Αξιολόγηση της λειτουργίας των κέντρων υγείας στην Ελλάδα

Abstract

Object of this study was the performance evaluation of Greek HealthCenters, which was attempted by collecting data from 18 Health Centers, twofrom each Health Region. This research was based on retrospective studyand analysis of data, concerning the first three months of the year 2001. Thedata was collected after the approval of Ministry of Health and Welfare,through a questionnaire consisted of questions concerning the synthesis ofpersonnel, the structure, organization and performance of Health Centers aswell as the demographic structure (synthesis per sex and age) and morbiditydata of their permanent population. The empirical indicators were gatheredfrom the demand-utilization of health services data, covered the main sectorsof Health Centers’ activity (promotion and health prevention, recovery andrehabilitation). As evaluation criteria were used the equity of access, theefficiency, the effectiveness and the quality of primary health care services.The following results were obtained:The lack of epidemiological and socio-medical researches, able todepict with accuracy the exact health needs of the local communities and theconsequent empirical infrastructure, installation and structure of primaryhealth care services in rural areas of the country, the lack of personnelespecially of doctors and nurses, the differences in organizational andperformance framework, with obvious superiority of the Health Centers citednear the urban centers, where Medical Visitors seem to be willing to offertheir health services to the local population, when other Health Centers citedin remote and inaccessible areas perform without any pathologist or general Object of this study was the performance evaluation of Greek HealthCenters, which was attempted by collecting data from 18 Health Centers, twofrom each Health Region. This research was based on retrospective studyand analysis of data, concerning the first three months of the year 2001. Thedata was collected after the approval of Ministry of Health and Welfare,through a questionnaire consisted of questions concerning the synthesis ofpersonnel, the structure, organization and performance of Health Centers aswell as the demographic structure (synthesis per sex and age) and morbiditydata of their permanent population. The empirical indicators were gatheredfrom the demand-utilization of health services data, covered the main sectorsof Health Centers’ activity (promotion and health prevention, recovery andrehabilitation). As evaluation criteria were used the equity of access, theefficiency, the effectiveness and the quality of primary health care services.The following results were obtained:The lack of epidemiological and socio-medical researches, able todepict with accuracy the exact health needs of the local communities and theconsequent empirical infrastructure, installation and structure of primaryhealth care services in rural areas of the country, the lack of personnelespecially of doctors and nurses, the differences in organizational andperformance framework, with obvious superiority of the Health Centers citednear the urban centers, where Medical Visitors seem to be willing to offertheir health services to the local population, when other Health Centers citedin remote and inaccessible areas perform without any pathologist or general.

