Education and c) University Pedagogy. Α mixed methods research approach has been adopted (qualitative and quantitative data) and the study was carried out in four phases.First of all, needs analysis was conducted on a sample of 323 students and 20 members of the teaching staff who study and work respectively at the Pedagogical Departments of the University of Thessaly. The survey focused on exploring their perceptions concerning the way the courses are realised in university classrooms. The results highlighted the expanded, almost exclusive, use of the lecture, especially in the compulsory courses, which causes dissatisfaction mainly among the students. The teaching staff, whose teaching perspectives are characterized as mainly student-centered, acknowledge and adapt to the objective challenges (classroom layout, number of students) and choose commonly the lecture method. On the contrary, in the elective courses they enrich their teaching with more pedagogical methods. At a next stage, an on-site assessment of the classrooms was performed to assess the suitability of their infrastructure and educational equipment. The majority of the classrooms has an amphitheatric layout with fixed table seats on the floor. At the following phase of the project, the flipped classroom model was applied for a semester-long action research (6 months) to the module "Contemporary Pedagogical Approaches". The module is part of the curriculum of the Department of Special Education of the University of Thessaly and was attended by 131 students. The thematic analysis of students’ coursework, feedback questionnaires, interviews with the teacher (in two coding phases) and research observation of face to face teaching has lead to optimistic conclusions on a teaching and social level. More specifically, on a teaching level, students were found to be interested in participating more actively in the educational process by co-determining its content and procedures to a significant extent. On a social level, the model facilitated students’ interaction, cooperation and consequently their socialization inside and outside of the university classroom. Along with the positive findings, the data analysis also shed light to some concerning issues that regard all relevant stakeholders (Ministry of Education, teaching staff, students) and relate to the situation both on a technical level (infrastructure) and on a quality level (educational work, teacher’s competency and training) resulting in the continuation of traditional teaching practices.

Οι διδάσκοντες της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης αντιμετωπίζουν την πρόκληση της οργάνωσης της διδασκαλίας και της μάθησης κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στις εκπαιδευτικές ανάγκες και τις εμπειρίες των φοιτητών τους, οι οποίες τα τελευταία χρόνια επηρεάζονται και συνδιαμορφώνονται από την τεχνολογία. Η ανεστραμμένη τάξη (flipped classroom) είναι ένα σύγχρονο μοντέλο διδασκαλίας μικτής μάθησης. Σύμφωνα με αυτό, η παραδοσιακή τάξη αναδιαμορφώνεται σε ενεργό περιβάλλον μάθησης μεταφέροντας τα πεπραγμένα της διάλεξης εντός τάξης σε εξωσχολικό περιβάλλον και αξιοποιώντας τον διδακτικό χρόνο σε δραστηριότητες που κινητοποιούν την αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητευομένων. Η παρούσα έρευνα εστιάζει στην εφαρμογή του μοντέλου στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και διερευνά ζητήματα που προκύπτουν στους επιστημονικούς κλάδους της α) της Διδακτικής Μεθοδολογίας, β) της Εκπαίδευσης Εκπαιδευτικών και γ) της Πανεπιστημιακής Παιδαγωγικής. Υιοθετήθηκε η προσέγγιση της μικτής έρευνας (ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα) και η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε τέσσερις φάσεις. Αρχικά, διεξήχθη ανάλυση αναγκών σε δείγμα 323 φοιτητών και 20 μελών ΔΕΠ που φοιτούν και δουλεύουν αντίστοιχα σε Παιδαγωγικά Τμήματα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η οποία επικεντρώθηκε στη διερεύνηση των απόψεών τους για τον τρόπο διεξαγωγής των μαθημάτων στις πανεπιστημιακές αίθουσες. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν την αυξημένη και σχεδόν μονοπωλιακή χρήση της διάλεξης, ειδικότερα στα υποχρεωτικά μαθήματα, γεγονός που προκαλεί δυσαρέσκεια κυρίως στους φοιτητές. Οι διδάσκοντες, των οποίων τα διδακτικά προφίλ χαρακτηρίζονται κατά βάση μαθητοκεντρικά, αντιλαμβάνονται και συμβιβάζονται με τις αντικειμενικές δυσκολίες (διαρρύθμιση αίθουσας, αριθμό φοιτητών) και επιλέγουν κατεξοχήν τη διάλεξη. Αντίθετα, στα μαθήματα επιλογής εμπλουτίζουν τη διδασκαλία τους με περισσότερο σύγχρονες μεθόδους. Κατόπιν, πραγματοποιήθηκε επιτόπια αξιολόγηση των αιθουσών διδασκαλίας κατά την οποία αξιολογήθηκε η καταλληλότητα των υποδομών και του εξοπλισμού. Η πλειοψηφία των αιθουσών διδασκαλίας διαθέτει αμφιθεατρική διαρρύθμιση με σταθερά τραπεζοκαθίσματα στο δάπεδο. Στη συνέχεια, σχεδιάστηκε και διεξήχθη έρευνα δράσης που διήρκησε ένα ακαδημαϊκό εξάμηνο. Το μοντέλο της ανεστραμμένης τάξης εφαρμόστηκε στο μάθημα «Σύγχρονες Παιδαγωγικές Προσεγγίσεις», στο Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με συμμετέχοντες 131 φοιτητές. Η θεματική ανάλυση των εργασιών των φοιτητών, των ερωτηματολογίων ανατροφοδότησης, της συνέντευξης με τη διδάσκουσα σε δύο φάσεις κωδικοποίησης και η ερευνητική παρατήρηση των διά ζώσης συναντήσεων σκιαγράφησαν αφενός μια αισιόδοξη εικόνα τόσο σε διδακτικό επίπεδο με το αυξημένο ενδιαφέρον των φοιτητών να συμμετέχουν ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία καθορίζοντας σε σημαντικό βαθμό την πορεία της, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο συμβάλλοντας στην αλληλεπίδραση, τη συνεργασία και κατ’ επέκταση την κοινωνικοποίησή τους εντός και εκτός της πανεπιστημιακής αίθουσας. Επιπρόσθετα, αναπτύχθηκαν αρκετά ζητήματα που αφορούν όλους τους συμβαλλόμενους (Υπουργείο Παιδείας, μέλη ΔΕΠ, φοιτητές) τόσο σε επίπεδο τεχνικό (υποδομές) όσο και επίπεδο ποιοτικό (εκπαιδευτικό έργο, διδακτική κατάρτιση και επάρκεια) τα οποία φαίνεται ότι ενισχύουν ακόμη τη χρήση παραδοσιακών διδακτικών πρακτικών.