Η επίδραση της αυτοεκτίμησης, της συναισθηματικής νοημοσύνης, του κέντρου ελέγχου και της επίλυσης προβλημάτων στην αυτοαποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών

Abstract

Teachers' self-efficacy has been described as their belief in their ability to influence the course of learning and the performance of their students. It has been shown to have a direct impact on their teaching practices and οn their overall attitudes towards the educational process, since it affects not only their own behavior but the motivation and performance of their pupils as well. In view of its critical importance, in the recent decades, teachers' self-efficacy has been the focus of numerous studies which mainly explore its effects and also the factors that affect it. What has not yet been explored, however, is its relation to personal characteristics and to teachers' capabilities that can be enhanced through interventions. The aim of the presented doctoral dissertation was to investigate the impact of self-esteem, emotional intelligence, locus of control and problem solving ability, as well as the impact of personal and work factors on the self-efficacy of teachers of all teaching-grades and specialties in Greece.3668 teachers of different specialties and teaching levels from various regions of Greece participated in the cross-sectional survey, voluntarily completing an online anonymous questionnaire which was posted to the Pan-Hellenic School Network and to all official educational websites in April 2014. The questionnaire included demographic information and scales investigating self-esteem (RSES), emotional intelligence (WLEIS), locus of control (LOC), problem solving (PSI), and also of Teacher Self-Efficacy Scale (TSES), which consists of the dimensions of: a) Efficacy for Instructional Strategies, b) Efficacy for Classroom Management, and c) Efficacy for Student Engagement.The study sample consisted of 1030 men and 2638 women working in primary, secondary and tertiary education with an average age of 43.4 years, and an average teaching experience of 14.9 years. The majority of the sample came from Attica and Central Macedonia, had only the basic degree and worked full-time in classic-hour secondary public educational institutions, having a permanent employment relationship. 63% of the participating teachers were married and 61.6% had children.For the results’ analysis and the investigation of possible or relations of their search variables with the TSES dimensions, Students’ t-test, Pearson correlation coefficient (r) and linear regression analysis were used.Linear regression analysis showed that male teachers, those who were higher educated, taught in primary education, held a position of responsibility, and had been trained in mental health promotion programs, as well as those who had the highest performance in the RSES, WLEIS, LOC and PSI scales had also the highest performance (p <0.001) in TSES total score.It can be concluded from the results of the study that training teachers to enhance these abilities could make a decisive contribution to the increase of their self-efficacy, and thus improve their teaching practices and motivations, as well as the performance of their pupils. Official state bodies could contribute substantially in this direction by taking specific measures such as appropriate education and training programs, while ensuring better working conditions for teachers of all teaching levels.

