Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: παρέμβαση στην παραγωγή γραπτού λόγου

Abstract

Based on current research data writing is one of the most significant and demanding learning activities. Adolescent students of secondary education do not restrain themselves anymore, regarding writing, in school or private tutoring and in “traditional” handwriting. On the contrary, they write on their pcs, smart phones, tablets, which they use as means of learning, expressing themselves and communicating. In this dynamic field adolescent students with Specific Learning Difficulties (SLD) are also asked to communicate and express themselves by producing various types of texts, ranging from messages written in their mobile phones to school essays. Bibliography reports extensively on a wide range of difficulties which this category of students face during writing, while at the same time during the last years it underlines the positive role that Information and Communication Technologies (ICT) play in confronting those difficulties. The purpose of the present research is to record the attitudes and opinions of adolescents with and without SLD about writing and the use of ICT in a wide range. In parallel, the research aims at examining and proposing best practices, tools and means of improving the writing of secondary education students with SLD, with the help of technology both as a self-correcting process and also final product. A group of 40 secondary students with a formal diagnosis of SLD participated in the research together with another group of 20 typical secondary education students. Both groups where asked, after a brief intervention in the use of printed and electronic tools for text checking and editing, to write two school essays, one in handwriting and one with the use of a pc. Afterwards, their writings where coded and sent for checking to secondary education language teachers in order for them to be marked and the spelling mistakes be recorded. At the same time the texts where analyzed with a software for greek text reading difficulty. The students also answered a survey of attitudes towards writing. Results of the survey showed that students write almost every day both in printed and electronic forms, with a domination of school notes and exercises and mobile text messages and brief messages in the social media following. During writing, students of both groups seem to use more electronic tools for checking and editing their text, use better strategies and finally produce better writings, in many levels, with the use of a computer rather than writing in hand and using printed tools. Finally, students with SLD seemed to benefit more from the use of ICT in comparison with students without SLD.

Με βάση τα υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα, η παραγωγή γραπτού λόγου αποτελεί μια από τις πλέον σπουδαίες και απαιτητικές μαθησιακές δραστηριότητες. Οι έφηβοι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν περιορίζονται πλέον ως προς την παραγωγή γραπτού λόγου στο σχολείο ή στο φροντιστήριο και στο παραδοσιακό χαρτί∙ αντίθετα γράφουν στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, στο κινητό τηλέφωνο, στο τάμπλετ που χρησιμοποιούνται ως μέσα μάθησης, έκφρασης και επικοινωνίας. Μέσα σε αυτό το δυναμικό πλαίσιο οι έφηβοι μαθητές με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (ΕΜΔ) καλούνται και αυτοί να επικοινωνήσουν και να εκφραστούν γραπτώς μέσα από ένα μήνυμα στο κινητό τους έως μια έκθεση στο σχολείο. Η βιβλιογραφία αναφέρει εκτενώς μια σειρά από δυσκολίες που αντιμετωπίζει αυτή η κατηγορία μαθητών κατά την παραγωγή γραπτού λόγου, ενώ τα τελευταία χρόνια αναδεικνύει και τον θετικό ρόλο των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στην αντιμετώπιση των δυσκολιών τους. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να καταγράψει τις στάσεις και τις απόψεις μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με και χωρίς ΕΜΔ πάνω στην παραγωγή γραπτού λόγου και τη χρήση των ΤΠΕ μέσα σε ένα ευρύ και γενικό πλαίσιο. Παράλληλα, η έρευνα επιδιώκει να εξετάσει και να προτείνει πρακτικές, εργαλεία και τρόπους βελτίωσης της παραγωγής γραπτού λόγου των μαθητών με ΕΜΔ στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με τη βοήθεια της τεχνολογίας, τόσο ως διαδικασία αυτο-διόρθωσης όσο και ως τελικό αποτέλεσμα. Στην έρευνα συμμετείχαν 40 μαθητές με επίσημη διάγνωση ΕΜΔ και 20 μαθητές χωρίς διάγνωση. Αμφότερες οι ομάδες κλήθηκαν, έπειτα από σύντομη παρέμβαση στη χρήση έντυπων και ηλεκτρονικών εργαλείων διόρθωσης και εμπλουτισμού του γραπτού τους, να γράψουν από δύο εκθέσεις, μία στο χέρι και μία στον υπολογιστή. Στη συνέχεια τα γραπτά κωδικοποιήθηκαν και δόθηκαν για διόρθωση σε διορθώτριες- φιλολόγους ώστε να βαθμολογηθούν και να καταγραφούν τα λάθη σε επίπεδο ορθογραφίας. Παράλληλα, τα γραπτά αναλύθηκαν με βάση λογισμικό αναγνωσιμότητας ελληνικών κειμένων. Οι μαθητές απάντησαν επίσης σε ερωτηματολόγιο στάσεων απέναντι στην παραγωγή γραπτού λόγου. Τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου έδειξαν ότι οι μαθητές γράφουν σχεδόν σε καθημερινή βάση τόσο με έντυπα όσο και ηλεκτρονικά μέσα με κυρίαρχες τις σχολικές σημειώσεις και ασκήσεις και στη συνέχεια τα μηνύματα στο κινητό και τα σύντομα μηνύματα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κατά την παραγωγή γραπτού λόγου οι μαθητές και των δύο ομάδων δείχνουν να χρησιμοποιούν περισσότερο τα ηλεκτρονικά εργαλεία βελτίωσης και επιμέλειας του κειμένου, να εφαρμόζουν καλύτερες στρατηγικές και τέλος να παράγουν καλύτερα κείμενα, ως προς πολλούς δείκτες, με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή έναντι της γραφής στο χέρι. Τέλος, οι μαθητές με ΕΜΔ έδειξαν να ωφελούνται περισσότερο από τη χρήση των ΤΠΕ σε σχέση με τους μαθητές χωρίς ΕΜΔ.