Εναλλακτικές διδακτικές προσεγγίσεις στο δημοτικό σχολείο: το παράδειγμα της γλώσσας

Abstract

The central objective of the curriculum in Greek Primary schools today (New School-New Curriculum, 2011), is the adaptation of the educational system to the diversity of the students that make up the schools. The main objective is to relate social literacy to communicative skills (Kress, 2004), i.e. a critical stance towards various textual forms, encountered either in authentic texts or in texts found in school textbooks. As a result, the theory of New Learning (Kalantzis & Cope, 2005) was used in the present research as a basis for student teaching at the Department. of Primary Education of the University of the Aegean and specifically in the 2nd and 3rd Phases of Language Teaching. A combination of theories was used, i.e. Cummins theory (2001, 2005) for the development of the Academic Language Proficiency, the theory of New Learning (2008), as well as Transformative Pedagogy (Cummins, 2001 ‧Kalantzis & Cope, 2013) in order to propose a teaching method. The researcher and supervising professors, who were responsible for student teaching, trained the university students of the Department of Primary Education at the University of the Aegean and guided them in observing and applying the specific theories and teaching methods proposed. The aim was for the student teachers to guide the students in the schools, so that they could critically process the various textual types in their language lessons and develop language and communicative skills. Another aim was to support the interaction of the school with society in general.To this end, the first part of this dissertation focuses on language diversity in education and society, as well as the theories that the research is based on in combination with the school curriculum. The second part of this dissertation focuses on the research methodology. The study was based on research and specifically the model proposed by Altrichter et.al. (2001). was used. The research involved 22 schools on the island of Rhodes and 140 university students, who were in their fourth year. In addition, the data was mainly qualitatively analysed, using the method of content analysis, but quantitative research was also used. The quantitative research was carried out with the SPSS statistical analysis software.In the first stage, a descriptive statistical analysis was carried out in order to present the research data and obtain a better picture of the observations recorded in the action research.In the second stage, a correlational-inferential statistical analysis was used, with a view to investigating the possibility of statistically significant differences in the values of observations in relation to the gender of the students but also in relation to specific characteristics. The results of the qualitative and quantitative research revealed that the teaching proposal for language, using the New Learning method, helped student teachers design and organize their teaching, with particular emphasis on: developing the "personal literacy" of the students, encouraging creativity and supporting the transformation of knowledge. The ultimate goal was the development of students’ autonomy towards learning, which can be achieved through "knowledge apprenticeship", i.e. the support of the teacher, so that students can acquire knowledge by developing strategies and by using cognitive tools. The research framework and the teaching proposal can be further explored and further enriched so that it can be used both in the education of future teachers and in the training of active teachers.

