Παραίτηση από δικαίωμα

Abstract

The purpose of the present dissertation is to establish a general theory on the renunciation of rights according to Civil Law as well as to determine the preconditions and consequences which derive from the renunciation of various rights. The establishment of a general theory on the renunciation of rights aims to provide solutions in cases where the renunciation of a specific right is not provided by law, or despite the existence of such a provision the preconditions and consequences of the renunciation are not specified. The first part of the dissertation is dedicated to the general theory on the renunciation of rights, which includes its legal nature as a substantive right, the renunciability of rights and its limits together with the exercise of the right through a legal act. Meanwhile the renunciation of rights is distinguished from other similar doctrines such as forgiveness, ignoring an imposed limitation period and exhaustion of rights. The second part of the study emphasizes on the renunciation of claim rights. In particular it is demonstrated that the general principles of property law are reflected on the renunciation of rights in rem. Further it is suggested that the renunciation of a claim can be performed unilaterally as long as the right derives directly by law. Renunciation of a contractual claim requires a contract. The renunciation of a joint and several liability is also examined. The renunciation of formative rights is the subject matter of the third part of the dissertation. It is demonstrated the a priori renunciation is not valid as well as that the renunciation of a formative right presupposes that the actor is aware of the existence and the root cause of the right. In addition it is explained that the renunciation can be deprived of its legal foundation in cases where an overriding reason justifies the exercise of the right, the renunciation of which has already been performed. The analysis is followed by an indicative presentation of renunciation of formative rights. The fourth part of the study deploys the issue of renunciation of rights-responsibilities (e.g. guardianship). Such a renunciation could be lawful, under the condition that the legal interests of the beneficiary (e.g. legal ward) are respected, and leads to the abrogation of the right-responsibility. It is also suggested that the renunciation of the right-responsibility might be obligatory in certain cases, where the legal interests of the beneficiary dictate so. Therefore the renunciation should be addressed to the beneficiary and is subject to publicity. The validity of the renunciation does not require an overriding reason to be justified. To conclude with, the aforementioned in-depth research of the renunciation-related provisions of the Greek Civil Code offer valuable solutions to interpretative issues which have not been resolved in the past. Conversely, the establishment of a general theory on renunciation of rights, through the interpretation of the regulated forms of renunciation of specific rights, has managed to resolve the dispute over the renunciability of rights in case of absence of a particular provision.

