Πρασανατολισμός στόχων και δομικοί στόχοι τάξης μαθητών δημοτικού με και χωρίς μαθησιακές δυσκολίες και δυσκολίες αναγνωστικής κατανόησης: η σχέση τους με γνωστικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες

Abstract

The aim of the present study was to investigate goal orientations, as well as classroom goal structures and their relationship with strategies of self-regulated learning, psychosocial adjustment and school performance in students with learning disabilities (LD) and comprehension difficulties as compared with students without any known difficulties. More specifically, an integrated model was developed and empirically tested for typical students, combining cognitive and socio-emotional factors. The sample consisted of 545 students attending the 5th and 6th grade of primary school. Out of those, 65 were students diagnosed with LD and 71 had comprehension difficulties. The Questionnaire of Achievement Goal Orientations (Sideridis, 2003, 2005a), the Questionnaire of Classroom Goal Structures (Sideridis, 2005b), the Children’s Perceived Use of Self-Regulated Learning Inventory (Vandevelde, Keer, Rosseel, 2013), learning scenarios, the Test of Psychosocial Adjustment (Chatzichristou, Polychroni, Besevegis, Mylonas, 2008a), the Reading Test-A (Padeliadu & Antoniou, 2008) and a demographical questionnaire were administered to the participants. Moreover, teachers rated students’ reading and spelling performance. An inspection of the fit indices of the structural equation model revealed that the theoretical model fitted well to the data. As expected, mastery goal structures were a positive predictor of strategies of self-regulated learning and psychological adjustment, while performance goal structures were a positive predictor of surface strategies. Moreover, performance goal structures were a negative predictor of strategies of self-regulated learning and psychosocial adjustment. The results confirmed also the mediational role of personal goals between classroom goal structures and the dependent variables. Mastery goals were positively related to school performance, unlike performance goal structures and performance avoidance goals. Similar results were found for students with LD and comprehension difficulties, confirming the adaptive character of mastery goals and mastery goal structures and the negative effects of performance avoidance goals and performance goal structures. Finally, performance approach goals were found to lead to more adaptive behaviors for students with LD and comprehension difficulties, such as use of strategies of self-regulated learning and school performance. The findings of the current study highlight the importance of goal orientation and classroom goal structures for students’ performance and psychosocial adjustment. Implications are discussed for education, research, assessment and intervention.

Ο σκοπός της έρευνας ήταν η διερεύνηση της σχέσης των δομικών στόχων τάξης και των ατομικών στόχων με τις στρατηγικές αυτορρύθμισης, την ψυχοκοινωνική επάρκεια και τη σχολική επίδοση σε μαθητές με και χωρίς μαθησιακές δυσκολίες και δυσκολίες αναγνωστικής κατανόησης. Πιο συγκεκριμένα, δημιουργήθηκε και ελέγχθηκε ένα θεωρητικό μοντέλο για τον προσανατολισμό των μαθητών στο στόχο και τους δομικούς στόχους τάξης, συνδυάζοντας ένα σύνολο γνωστικών (στρατηγικές επιφάνειας, βάθους, κινητοποίησης, παρακολούθηση, επιμονή, επιλογή κατάλληλης στρατηγικής) και ψυχοκοινωνικών παραγόντων (κοινωνική επάρκεια, συναισθηματική επάρκεια, αυτοαντίληψη) σε μαθητές τυπικής ανάπτυξης. Στην έρευνα συμμετείχαν 545 μαθητές Δημοτικού, εκ των οποίων οι 65 είχαν διάγνωση μαθησιακών δυσκολιών και οι 71 εμφάνιζαν δυσκολίες αναγνωστικής κατανόησης. Χορηγήθηκαν: το Ερωτηματολόγιο Ακαδημαϊκών Προσανατολισμών στο Στόχο (Sideridis, 2003, 2005a), το Ερωτηματολόγιο Δομικών Στόχων Τάξης (Sideridis, 2005b), η ελληνική εκδοχή του Ερωτηματολογίου Αντιλαμβανόμενης Χρήσης της Αυτορρυθμιζόμενης μάθησης από τα παιδιά ([CP-SRLI], Vandevelde, VanKeer, & Rosseel, 2013), αυτοσχέδια μαθησιακά σενάρια, το Τεστ Ψυχοκοινωνικής Προσαρμογής (Χατζηχρήστου, Πολυχρόνη, Μπεζεβέγκης, & Μυλωνάς, 2008α), το Τεστ Ανάγνωσης-Α (Παντελιάδου & Αντωνίου, 2008α), ένα έντυπο εκτίμησης της σχολικής επίδοσης στη Νεοελληνική Γλώσσα από εκπαιδευτικούς και ένα ερωτηματολόγιο δημογραφικών στοιχείων. Το δομικό μοντέλο είχε καλή προσαρμογή στα δεδομένα. Ειδικότερα, βρέθηκε ότι οι στόχοι τάξης μάθησης προβλέπουν θετικά τις προσαρμοστικές στρατηγικές και την ψυχοκοινωνική επάρκεια, ενώ οι στόχοι τάξης επίδοσης αποτελούν θετικό προβλεπτικό παράγοντα των στρατηγικών επιφάνειας. Επίσης, οι στόχοι τάξης επίδοσης προβλέπουν αρνητικά τις προσαρμοστικές στρατηγικές και την ψυχοκοινωνική επάρκεια. Παράλληλα, επιβεβαιώθηκε ο διαμεσολαβητικός ρόλος των αντίστοιχων ατομικών στόχων στη σχέση μεταξύ των στόχων τάξης και των εξαρτημένων μεταβλητών. Επιπροσθέτως, παρατηρήθηκε ότι η υιοθέτηση στόχων μάθησης από μαθητές τυπικής ανάπτυξης, σε αντίθεση με τους στόχους τάξης επίδοσης και τους στόχους αποφυγής της επίδοσης, οδηγεί σε υψηλότερη σχολική επίδοση. Παρόμοια ευρήματα εντοπίστηκαν για τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και δυσκολίες αναγνωστικής κατανόησης, επιβεβαιώνοντας τον προσαρμοστικό χαρακτήρα των ατομικών στόχων και στόχων τάξης μάθησης και τον δυσπροσαρμοστικό χαρακτήρα της τάξης επίδοσης και των στόχων αποφυγής της επίδοσης. Ωστόσο, για τους μαθητές των ειδικών ομάδων βρέθηκε ότι οι στόχοι προσέγγισης της επίδοσης προβλέπουν θετικά τις προσαρμοστικές στρατηγικές και τη σχολική επίδοση. Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας αναδεικνύουν τη σημασία του προσανατολισμού των στόχων των μαθητών και του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος για τη μαθησιακή και ψυχοκοινωνική επάρκεια και δύνανται να αξιοποιηθούν στην εκπαίδευση, την έρευνα, την αξιολόγηση και την παρέμβαση.