Αντικείμενο της παρούσας μελέτης ήταν η αξιολόγηση της λειτουργίαςτων Κέντρων Υγείας στην Ελλάδα, η οποία επιχειρήθηκε με συλλογήδεδομένων από τυχαία επιλεγμένα Κέντρα Υγείας, δύο ανά ΥγειονομικήΠεριφέρεια. Η έρευνά μας στηρίχθηκε σε αναδρομική μελέτη και ανάλυσηδεδομένων, που αφορούσαν το πρώτο τρίμηνο του 2001. Η συλλογήδεδομένων έγινε, ύστερα από έγκριση του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας,με τη βοήθεια ενός προδοκιμασμένου φύλλου καταγραφής, που στάλθηκεστα Κέντρα Υγείας της έρευνάς μας και αφορούσε δεδομένα σύνθεσηςπροσωπικού, δομής, οργάνωσης και λειτουργίας των Κέντρων Υγείας καθώςκαι δημογραφικά και νοσολογικά δεδομένα του πληθυσμού ευθύνης τωνΚέντρων Υγείας της μελέτης μας. Οι εμπειρικοί δείκτες, πουχρησιμοποιήθηκαν προήλθαν κυρίως από δεδομένα ζήτησης και χρήσηςυπηρεσιών υγείας, ώστε να καλυφθούν όλοι οι κύριοι τομείς δραστηριότηταςτων Κέντρων Υγείας (πρόληψη και προαγωγή της υγείας, θεραπεία καικοινωνική αποκατάσταση).Ως κριτήρια αξιολόγησης της λειτουργίας των Κέντρων Υγείαςχρησιμοποιήθηκαν η ισότητα στην παροχή υπηρεσιών υγείας, ηαποδοτικότητα, η αποτελεσματικότητα και η ποιότητα των παρεχομένων απότα Κέντρα Υγείας της μελέτης μας υπηρεσιών.Τα αποτελέσματα, που προέκυψαν συνοψίζονται ως κάτωθι:Η έλλειψη επιδημιολογικών ερευνών, που να αποδίδουν τη σαφή εικόνατων αναγκών του πληθυσμού σε υπηρεσίες υγείας και η συνακόλουθηεμπειρική υποδομή, εγκατάσταση και στελέχωση των υπηρεσιώνΠρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στις αγροτικές περιοχές της χώρας , ηελλιπής στελέχωση σε ανθρώπινο δυναμικό, ιδιαίτερα της ιατρικής καινοσηλευτικής υπηρεσίας των Κέντρων Υγείας, οι διαφοροποιήσεις στοπλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας των Κέντρων Υγείας, με εμφανή υπεροχήτων Κέντρων Υγείας, που βρίσκονται κοντά σε αστικά ή ημιαστικά κέντρα,όπου επισκέπτες ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων φαίνονται πρόθυμοι, λόγωεύκολης οδικής πρόσβασης, να παρέχουν τις υπηρεσίες τους στον τοπικόπληθυσμό, όταν άλλα Κέντρα Υγείας, που βρίσκονται σε απομακρυσμένεςκαι δύσβατες περιοχές, λειτουργούν ακόμα και χωρίς ειδικευμένο γιατρό,αποτελούν μερικές μόνο από τις ανισότητες στην πρόσβαση και παροχήυπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Η αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών, των Κέντρων Υγείας τηςμελέτης μας, σε όρους διατήρησης και βελτίωσης του επιπέδου υγείας τουπληθυσμού ευθύνης τους, με τη βοήθεια δεικτών αποτελεσμάτων υγείας καιδιαδικασιών παροχής υπηρεσιών υγείας δεν μπόρεσε να αξιολογηθεί, λόγωέλλειψης πληροφοριακού υλικού από τα Κέντρα Υγείας της έρευνας μας,γεγονός, που οφείλεται στην έλλειψη εγκατάστασης, ανάπτυξης καιλειτουργίας συστήματος πληροφορικής στα Κέντρα Υγείας της μελέτης μας.Μέσω του ερωτηματολογίου διαπροσωπικών δεξιοτήτων ιατρών, πουτυχαία επιλεγμένοι επισκέπτες των Κέντρων Υγείας της έρευνάς μας έπρεπενα συμπληρώσουν, μετά την επίσκεψή τους στον ιατρό επιχειρήθηκε νααξιολογηθεί η ποιότητα, υπό την έννοια της αποδοχής και ικανοποίησης τουπληθυσμού από τις υπηρεσίες, που παρέχονται στα υπό μελέτη ΚέντραΥγείας. Η απροθυμία συναίνεσης των ιατρών των περισσοτέρων ΚέντρωνΥγείας της μελέτης μας στη διεξαγωγή της έρευνας οδήγησε σε αδυναμίαεξαγωγής συμπερασμάτων, σχετικών με την ποιότητα των παρεχομένωνυπηρεσιών των συμμετεχόντων στην έρευνά μας Κέντρων Υγείας.Για τη μέτρηση της αποδοτικότητας των Κέντρων Υγείας της μελέτηςμας εφαρμόσθηκε η μέθοδος ανάλυσης της καλύτερης πρακτικής κατά τηνπαραγωγική διαδικασία (Data Envelopment Analysis/DEA). Ως εισροές τουσυστήματος θεωρήθηκε ο αριθμός του ανθρωπίνου δυναμικού, πουαπασχολήθηκε στα Κέντρα Υγείας της έρευνάς μας. Παράγοντες, όπως τοποσοστό κάλυψης των οργανικών θέσεων ιατρικού και νοσηλευτικούπροσωπικού, η διαφοροποίηση στις δομές οργάνωσης και λειτουργίας τωνΚέντρων Υγείας (εργαστήρια και ιατρεία διαφόρων ειδικοτήτων λειτουργούνσε ορισμένα μόνο από τα Κέντρα Υγείας), άνιση κατανομή του ιατρικού καινοσηλευτικού προσωπικού (Κέντρα Υγείας λειτουργούν μόνο με αγροτικούςιατρούς), οι οποίοι δεν εκτιμήθηκαν στο μοντέλο ανάλυσης DEA της μελέτηςμας, ενδεχομένως επηρεάζουν το μέγεθος των παρεχομένωνδραστηριοτήτων υγείας, συνεπώς και την ίδια τη λειτουργία των ΚέντρωνΥγείας.Ανάμεσα στα πιο ενδιαφέροντα αποτελέσματα της εφαρμογής τηςμεθόδου DEA, στο χώρο των Κέντρων Υγείας της μελέτης μας,περιλαμβάνεται η ανάδειξη Κέντρων Υγείας με τη μέγιστη τιμή, που μπορείνα πάρει ο δείκτης (ίση με τη μονάδα) και αυτά μοιάζουν να λειτουργούνπερισσότερο αποδοτικά σε σχέση με τα υπόλοιπα Κέντρα Υγείας του δείγματός μας.