L’influence des politiques éducatives européennes et nationales dans la construction du discours scolaire: le cas des manuels scolaires traitant le fait religieux dans l’enseignement primaire en Grèce (1981-2006)

Abstract

School discourse is at the centre of this Phd dissertation. Traditionally, greek schools promote the greek – Christian discourse throughout the content of school textbooks. This fact is what brings us in mind the structure of the greek identity, to the forming of which orthodoxy indisputably plays a major role. In 2003 the checks coming from the membership in the EU are becoming available for the creation of school books through granting. The greek educational system is obliged to compromise with the terms held by the EU. Furthermore, it reconsiders its practices and sets the goals concerning the building of the European citizen. Our research aims at a pluralistic study of the greek textbooks which form the religious phenomenon in the primary education. Towards this direction the object of our study is the evolution of the religious education which is included in the school program of the Education of Democratic Citizenchip. One last thing that is promoted by the European institutions targets at the transition from the representative to the participatory citezenship model. These developments result in the construction of the school discourse and in the effective treatment of the religious phenomenon. The research is carried out by the means of the analysis of the content of school textbooks, combined with the interviews of the actors (authors, evaluators, responsibles of application of education policy).The data analysis brings into light that the changes to which school discourse is submitted, forced by the European checks, do not bring about changes to its orientation. It is a matter of transformation in order to live up to the change of example. School discourse which is promoted by the school textbooks is a product of the European and greek educational policies.

O σχολικός λόγος βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της διδακτορικής διατριβής. Παραδοσιακά,το ελληνικό σχολείο προωθεί έναν ελληνοχριστιανικό λόγο μέσα από τα βιβλία που συνθέτουν το θρησκευτικό φαινόμενο. Αυτό μας παραπέμπει στη συγκρότηση της ελληνικής ταυτότητας, όπου η ορθοδοξία έχει αναμφισβήτητα εξέχοντα ρόλο.Το 2003, το ελληνικό κράτος απορροφά μια ευρωπαική χρηματοδότηση με στόχο ν’ανανεώσει τα σχολικά του εγχειρίδια. Παρ’ολα αυτά, η βοήθεια αυτή συνεπάγεται το σεβασμό όχι μόνο των κοινοτικών όρων, αλλά και τις προτεραιότητες που θέτουν οι ευρωπαικές πολιτικές. Μια από αυτές τις προτεραιότητες είναι η συγκρότηση της ευρωπαικής πολιτειότητας κατά πιο συμπαγή τρόπο. Κατ’αυτό τον τρόπο αναθεωρεί τις πρακτικές του και στοχεύει στη συγκρότηση του ευρωπαίου πολίτη. Η συγκεκριμένη έρευνα στοχεύει στη μελέτη των σχολικών βιβλίων, που διαμορφώνουν το θρησκευτικό φαινόμενο στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Προς αυτή την κατεύθυνση, τ αντικείμενο της έρευνας είναι η εξέλιξη της θρησκευτικής εκπαίδευσης, η οποία είναι μέρος του σχολικού προγράμματος της Εκπαίδευσης του Δημοκρατικού Πολίτη. Το τελευταίο προωθείται από τους ευρωπαικούς εκπαιδευτικούς θεσμούς και στοχεύει στη μετάβαση από το αντιπροσωπευτικό μοντέλο πολιτειότητας στο συμμετοχικό. Αυτές οι εξελίξεις έχουν αντίκτυπο στη συγκρότηση του σχολικού λόγου και στη διαχείρηση του θρησκευτικού φαινομένου.Η έρευνα πραγματοποιείται γύρω από την ανάλυση περιεχομένου των σχολικών εγχειριδίων και τη διεξαγωγή συνεντεύξεων με τους δρώντες της συγγραφής τους (συγγραφείς, αξιολογητές, υπεύθυνους εφαρμογής της εκπαιδευτικής πολιτικής).H ανάλυση των δεδομένων κάνει φανερό ότι οι μετασχηματισμοί που υφίσταται ο σχολικός λόγος υπό την πίεση των ευρωπαικών αρχών, δεν αλλάζουν τον προσανατολισμό του. Πρόκειται κυρίως για μια προσαρμογή ώστε ν’ανταποκρίνεται στο νεό παράδειγμα. Είναι λοιπόν, προιόν διάδρασης των ευρωπαικών και των ελληνικών εκπαιδευτικών πολιτικών.