Ο καθορισμός του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης

Abstract

The purpose of my thesis is to determine the amount of a reasonable financial compensation due to non-pecuniary damage, i.e. in case of moral damage and mental distress. The judge has the duty to measure a non-pecuniary concept, while the legislator has not establish criteria for this reason, leaving the matter to the judge’s discretion. As a result, the relevant court decisions have insufficient statement of reasons and consequently they are unpredictable as to their outcome and auditable as to their correctness. The dissertation provides a broad theoretical and, in particular, case-law investigation, in order to detect the truly critical criteria on the basis of which the judge determines a reasonable compensation for a non-pecuniary damage in cases which are explicitly defined in the law, i.e. in case of an infringement of personality rights , in accordance with art. 59 of Greek Civil Code and in case of liability in tort , in accordance with art. 932of Greek Civil Code. Case-law Studies are separated according with the contested legal right, and after a detailed investigation, I diagnose the crucial criteria, that are taken into account by the judge in order to determine the appropriate amount for the non-material damage. Furthermore, I deal with other issues, such as the legal nature of art. 931 of Greek Civil Code. Then, I search for the legal basis of those criteria in the domestic law. I diagnose about fifteen criteria for determining a reasonable compensation for non-material damage, which are founded and certified in both Civil and Criminal Law. Some of these criteria are: the "type of infringement", in accordance with the art. 59 of Greek Civil Code and art. 79 of Greek Criminal Law, the causal link, which is founded in art. 298, 300 and 927 of Greek Civil Code, the socio-economic status of the parties in accordance with the art. 918 of Greek Civil Code and art. 80 of Greek Criminal Law. In addition, all these criteria form a “mobile system of criteria" in which is applied the principle of importance of interests and the principle of cumulation of interests. Finally, I conclude that the non-pecuniary damage has a dual objective, depending on the point of view from which it is examined. On the one hand, it has a restorative purpose, as regards the injured party, and on the other hand, it has a punitive aim, as regards the defendant, including an accusation against him, depending on his fault, his persistence in the offensive conduct and his general attitude towards the legal assets of the injured party. Finally, we can infer, according to this comprehensive investigation, that reasonable compensation for non-material damage is an indefinite legal sense, which are specified by objective criteria, founded in the legal order, so an appeal could be brought for wrongly, misinterpreted and misapplied art. 59 or 932 of Greek Civil Code, pursuant to art. 559 § 1 of the Code of Judicial Procedure.

Αντικείμενο της διατριβής αποτελεί ο καθορισμός του ύψους της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω μη περιουσιακής ζημίας, δηλαδή επί ηθικής βλάβης και ψυχικής οδύνης. Ο δικαστής καλείται να προσδιορίσει μια έννοια μη απομιμητή σε χρήμα, ενώ ο νομοθέτης δεν έχει προβεί στην καθιέρωση αξιολογικών κριτηρίων προς την κατεύθυνση αυτή, καταλείποντας το ζήτημα στην κατά περίπτωση απόφανση του δικαστή της ουσίας. Με αποτέλεσμα οι συναφείς δικαστικές αποφάσεις να είναι ανεπαρκώς αιτιολογημένες και συνακόλουθα μη προβλέψιμες ως προς την έκβασή τους και μη ελέξγιμες ως προς την ορθότητά τους. Στην διατριβή λοιπόν γίνεται μια ευρεία θεωρητική και κυρίως νομολογιακή διερεύνηση για την αναζήτηση των πράγματι κρίσιμων κριτηρίων με βάση τα οποία ο δικαστής σχηματίζει στην πράξη την απόφανση του για το εκάστοτε εύλογο ύψος της χρηματικής ικανοποίησης λόγω μη περιουσιακής ζημίας στις περιπτώσεις που ορίζει ρητά ο νόμος, δηλαδή επί προσβολής της προσωπικότητας, κατά το άρθρ. 59 ΑΚ και επί αδικοπραξίας κατά το άρθρο 932 ΑΚ. Γίνεται διάκριση της νομολογίας με βάση το προσβαλλόμενο κάθε φορά έννομο αγαθό και κατόπιν διύλυσης των συναφών δικαστικών αποφάσεων διαγιγνώσκονται και ομαδοποιούνται τα κριτήρια που επιδρούν στην αξιολογική κρίση του δικαστή κατά τον προσδιορισμό της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης σε κάθε διαφορετικό είδος προσβολής. Παρατίθενται επίσης και επιλύονται επιμέρους ζητήματα που ανακύπτουν κατά την διερεύνηση του ζητήματος αυτού, όπως η νομική φύση της αξίωσης του άρθρ. 931ΑΚ. Στη συνέχεια αναζητήθηκε το νομιμοποιητικό έρεισμα των κριτήριων αυτών σε αξιολογικές εκτιμήσεις που περιέχει ο νόμος, νοούμενος ως το σύνολο των κανόνων δικαίου της έννομης τάξης. Διαγνώσθηκαν περί τα δεκαπέντε κριτήρια καθορισμού της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, τα οποία θεμελιώνονται αξιολογικά σε διατάξεις τόσο του Αστικού όσο και του Ποινικού Δικαίου. Ορισμένα από τα διαγνωσθέντα κριτήρια είναι: το «είδος της προσβολής» και το αξιολογικό πρότυπο των ΑΚ 59 και ΠΚ 79, η ένταση του αιτιώδους συνδέσμου κατά τα αξιολογικά πρότυπα των ΑΚ 298 εδ.β΄, 300 και 927, η «κατάσταση των μερών» σύμφωνα με το αξιολογικό πρότυπο της ΑΚ 918 και της ΠΚ 80 κ.α. Στη συνέχεια επισημάνθηκε ο τρόπος συνεργασίας των διαγνωσθέντων κριτηρίων στο διαμορφωθέν «κινητό σύστημα κριτηρίων», με βάση την αρχή της έντασης των συμφερόντων και την αρχή της σώρευσης των συμφερόντων. Καταλήγοντας, συνήχθησαν συμπεράσματα αναφορικά με τη νομική φύση του θεσμού της χρηματικής ικανοποίησης, ο οποίος εμφανίζεται να έχει διττή στόχευση, ανάλογα με την οπτική γωνία από την οποία εξετάζεται, αφενός αποκαταστατική, ορώμενη από την πλευρά του ζημιωθέντος, αφετέρου κυρωτική από τη σκοπιά του ζημιώσαντος, εμπεριέχουσα μομφή προς αυτόν, ανάλογα με τον βαθμό της υπαιτιότητάς του, την εμμονή του στην προσβλητική συμπεριφορά και τη γενικότερη στάση του απέναντι στα έννομα αγαθά του ζημιωθέντος. Τέλος, από τη συνολική διερεύνηση του ζητήματος συνάγεται ότι η εύλογη χρηματική ικανοποίηση αποτελεί αόριστη νομική έννοια το βάθος και το πλάτος της οποίας εξειδικεύονται με αντικειμενικά κριτήρια αντλούμενα από τους σκοπούς των κανόνων του δικαίου. Επομένως ασκείται αναιρετικός έλεγχος λόγω εσφαλμένης ερμηνείας των άρθρ. 59 ή 932 ΑΚ, κατ’ εφαρμογή του άρθρ. 559 §1ΚΠολΔ.