Ο ρόλος της ανοσοκυτταροχημείας στη διαφορική διάγνωση ενδομητρικής υπερπλασίας και χαμηλού βαθμού κακοηθείας αδενοκαρκινώματος του ενδομητρίου

Abstract

BACKGROUND. It is said to be difficult to interpret the different endometrial lesions by cytomorphology. Evaluation also of the microarchitecture of the cell clumps and application of immunocytochemistry can improve diagnostic accuracy. The aim of the current study is to show that evaluation of certain cytologic features, including the microarchitecture, in different endometrial lesions, correlates with high diagnostic accuracy. Moreover, applying certain immunocytochemical biomarkers may contribute to achieve more accurate diagnoses. Especially, we examined the characteristic features of morphology and molecular biology of Ki-67, p53, Bcl-2 and cyclooxygenase-2 (Cox-2) immunocytochemistry in low-grade endomerioid endometrial carcinoma (LG-ENEC) and disordered proliferative (DP)/benign hyperplastic (BH) endometrium. MATERIALS AND METHODS. We carried out a prospective study by collecting endometrial imprints from freshly resected uteri over a 20-month period and finally 104 patients were evaluated with endometrial cytology. We focused on LG-ENECs, as well as on BH endometrium and its precursor lesion, DP endometrium, firstly because of the overlapping cytomorphology of these pathologic entities and secondly because of the lack of agreement in the differential diagnosis of atypical hyperplasia from complex hyperplasia and well-differentiated endometrial carcinoma, even in curettage specimens. In the present study we grade the cytomorhology by imprint smears of 35 low-grade endometrial carcinomas in comparison with 23 cases of endometrium ranged from disordered proliferative to benign hyperplastic. Additionally, 10 cases of high-grade endometrial carcinomas and 11 cases of atrophic endometrium are also evaluated. Ki-67, p53, Bcl-2 and Cox-2 biomarkers were also applied for our study. RESULTS. A total cytologic score <6, resulting from the nuclear-to-cytoplasmic ratio, the nuclear overlapping, the significant presence of vesicular cytoplasm, of branched pattern and of the loss of cohesiveness, differentiated all the cases of disordered proliferative and benign hyperplastic endometrium from low-grade endometrioid carcinomas of endometrium (P<0,0001). The application of different cut-off values for Ki-67 and p53 differentiated the different endometrial lesions of our study. The induction of the immunocytochemical score of Ki-67 and p53 into the cytologic one, resulted to a final score that was also diagnostically useful. Furthermore, Ki-67 expression of LG-ENEC showed predominance in comparison with DP/BH endometrium. Moreover, high levels of Bcl-2 (>50%) were expressed only in DP/BH endometrium. DP/BH endometrium was negative for p53 marker, except from two cases of BH endometrium. Cox-2 expression ≥50% was found only in LG-ENECs. Using Ki-67, Bcl-2, p53 and Cox-2 markers, we managed to distinguish fully DP/BH endometrium from LG-ENEC. Higher Ki-67% /Bcl-2% rate and also higher Cox-2 expression were found in LG-ENEC cases with FIGO stage greater than or equal to IC, than in cases with FIGO stage < IC. CONCLUSION. The results of the current study demonstrated that evaluation of certain cytologic features and of immunocytochemical findings may be helpful in making an accurate diagnosis of endometrial cells. Immunocytochemistry appeared to be useful also for the correlation between LG-ENEC and FIGO stage.

Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να δείξουμε ότι η εκτίμηση συγκεκριμένων κυτταρολογικών χαρακτηριστικών, που περιλαμβάνουν την μικροαρχιτεκτονική, σε διάφορες ενδομητρικές αλλοιώσεις, σχετίζονται με υψηλή διαγνωστική ακρίβεια. Επιπλέον χρησιμοποιώντας συγκεκριμένους ανοσοκυτταροχημικούς δείκτες μπορούμε να πετύχουμε ακόμα πιο ακριβείς διαγνώσεις. Υλικό και Μέθοδοι: Πραγματοποιήσαμε μια προοπτική έρευνα μελετώντας εντυπώματα από νωπά χειρουργικά παρασκευάσματα του ενδομητρίου κατά τη διάρκεια μιας 20μηνης περιόδου από 104 ασθενείς με τη βοήθεια της κυτταρολογίας του ενδομητρίου. Εστιάσαμε τη μελέτη μας στα χαμηλού βαθμού κακοηθείας αδενοκαρκινώματα του ενδομητρίου καθώς επίσης και στο καλόηθες υπερπλαστικό ενδομήτριο όπως και στην πρόδρομη αλλοίωσή του, που είναι το ανώμαλο παραγωγικό ενδομήτριο. Αυτό έγινε πρώτον γιατί υπάρχει αλληλοεπικάλυψη σε ότι αφορά στην κυτταρομορφολογία αυτών των παθολογικών οντοτήτων και δεύτερον επειδή υπάρχει έλλειψη συμφωνίας στη διαφορική διάγνωση της άτυπης υπερπλασίας από τη σύνθετη υπερπλασία και το καλά διαφοροποιημένο αδενοκαρκίνωμα του ενδομητρίου, ακόμα και σε δείγματα απόξεσης. Στην παρούσα μελέτη βαθμολογήσαμε τους κυτταρομορφολογικούς χαρακτήρες σε επιχρίσματα από εντυπώματα 35 χαμηλού βαθμού κακοηθείας ενδομητρικών αδενοκαρκινωμάτων σε σύγκριση με 23 περιπτώσεις ενδομητρίου με εύρος από ανώμαλο παραγωγικό έως καλόηθες υπερπλαστικό ενδομήτριο. Επιπροσθέτως, εκτιμήθηκαν 10 περιπτώσεις υψηλού βαθμού κακοηθείας καρκινωμάτων του ενδομητρίου και 11 περιπτώσεις ατροφικού ενδομητρίου. Οι δείκτες Ki-67, p53, Bcl-2, και Cox-2 επίσης χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη μας. Αποτελέσματα: Ένας συνολικός κυτταρολογικός βαθμός<6, που είναι το αποτέλεσμα της εκτίμησης της πυρηνοκυτταροπλασματικής αναλογίας, της πυρηνικής αλληλοεπικάλυψης, της σημαντικής παρουσίας του φυσαλιδώδους κυτταροπλάσματος, του προτύπου ανάπτυξης με διακλαδώσεις και της απώλεια της συνοχής, διαφοροποίησε όλες τις περιπτώσεις ανώμαλου παραγωγικού και καλοήθους υπερπλαστικού ενδομητρίου από τα χαμηλού βαθμού κακοηθείας ενδομητριοειδή καρκινώματα του ενδομητρίου (P<0,0001). Η εφαρμογή διάφορων τιμών κατωφλίωσης για το Ki-67 και το p53, διαφοροποίησε τις διάφορες ενδομητρικές αλλοιώσεις της μελέτης μας. Η ένταξη του ανοσοκυτταροχημικού βαθμού των Ki-67 και p53, στον κυτταρολογικό βαθμό, είχε ως αποτέλεσμα ένα τελικό βαθμό, ο οποίος ήταν επίσης διαγνωστικά χρήσιμος. Επιπλέον, η έκφραση του Ki-67 στα χαμηλού βαθμού κακοηθείας αδενοκαρκινώματα του ενδομητρίου ήταν υψηλότερη σε σύγκριση με αυτή του ανώμαλου παραγωγικού/καλοήθους υπερπλαστικού ενδομητρίου. Ακόμα, υψηλά επίπεδα έκφρασης του Bcl-2 (>50%) εκφράστηκαν μόνο στο ανώμαλο παραγωγικό/καλόηθες υπερπλαστικό ενδομήτριο. Το ανώμαλο παραγωγικό/καλόηθες υπερπλαστικό ενδομήτριο ήταν αρνητικό για το δείκτη p53, εκτός από 2 περιπτώσεις καλοήθους υπερπλαστικού ενδομητρίου. Έκφραση του Cox-2 ≥50% βρέθηκε μόνο στα χαμηλού βαθμού κακοήθειας ενδομητριοειδή αδενοκαρκινώματα του ενδομητρίου. Χρησιμοποιώντας τους δείκτες Ki-67, p53, Bcl-2 και Cox-2, καταφέραμε να διακρίνουμε πλήρως το ανώμαλο παραγωγικό/ καλόηθες υπερπλαστικό ενδομήτριο από τα χαμηλού βαθμού κακοήθειας ενδομητριοειδή αδενοκαρκινώματα του ενδομητρίου. Υψηλότερη αναλογία Ki-67%/Bcl-2% και επίσης υψηλότερη έκφραση του Cox-2 βρέθηκαν στις περιπτώσεις χαμηλού βαθμού κακοηθείας αδενοκαρκινωμάτων με στάδιο κατά FIGO μεγαλύτερο ή ίσο του IC, από ότι στις περιπτώσεις με στάδιο κατά FIGO < IC. Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έδειξαν ότι η εκτίμηση συγκεκριμένων κυτταρολογικών χαρακτηριστικών και ανοσοκυτταροχημικών ευρημάτων, μπορούν να βοηθήσουν στην ακριβή διάγνωση των ενδομητρικών αλλοιώσεων. Η ανοσοκυτταροχημεία φαίνεται να είναι, επίσης, χρήσιμη για τη συσχέτιση των χαμηλού βαθμού κακοηθείας αδενοκαρκινωμάτων του ενδομητρίου με το στάδιο κατά FIGO.