Ανάστροφος σχεδιασμός παραδοσιακών προγραμμάτων: παράδειγμα από τα μαθήματα των φυσικών επιστημών για παιδιά προσχολικής ηλικίας και μαθητές Α – Γ΄ τάξης δημοτικού: μια προσέγγιση εκπαιδευτικής συμπερίληψης

Abstract

The main purpose of this doctoral thesis was the Backward Design of Curriculum, specifically for Sciences Courses for children in pre- and elementary school where educational inclusion is applied. The aim was to examine the extent to which students with learning disabilities and students of formal development can effectively be co-educated by a common curriculum. In addition, it is important to consider if Backward Design as an educational approach is capable of overcome the teaching and learning barriers encountered in inclusive school. The specific objectives of the research were: a) to observe the interpersonal relationships that developed between students at the past, during and after the implementation of an educational program based on Backward Design and b) to assess the rate to which each student has evolved individually based on his abilities. Research shows that all students learn more effectively in non-formal ways of approaching knowledge. The student’s experiential involvement in the lesson activities is proved to contribute to the re-shaping of the students relationships and the acquisition of the module content that has studied. In conclusion, it seems that the key to a successful inclusive program is to initially identify the desired outcome – a change that we are likely to see in each student. Understanding individual learning goals contributes significantly to the cognitive and functional development of the classroom. Students with special educational needs, are expected to develop their level of autonomy and basic knowledge of understanding the different concepts of each unit. Similarly, students with formal development are expected to evolve for their tolerance in difference and their acceptance for their classmate’s personality.

Βασικός σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν ο Ανάστροφος Σχεδιασμός Παραδοσιακών Προγραμμάτων Εκπαίδευσης, συγκεκριμένα για τα μαθήματα των Φυσικών Επιστημών για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας σε σχολεία όπου εφαρμόζεται η εκπαιδευτική συμπερίληψη. Επιδιώχθηκε να εξεταστεί ο βαθμός στον οποίο οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και οι μαθητές τυπικής ανάπτυξης μπορούν να συνεκπαιδευτούν αποτελεσματικά ακολουθώντας ένα κοινό πρόγραμμα σπουδών και να ελεγχθεί εάν ο ανάστροφος σχεδιασμός αποτελεί μια εκπαιδευτική προσέγγιση ικανή να ξεπεράσει διδακτικά και μαθησιακά εμπόδια που συναντώνται στο συμπεριληπτικό σχολείο. Ως επιμέρους στόχους της έρευνας θέσαμε: α) την παρατήρηση των διαπροσωπικών σχέσεων, που αναπτύχθηκαν μεταξύ των μαθητών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας της εφαρμογής ενός εκπαιδευτικού προγράμματος με βάση τον ανάστροφο σχεδιασμό και β) την εκτίμηση του βαθμού που εξελίχθηκε ο κάθε μαθητής ατομικά βάση των δυνατοτήτων του. Από τις περιπτώσεις που μελετήθηκαν, φάνηκε πως το σύνολο των εκπαιδευόμενων μαθαίνει αποτελεσματικότερα με μη τυπικούς τρόπους προσέγγισης της γνώσης. Η βιωματική εμπλοκή των μαθητών στις δραστηριότητες του μαθήματος, αποδείχθηκε πως συμβάλει στην αναδιαμόρφωση των σχέσεων των μαθητών της τάξης και στην κατάκτηση του περιεχομένου της διδακτικής ενότητας που μελετήθηκε ανά περίπτωση. Ολοκληρώνοντας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι βασικός παράγοντας ενός επιτυχημένου συμπεριληπτικού προγράμματος είναι ο εξ’ αρχής προσδιορισμός τους επιθυμητού αποτελέσματος – αλλαγής που αναμένεται να παρατηρήσουμε στον κάθε μαθητή. Η κατανόηση των ατομικών μαθησιακών στόχων συμβάλλει σημαντικά στην γνωστική και λειτουργική εξέλιξη της τάξης. Οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, μέσα από κάθε διδακτική εφαρμογή, αναμένεται να εξελίσσονται ως προς το επίπεδο της αυτονομίας τους και ως προς τις βασικές γνώσεις που αφορούν στην κατανόηση των διαφόρων εννοιών της εκάστοτε διδακτικής ενότητας. Αντίστοιχα, οι μαθητές τυπικής ανάπτυξης πέρα από τη κατάκτηση του περιεχομένου του μαθήματος αναμένεται να εξελίσσονται και ως προς τη ανεκτικότητα τους στη διαφορετικότητα και την αποδοχή των συμμαθητών τους σε επίπεδο προσωπικότητας.