Εκτίμηση της επίπτωσης των λοιμώξεων από εντεροαιμορραγική Escherichia coli Ο157: Η7 στον ανθρώπινο πληθυσμό της Ελλάδας: συσχέτιση της συχνότητας αυτής με τον επιπολασμό του παθογόνου μικροοργανισμού στο ζωικό πληθυσμό, καθώς και σε ζωικά και φυτικά προϊόντα

Abstract

In Greece, Shiga toxin-producing Escherichia coli (STEC) have only been sporadically reported. The objective of this study was to estimate the prevalence of Escherichia coli O157:H7 in farm animals, vegetables and humans in Greece. A total number of 1010 fecal samples were collected from farm animals (sheep, goats, cattle, chickens, pigs), 667 diarrheal samples from humans and 60 from vegetables, 30 raw meat products και 30 milk samples for the detection of STEC using ELISA and, subsequently, the toxin-producing colonies were subjected to a multiplex PCR for genes stx1, stx2, eae, O157 and H7. In animal samples, 80 strains (7.9%) were found to produce Shiga toxin by ELISA, while by PCR, E. coli O157:H7 strains were detected from 8 (0.8%) and non-O157 STEC strains from 43 (4.2%) samples. STEC strains were isolated mainly from sheep and goats, rarely in cattle and not in pigs and chickens, suggesting that small ruminants constitute a potential risk for human infections. However, from the 667 human specimens only three (0.5%) were positive for the detection of Shiga toxins and all were PCR negative. Similarly, colorless colonies from all 60 vegetable samples were examined using ELISA for toxin production and PCR for toxin genes and were all negative, but colonies from 3 samples (two roman rockets and one spinach) were positive by PCR for O157 and H7. E. coli O157:H7 was not detected in meat and milk samples examined. These findings indicate that sheep, goats, cattle and leafy vegetables can be a reservoir of STEC and E. coli O157:H7 in Greece and the consumption of unpasteurized goat and sheep milk, undercooked meat or inadequately washed vegetables may serve as vehicle for STEC transmission to humans.

Εως σήμερα στην Ελλάδα δεν αναφέρονται εξάρσεις κρουσμάτων που να οφείλονται σε STEC (Shiga toxin-producing Escherichia coli) και οι περιπτώσεις λοίμωξης από STEC που έχουν καταγραφεί αποτελούν σποραδικές περιπτώσεις. Σκοπός της μελέτης αυτής είναι η εκτίμηση της επίπτωσης της E. coli O157:H7 στους ανθρώπους και η συσχέτισή της με τον επιπολασμό του παθογόνου στο ζωικό πληθυσμό καθώς και με τον επιπολασμό του σε προϊόντα ζωικής και φυτικής προέλευσης στην περιοχή της κεντρικής Ελλάδας. Συνολικά, συλλέχθηκαν 1010 δείγματα κοπράνων ζώων (πρόβατα, αίγες, βοοειδή, όρνιθες, χοίροι), 667 δείγματα κοπράνων από ασθενείς με διάρροια, 60 δείγματα από λαχανικά, 30 δείγματα ωμού κρέατος και 30 δείγματα ωμού γάλακτος. Από τις καλλιέργειες των δειγμάτων αυτών, αποικίες συμβατές με E. coli που παράγουν Shiga toxin (άχρωμες αποικίες σε θρεπτικό υλικό SMAC) εξετάστηκαν για την απομόνωση των STEC μέσω της χρήσης ELISA και ακολούθως οι αποικίες που ήταν θετικές για Shiga τοξίνη εξετάστηκαν με PCR για την ανίχνευση των παθογόνων γονιδίων stx1, stx2, eae, O157 και H7. Στα δείγματα που προέρχονταν από τα κόπρανα των ζώων, απομονώθηκαν 80 (7.9%) στελέχη που παρήγαγαν Shiga τοξίνη μέσω της ELISA, ενώ μέσω της PCR, E. coli O157:H7 στελέχη απομονώθηκαν από 8 (0.8%) και non-O157 STEC στελέχη από 43 (4.2%) δείγματα. Τα STEC στελέχη απομονώθηκαν κυρίως από πρόβατα και αίγες, μικρός αριθμός απομονώθηκε από βοοειδή και κανένα από τα κόπρανα χοίρων και όρνιθων. Τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν την παρουσία των STEC στα μικρά μηρυκαστικά και φαίνεται ότι τα ζώα αυτά μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες κινδύνου για τη μετάδοση της λοίμωξης στους ανθρώπους. Από τα 667 δείγματα κοπράνων από διαρροϊκούς ασθενείς που εξετάστηκαν, μόνο τρία (0.5%) ήταν ασθενώς θετικά για την απομόνωση της Shiga τοξίνης και όλα ήταν PCR αρνητικά. Ομοίως, και τα 60 δείγματα λαχανικών ήταν αρνητικά για την παραγωγή Shiga τοξίνης. Οι άχρωμες αποικίες από τα λαχανικά εξετάστηκαν όλες με PCR και βρέθηκαν αρνητικές για λοιμογόνα γονίδια, αποικίες από τρία όμως δείγματα (δυο δείγματα ρόκας και ένα σπανάκι) ήταν θετικές για τα γονίδια Ο157 και Η7. Η E. coli O157:H7 δεν απομονώθηκε σε κανένα από τα δείγματα κρέατος και γάλακτος που εξετάστηκαν. Τα αποτελέσματα αυτά, αποδεικνύουν ότι τα πρόβατα, οι αίγες, τα βοοειδή και τα φυλλώδη λαχανικά μπορούν να αποτελέσουν πηγές μετάδοσης των STEC και της Ε. coli O157:H7 στους ανθρώπους στην Ελλάδα, μέσω της κατανάλωσης μη καλά ψημένου κρέατος, μη παστεριωμένου γάλακτος ή μη κατάλληλα πλυμένων λαχανικών.