Κεντρική στόχευση του Προγράμματος Σπουδών (Π.Ι. Νέο Σχολείο-Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, 2011), είναι η ανταπόκριση του εκπαιδευτικού συστήματος σε συνθήκες ετερογένειας των μαθητών/μαθητριών που φοιτούν στα σχολεία. Ως βασικός στόχος είναι η διεύρυνση του κοινωνικού γραμματισμού σε άμεση συνάφεια με την επικοινωνιακή ικανότητα (Kress, 2004), η οποία είναι προσανατολισμένη στη διαμόρφωση κριτικής στάσης έναντι στα διάφορα κειμενικά είδη που συναντούν είτε σε αυθεντικά κείμενα είτε σε κείμενα των σχολικών εγχειριδίων. Έχοντας αυτά τα δεδομένα ως οδηγό, αξιοποιήθηκε στην παρούσα έρευνα η θεωρία της Νέας Μάθησης των Κalantzis & Cope, (2005) στις πρακτικές ασκήσεις των φοιτητών/φοιτητριών του Π.Τ.Δ.Ε του Παν/μίου Αιγαίου, στο μάθημα της Διδακτικής της Γλώσσας στη Β’ και Γ’ Φάση Πρακτικών Ασκήσεων της Γλώσσας. Έγινε συνδυασμός της θεωρίας του Cummins (2005) για την ανάπτυξη της Ακαδημαϊκής Γλωσσικής Ικανότητας με τη θεωρία της Νέας Μάθησης (Κalantzis & Cope, 2005) και τη θεωρία της Μετασχηματιστικής Παιδαγωγικής (Cummins, 2005· Κalantzis & Cope, 2013) και αυτό οδήγησε σε μία προτεινόμενη διδακτική πρόταση διδασκαλίας του μαθήματος της Γλώσσας. Με τη βοήθεια της ερευνήτριας και αρωγούς τις επιβλέπουσες καθηγήτριες, υπεύθυνες για τις Πρακτικές Ασκήσεις, εκπαιδεύτηκαν οι φοιτητές και φοιτήτριες του τμήματος ΠΤΔΕ Παν/μίου Αιγαίου, νέοι/νέες μελλοντικοί/κές εκπαιδευτικοί, στην παρατήρηση και στην εφαρμογή της θεωρίας και της προτεινόμενης διδακτικής πρότασης στο μάθημα της Γλώσσας. Ο στόχος ήταν οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί να μάθουν πώς να καθοδηγούν τον μαθητικό πληθυσμό των σχολείων, ώστε να επεξεργάζεται με κριτικό τρόπο τους ποικίλους κειμενικούς τύπους μέσα από το μάθημα της Γλώσσας και να επιτυγχάνεται με αυτόν τον τρόπο και η ανάπτυξη της γλωσσικής και επικοινωνιακής ικανότητας, αλλά και η αλληλόδραση του σχολείου με τον ευρύτερο χώρο της κοινωνίας. Για τον σκοπό αυτό, το πρώτο μέρος της παρούσας εργασίας αφιερώνεται: α) στη γλώσσα και τη γλωσσική πολυμορφία που επικρατεί τόσο στον κοινωνικό όσο και στον εκπαιδευτικό χώρο και β) στο βασικό υπόβαθρο μελέτης που είναι οι θεωρίες, οι οποίες στήριξαν σε συνδυασμό με τα Α.Π.Σ και Δ.Ε.Π.Π.Σ (2003) και Π. Σ. (2011) την προτεινόμενη διδακτική πρόταση, αλλά και στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, καθώς αυτοί είναι επιφορτισμένοι να πετύχουν όσα προβλέπονται στα προγράμματα, ως παράγοντες μιας γενικότερης εκπαιδευτικής πολιτικής. Το δεύτερο μέρος της εργασίας είναι το ερευνητικό. Εδώ παρουσιάζεται ο ερευνητικός σχεδιασμός και η επιλογή μιας εκπαιδευτικής έρευνας δράσης με βάση το μοντέλο των Altrichter κ.ά. (2001). Σε αυτήν την έρευνα συμμετείχαν 22 Σχολεία του νησιού της Ρόδου και 140 φοιτητές/φοιτήτριες που βρίσκονταν στο τέταρτο έτος των σπουδών τους. Στη συνέχεια έγινε κυρίως ποιοτική επεξεργασία των δεδομένων, αλλά και συνδυασμός της με ποσοτική έρευνα. Η ποσοτική έρευνα έγινε με ανάλυση περιεχομένου και με το λογισμικό στατιστικής ανάλυσης SPSS σε δύο στάδια. Στο πρώτο στάδιο, πραγματοποιήθηκε η περιγραφική στατιστική ανάλυση, προκειμένου να παρουσιαστούν τα ερευνητικά δεδομένα και να είναι δυνατή η διαμόρφωση μιας καλύτερης εικόνας για τις παρατηρήσεις που καταγράφηκαν στο πλαίσιο της έρευνας δράσης. Στο δεύτερο στάδιο, επιχειρήθηκε η συναφιακή-επαγωγική στατιστική ανάλυση, με στόχο να διερευνηθεί η πιθανότητα της ύπαρξης στατιστικά σημαντικών διαφοροποιήσεων των τιμών των παρατηρήσεων σε σχέση με το φύλο των φοιτητών /τριών, αλλά και σε σχέση με την τάξης στην οποία έγινε η διδασκαλία σε σχέση με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Τα αποτελέσματα της ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας έδειξαν πως η διδακτική πρόταση διδασκαλίας της Γλώσσας με τη μέθοδο της Νέας Μάθησης βοήθησε τους/τις υποψήφιους/υποψήφιες δασκάλους/δασκάλες να σχεδιάσουν και να οργανώσουν τη διδασκαλία τους, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον «προσωπικό γραμματισμό» των παιδιών, στη δημιουργικότητα και στο μετασχηματισμό της γνώσης. Απώτερος στόχος ήταν η αυτονόμηση του μαθητή/μαθήτριας απέναντι στη μάθηση, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μέσω της «γνωσιακής μαθητείας», της υποστήριξης δηλαδή του εκπαιδευτικού, ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να φτάσουν στη γνώση αναπτύσσοντας μόνοι τους στρατηγικές και χρησιμοποιώντας γνωστικά εργαλεία. Το πλαίσιο της έρευνας και η διδακτική πρόταση μπορεί να διερευνηθεί και να εμπλουτιστεί περαιτέρω, ώστε να χρησιμοποιηθεί τόσο στην εκπαίδευση των μελλοντικών εκπαιδευτικών όσο και στην επιμόρφωση των εν ενεργεία εκπαιδευτικών λειτουργών.