Στόχο της διατριβής αποτελεί αφενός η διατύπωση μιας γενικής θεωρίας περί παραίτησης από δικαίωμα του ουσιαστικού δικαίου, αφετέρου η μελέτη των προϋποθέσεων και των συνεπειών της παραίτησης από ποικίλα δικαιώματα.Η θεμελίωση μιας γενικής θεωρίας παραίτησης αποσκοπεί να προσφέρει λύσεις είτε εκεί όπου η παραίτηση από ορισμένο δικαίωμα παραμένει αρρύθμιστη, είτε εκεί που ρυθμίζεται, δίχως όμως να καθορίζονται, παράλληλα, οι προϋποθέσεις και οι συνέπειες της παραίτησης. Στο πρώτο κεφάλαιο θεμελιώνεται η γενική θεωρία παραίτησης από δικαίωμα και αναλύονταιη φύση της παραίτησης ως δικαιώματος, το επιτρεπτό της παραίτησης και τα όριά του, καθώς και ο τρόπος άσκησης του δικαιώματος παραίτησης που πραγματώνεται με δικαιοπραξία.Παράλληλα, οριοθετείται η παραίτηση από συναφή μορφώματα, όπως η συγγνώμη, η ενσυνείδητη παραμέληση αποσβεστικής προθεσμίας και η αποδυνάμωση δικαιώματος. Στο δεύτερο κεφάλαιο της μελέτης συζητείται η παραίτηση από εξουσιαστικά δικαιώματα. Διαπιστώνεται ότι η παραίτηση από εμπράγματα δικαιώματα εντάσσεται τελολογικά σε ένα συστηματικό πλαίσιο, το περίγραμμα του οποίου σχηματίστηκε με στοιχεία που αντλήθηκαν από τις θεμελιώδεις αρχές του εμπράγματου δικαίου, όπως αυτές αντανακλώνται στο πεδίο της παραίτησης από εμπράγματο δικαίωμα. Περαιτέρω, στο ίδιο κεφάλαιο, υποστηρίζεται ότι επιτρέπεται η μονομερής παραίτηση από ενοχικές απαιτήσεις που πηγάζουν εκ του νόμου, όχι όμως και όταν απορρέουν από σύμβαση, καθώς και ότι, στο πεδίο της εις ολόκληρον ενοχής, η παραίτηση μπορεί να αναπτύξει και περιορισμένα αντικειμενική ενέργεια.Το τρίτο κεφάλαιο αφιερώνεται στην παραίτηση από διαπλαστικό δικαίωμα, όπου διαπιστώθηκε ότι, κατά κανόνα, αποκλείεται η προκαταβολική παραίτηση από διαπλαστικά δικαιώματα, καθώς και ότι ο παραιτούμενος θα πρέπει να γνωρίζει την ύπαρξη του δικαιώματος από το οποίο παραιτείται και τον γενεσιουργό του λόγο. Εξάλλου, έγινε δεκτό ότι, αν μετά την παραίτηση ανακύψει σπουδαίος λόγος που δικαιολογεί την άσκηση του διαπλαστικού δικαιώματος, τότε η δικαιοπραξία παραίτησης στερείται το δικαιοπρακτικό της θεμέλιο. Περαιτέρω, αναλύθηκε η παραίτηση από ποικίλα διαπλαστικά δικαιώματα.Στο τέταρτο κεφάλαιο της μελέτης, όπου αναπτύσσεται η παραίτηση από λειτουργικό δικαίωμα, υποστηρίζεται ότι, ενώ αντικείμενο της παραίτησης είναι το λειτουργικό δικαίωμα, έννομη συνέπεια της δικαιοπραξίας παραίτησης αποτελεί η κατάργηση του λειτουργήματος. Επίσης, γίνεται δεκτό ότι η παραίτηση από λειτουργικό δικαίωμα είναι επιτρεπτή, πλην όμως εξαρτάται από αυστηρές προϋποθέσεις προκειμένου να διαφυλαχθούν τα συμφέροντα του υπέρ ου το λειτούργημα. Περαιτέρω, η έρευνα κατέληξε στο πόρισμα ότι η παραίτηση μπορεί να είναι υποχρεωτική, όταν με αυτήν προάγονται τασυμφερόντα του υπέρ ου το λειτούργημα. Εξάλλου, προβάλλεται ότι, χάριν της προστασίας των συμφερόντων του υπέρ ου το λειτούργημα, η δήλωση παραίτησης είναι απευθυντέα και συνήθως υποβάλλεται σε δημοσιότητα. Τέλος, σε σχέση με τη συνδρομή σπουδαίου λόγου που θα πρέπει να δικαιολογεί την παραίτηση, ο προβάλλεται ότι η συνδρομή σπουδαίου λόγου δεν αποτελεί προϋπόθεση κύρους της σχετικής δικαιοπραξίας.Συμπερασματικά, η εμβάθυνση στις διατάξεις του αστικού κώδικα που αναφέρονται σε παραίτηση από ορισμένο δικαίωμα μπορεί να προσφέρει ερμηνευτικές λύσεις σε πρακτικά προβλήματα που δεν έχουν αντιμετωπιστεί μέχρι σήμερα. Και αντιστρόφως, η διαμόρφωση μιας γενικής θεωρίας παραίτησης, μέσω της επεξεργασίας της παραίτησης από διάφορα δικαιώματα υπό το πρίσμα του περιεχομένου τους, επιτρέπει την επίλυση ζητημάτων σχετικών με την παραίτηση από ορισμένο δικαίωμα, ιδίως όταν αυτή δεν ρυθμίζεται στον νόμο.