Αρχιμ. Παρθένιος Κελαϊδής (1830-1905): η εκκλησιαστική και η εθνική δράση του

Abstract

The present doctoral thesis refers to the Ecclesiastical and National of the Cretan priest Parthenios Kelaides, who lived during the period 1830-1905. He was born in the village Mouri of Sfakia municipality. Later, he became a monk and member of the brotherhood in Gonia Monastery. During the same period, when a plethora of revolutions took place, Archimandrite Parthenios Kelaides was a leading figure. He took part and leaded to all revolutions and movements in Crete, between the years 1858 and 1898. In this new era, when the idea of national states started to dominate throughout the Balkania Peninsula, under the principles of Enlightenment, while in the same time the status quo of multireligious empires was under a great dispute, Parthenios hesitated between Crete’s autonomy and its direct incorporation to the Greek national state of Athens. His ministry as Vicar in Trieste and Livorno, his critical acquaintances, his rich involvement with charities demonstrated a man with broad concerns. He was elected Bishop of Kissamos and Selinos in 1880, by the Holy Synod of the Church of Crete, but he didn’t accept that election, in order to continue his struggle for Crete from Livorno, where he resided. He contributed in solving crucial ecclesiastical issues of Crete, as the Episcopal (1880-1882), the Metropolitan (1897-1900) and the Monasterial (1900-1903). He struggled, in order the Church of Crete was not cut off the Ecumenical Patriarchate. During his life he was an extreme supporter of Eleftherios Venizelos. On the occasion of his critical attitude towards the High Commissioner of the Cretan State Prince George, due to the later’s political authority exercised in the island, an order was given to the Synod of the Church of Crete to limit him in a home restriction to the Holy Monastery Epanosefes in Heraklion, for two years and subsequently in the Monastery of his repentance, the Holy Monastery of Gonia. Nevertheless, aided by relatives and friends, he didn’t served, but he escaped from Chania to Athens. In 1905, after his political prosecution, he died in Syros Island.

Η διδακτορική διατριβή διαπραγματεύεται την Εκκλησιαστική και Εθνική δράση του Κρητικού Κληρικού Παρθενίου Κελαϊδή, ο οποίος έζησε μεταξύ των ετών 1830-1905. Γεννήθηκε στο Μουρί Σφακίων και υπήρξε αδελφός της Ιεράς Μονής Γωνιάς. Την περίοδο αυτή των πολλών επαναστάσεων έζησε και έδρασε ο Αρχιμανδρίτης Παρθένιος Κελαϊδής. Έλαβε μέρος και πρωτοστάτησε σε όλες τις επαναστάσεις και τα κινήματα στην Κρήτη από το 1858 μέχρι το 1898. Στη νέα αυτή εποχή όπου υπό τις αρχές του Διαφωτισμού η ιδέα περί εθνικών κρατών άρχισε να επικρατεί στο χώρο των Βαλκανίων και να αμφισβητεί το status quo των πολυεθνοτικών και πολυθρησκευτικών Αυτοκρατοριών, ο Παρθένιος αμφιταλαντευόταν μεταξύ της αυτονομίας της Κρήτης και της απευθείας ενσωμάτωσής της στο ελληνικό εθνικό κέντρο των Αθηνών. Η διακονία του ως Εφημερίου στην Τεργέστη και στο Λιβόρνο, οι σημαντικές του γνωριμίες, η πλούσια φιλανθρωπική του δράση δείχνουν έναν άνθρωπο με ευρύτερες ανησυχίες. Εξελέγη από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης, Επίσκοπος Κισάμου και Σελίνου το 1880, αλλά δεν αποδέχτηκε την εκλογή του για να συνεχίσει τον αγώνα που έκανε για την Κρήτη από το Λιβόρνο. Συνέδραμε στην επίλυση σημαντικών εκκλησιαστικών ζητημάτων της Κρήτης, όπως το Επισκοπικό (1880-1882), το Μητροπολιτικό (1897-1900) και το Μοναστηριακό (1900-1903). Αγωνίσθηκε ώστε η Εκκλησία της Κρήτης να μην αποκοπεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και υπήρξε ακραιφνής βενιζελικός. Με αφορμή την κριτική που άσκησε στον Ύπατο Αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας Πρίγκιπα Γεώργιο, λόγω της πολιτικής που εκείνος ασκούσε στο νησί, δόθηκε διαταγή στην Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης να τον θέσει σε κατ’ οίκον περιορισμό, στην Ιερά Μονή Επανωσήφη Ηρακλείου για δύο χρόνια και στη συνέχεια στην Μονή της μετανοίας του, στην Ιερά Μονή Γωνιάς. Εντούτοις, με την συνδρομή των συγγενών και φίλων του δεν εξέτισε την ποινή του αλλά διέφυγε από τα Χανιά με προορισμό την Αθήνα. Το 1905 κατόπιν πολιτικής διώξεως απεβίωσε στη Σύρο.Ο Παρθένιος Κελαϊδής από το 1866 μέχρι το 1904 διατηρούσε αρχείο, αποτελούμενο από 1594 έγγραφα, τα οποία επιμερίζονται σε αλληλογραφία που είχε δεχθεί και που είχε αποστείλει, Εγκυκλίους και αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του Μητροπολίτου Κρήτης, της Γενικής Συνέλευσης και της Προσωρινής Κυβέρνησης των Κρητών.