Η αυτοαποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών έχει περιγραφεί ως η πεποίθηση που έχουν για την ικανότητά τους να επηρεάζουν τη μαθησιακή πορεία και την απόδοση των μαθητών τους. Έχει φανεί ότι επιδρά άμεσα στις διδακτικές πρακτικές τους και στη συνολική στάση τους απέναντι στην εκπαιδευτική διαδικασία αφού επηρεάζει τόσο τη συμπεριφορά τους όσο τα κίνητρα και την επίδοση των μαθητών τους. Λαμβανομένης υπόψη της κρίσιμης σημασίας της, έχει, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, αποτελέσει αντικείμενο πολυάριθμων ερευνών, οι οποίες διερευνούν κυρίως τις επιδράσεις της , αλλά και τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Αυτό που δεν έχει ωστόσο διερευνηθεί, είναι η σχέση της με προσωπικά χαρακτηριστικά και με ικανότητες των εκπαιδευτικών που είναι δυνατόν να ενισχυθούν μέσω παρεμβάσεων. Στόχος της περιγραφόμενης διδακτορικής διατριβής ήταν η διερεύνηση της επίδρασης της αυτοεκτίμησης, της συναισθηματικής νοημοσύνης, του κέντρου ελέγχου και της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων, καθώς και προσωπικών και εργασιακών παραγόντων στην αυτοαποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων στην Ελλάδα.3668 εκπαιδευτικοί διαφορετικών ειδικοτήτων και βαθμίδων εκπαίδευσης από διάφορες περιοχές της ελληνικής επικράτειας συμμετείχαν στη συγχρονικού τύπου έρευνα, συμπληρώνοντας εθελοντικά διαδικτυακό ανώνυμο ερωτηματολόγιο που αναρτήθηκε στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο και σε όλους τους επίσημους εκπαιδευτικούς ιστοχώρους τον Απρίλιο του 2014. Το ερωτηματολόγιο ζητούσε δημογραφικά στοιχεία και περιλάμβανε τις κλίμακες Αυτοεκτίμησης RSES, Συναισθηματικής Νοημοσύνης WLEIS, Κέντρου Ελέγχου LOC, Επίλυσης Προβλημάτων PSI, καθώς και τη κλίμακα Αυτοαποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών TSES, με τις επιμέρους διαστάσεις της: α) Αποτελεσματικότητα στη Χρήση Διδακτικών Στρατηγικών, β) Αποτελεσματικότητα στη Διαχείριση της Τάξης, και γ) Αποτελεσματικότητα στην Ενεργό Συμμετοχή των Μαθητών.Ως προς τα περιγραφικά στοιχεία το δείγμα αποτελείτο από 1030 άνδρες και 2638 γυναίκες, πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με μέση ηλικία τα 43,4 έτη, μέση διδακτική προϋπηρεσία τα 14,9 έτη. Η πλειοψηφία του δείγματος προερχόταν από την Αττική και την Κεντρική Μακεδονία, διέθετε μόνο το βασικό πτυχίο, εργαζόταν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά κύριο λόγο, σε δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα με πλήρες διδακτικό ωράριο, σε κλασικό τμήμα και με μόνιμη εργασιακή σχέση. Το 63% των εκπαιδευτικών ήταν έγγαμοι και το 61,6% είχαν παιδιά. Για την ανάλυση των ευρημάτων και τη διερεύνηση πιθανών συσχετίσεων των μεταβλητών της έρευνας με την κλίμακα Αυτοαποτελεσματικότητας Εκπαιδευτικών TSES και τις επιμέρους διαστάσεις της, χρησιμοποιήθηκαν το Students’ t-test, ο συντελεστής συσχέτισης Pearson (r) και η ανάλυση γραμμικής παλινδρόμησης (regression analysis).Η ανάλυση πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης έδειξε ότι στη συνολική βαθμολογία της κλίμακας Αυτοαποτελεσματικότητας, υψηλότερη επίδοση (p<0,001) είχαν οι άνδρες εκπαιδευτικοί, οι εκπαιδευτικοί με τις υψηλότερες σπουδές, εκείνοι που εργάζονταν στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όσοι κατείχαν θέση ευθύνης όπως οι Διευθυντές και οι προϊστάμενοι των σχολικών μονάδων, εκείνοι που είχαν επιμορφωθεί σε προγράμματα προαγωγής ψυχικής υγείας, και εκείνοι που είχαν τις υψηλότερες επιδόσεις στις κλίμακες Αυτοεκτίμησης, Συναισθηματικής Νοημοσύνης, Κέντρου Ελέγχου και Επίλυσης Προβλημάτων.Φαίνεται από τα αποτελέσματα της έρευνας ότι η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών για την ενίσχυση των παραπάνω ικανοτήτων- δεξιοτήτων θα μπορούσε να συμβάλει καθοριστικά στην αύξηση της αυτοαποτελεσματικότητάς τους και επομένως και στη βελτίωση των διδακτικών πρακτικών και των κινήτρων τους αλλά και των επιδόσεων των μαθητών τους. Για το σκοπό αυτό θα μπορούσαν επίσημοι φορείς της πολιτείας να συμβάλουν ουσιαστικά στην κατεύθυνση αυτή με εξειδικευμένα μέτρα, όπως κατάλληλα προγράμματα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης συγχρόνως με την εξασφάλιση καλύτερων εργασιακών συνθηκών για τους εκπαιδευτικούς σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες.