Το γλωσσικό μάθημα σε διαπολιτιστικό περιβάλλον δημοτικού σχολείου: η συμβολή των διδακτικών παρεμβάσεων

Abstract

"The Language Subject in a Multicultural Environment of the Elementary School: The Contribution of Teaching Interventions"

This thesis under the title: "The Language Subject in a Multicultural Environment of the Elementary School: The Contribution of Teaching Interventions" seeks to explore the organizing principles of teaching interventions in the language lesson in primary education. More specifically, this thesis researches the theories of meaning organization through a repertoire of significant social practices during reading, placing emphasis on designing, formulating and evaluating the efficiency of teaching practices. The writing and reading abilities are closely interconnected with the ability of sociocultural practices that are formed within an evolutionary continuum of semiotic systems that open new fields of knowledge and interpretation. Thus, reading and writing are not only related with but also deal with apprenticeship and the access to institutions, sources, speeches and texts. In this thesis the organisation of meaning during reading is dealt as an issue of managing between sociocultural difference and social inequalities via the evolution of pedagogic strategies that place emphasis in the interaction that takes place amongst students of different sociopolitical environments. From this angle, interculturalilty is approached under the broader sense of differentiation within the school class and -via the development of social skills- and connected with the Model of 4 Roles and/or Familiar Practices of the Reader (decodifier, user, participant, analyst) as well as with the simultaneous usage of the strategy of reciprocity. The evaluation of the efficiency of this interconnection resulted in the creation of trial phases and in the design of a synthetic tool of evaluation of the processes according to which reading comprises a privileged field in the use sociocultural differences that aim in the assumption of an active stance by the students in regards to understanding, analyzing and negotiating meaning in the language lesson.

Η παρούσα διατριβή υπό τον τίτλο: «Το γλωσσικό μάθημα σε διαπολιτισμικό περιβάλλον δημοτικού σχολείου: η συμβολή των διδακτικών παρεμβάσεων» διερευνά τις παραμέτρους οργάνωσης διδακτικών παρεμβάσεων για το γλωσσικό μάθημα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Συγκεκριμένα η διατριβή εντάσσεται στο πλαίσιο της διερεύνησης των θεωριών της οργάνωσης του νοήματος μέσω ρεπερτορίου σημαντικών κοινωνικών πρακτικών κατά την ανάγνωση με έμφαση στο σχεδιασμό, στην υλοποίηση και στην αποτίμηση της αποτελεσματικότητας των διδακτικών παρεμβάσεων. Η γνώση της ανάγνωσης και της γραφής διασυνδέεται με τη γνώση των κοινωνικοπολιτισμικών πρακτικών που διαμορφώνονται μέσα σε ένα εξελικτικό συνεχές των σημειωτικών συστημάτων που διανοίγουν νέα πεδία μάθησης και ερμηνείας. Έτσι, η ανάγνωση και η γραφή δεν σχετίζονται μόνο με τις δεξιότητες αλλά αφορούν τη μαθητεία και την πρόσβαση στους θεσμούς, στις πηγές, στις ομιλίες και στα κείμενα. Στην παρούσα διατριβή η οργάνωση του νοήματος κατά την ανάγνωση αντιμετωπίζεται ως διαχείριση της εθνοπολιτισμικής διαφοράς και των κοινωνικών ανισοτήτων μέσω της ανάπτυξης παιδαγωγικών στρατηγικών με έμφαση στη διεπίδραση μεταξύ μαθητών από διαφοροποιημένα κοινωνικοπολιτικά περιβάλλοντα. Από την έποψη αυτή η διαπολιτισμικότητα προσεγγίζεται με τη διευρυμένη έννοια της διαφοροποίησης στη σχολική τάξη και -μέσω της ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων- και συνδέεται με το Μοντέλο των Τεσσάρων Ρόλων ή/και Συγγενών Πρακτικών του Αναγνώστη (αποκωδικοποιητής, χρήστης, συμμετέχων, αναλυτής) καθώς και με την ταυτόχρονη αξιοποίηση της στρατηγικής της Αμοιβαιότητας. Ο έλεγχος της αποτελεσματικότητας αυτής της διασύνδεσης κατέληξε στη δημιουργία φάσεων δοκιμών και στο σχεδιασμό ενός συνθετικού εργαλείου αποτίμησης-αξιολόγησης των διεργασιών σύμφωνα με τις οποίες η ανάγνωση αποτελεί ένα προνομιακό πεδίο για την αξιοποίηση των κοινωνικοπολιτισμικών διαφορών με σκοπό την ανάληψη ενεργητικής στάσης των μαθητών στην κατανόηση, ερμηνεία και διαπραγμάτευση του νοήματος στο γλωσσικό μάθημα.