Διερεύνηση οικονομικών εργαλείων για τη βέλτιστη ολοκληρωμένη διαχείριση οργανικών στερεών αποβλήτων

Abstract

The management of solid waste constitutes a question with explicit environmental, economic, political and social extensions. Particularly the organic fraction of solid waste constitutes a special object of study because of its multidimensional characteristics and the different available methods of confrontation. In the frame of the present thesis an effort has been made to study all different aspects of organic waste with the aid of methodological tools proposed in the bibliography and adapted for the needs of Greek reality. The spatial dimension of production of organic waste in local, regional and national level has been selected with corresponding analysis of available methodological tools. In local level the role of local authorities as producers and managers of solid waste has been explored and available tools aiming specific at the organic fraction of solid waste have been analyzed. The “Pay-As-You-Throw” concept has been introduced as a tool for local authorities to minimize waste production and raise recycling and home composting levels, as well as implementing a fair and efficient method of charging waste services. In regional level the factors that influence the deployment of biomass and organic waste supply chains along with the natural hierarchy of the decisions to be made are provided. A four step methodology for estimating the potential biomass and organic waste quantities is given and a study on energetic utilization of this fraction from agroindustrial facilities in Greece is presented. Last, in national level the main strategic nodes for economic and environmentally viable management of organic waste are proposed along with the introduction to the Material Flow Analysis tool as means to model current metabolism of raw materials and predict future generation of waste and accumulation of physical stocks.

Στην παρούσα διατριβή αναλύεται η έννοια του οργανικού αποβλήτου και γίνεται η σύνδεση της παραγωγής οργανικών αποβλήτων με τις διαχειριστικές προκλήσεις σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο, για κάθε ένα από τα παραπάνω 3 επίπεδα χωρικής παραγωγής οργανικών αποβλήτων περιγράφονται τα διαθέσιμα διαχειριστικά εργαλεία που έχουν προταθεί στην διεθνή βιβλιογραφία καθώς και νέα τα οποία εισάγονται για πρώτη φορά. Τα εργαλεία που αναλύονται σε τοπικό επίπεδο περιλαμβάνουν την εφαρμογή συστημάτων «Πληρώνεις όσο Απορρίπτεις» και περιβαλλοντικής συγκριτικής ανάλυσης επιδόσεων, όπως επίσης και την ενίσχυση προγραμμάτων μείωσης στην πηγή με κατ’ οίκον κομποστοποίηση. Συντίθεται και προτείνεται για πρώτη φορά στη διαθέσιμη βιβλιογραφία μια μέθοδος απογραφής και εκτίμησης της παραγωγής αποβλήτων από εξωοικιακούς παραγωγούς δημοτικών στερεών αποβλήτων, η οποία αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό ποσοστό της συνολικής ποσότητας αστικών απορριμμάτων. Σε περιφερειακό επίπεδο, μελετήθηκαν και εφαρμόστηκαν οι αρχές των συστημάτων ανάστροφης εφοδιαστικής αλυσίδας για την αντιμετώπιση του ζητήματος της εκτατικής παραγωγής οργανικών αποβλήτων γεωργικής και κτηνοτροφικής προέλευσης και προτάθηκε νέα ιεραρχία της λήψης αποφάσεων για την κατασκευή τέτοιων αλυσίδων. Παράλληλα συντέθηκε και 4-βάθμια μεθοδολογία εκτίμησης των διαθέσιμων δυναμικών βιομάζας και οργανικών αποβλήτων σε περιφερειακό επίπεδο και μελετήθηκε η διεπιφάνεια της παραγωγής οργανικών αποβλήτων με τις διαθέσιμες τεχνολογικές πορείες αξιοποίησης τους. Σε εθνικό επίπεδο, αναπτύχθηκε μεθοδολογία βασισμένη σε πέντε στρατηγικούς πυλώνες-εργαλεία για την επίτευξη ορθολογικής διαχείρισης των οργανικών αποβλήτων: (α) κριτήρια αποδοχής οργανικών αποβλήτων προς τελική διάθεση, (β) προώθηση δράσεων Διαλογής στην Πηγή, (γ) ενσωμάτωση των δευτερογενών καυσίμων στο ενεργειακό μείγμα της χώρας, (δ) εφαρμογή πρότυπων δεικτών επίδοσης αποτελέσματος στο σύνολο φορέων και εγκαταστάσεων διαχείρισης οργανικών αποβλήτων και (ε) διαμόρφωση τελών πύλης για μονάδες επεξεργασίας και τελικής διάθεσης που θα υποστηρίζουν τις δράσεις εκτροπής του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος από την τελική διάθεση. Τέλος εφαρμόσθηκε το εργαλείο της Ανάλυσης Ροής Υλικών ως μέσω μοντελοποίησης της παραγωγής οργανικών αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο και πρόβλεψης μελλοντικών ποσοτήτων.