Παραγωγικότητα, δομή και βιοποικιλότητα θαμνολίβαδων πουρναριού (Quercus coccifera L.) υπό συνδυασμένη ή χωριστή βόσκηση γιδιών και προβάτων

Abstract

Shrublands cover an area of 3,1 million hectares in Greece and contribute substantially to feeding of grazing animals. A special series of evergreen shrublands is that of kermes oak (Quercus coccifera L.), which is the dominant species. Kermes oak shrublands offer green and of relatively good quality browse to grazing animals almost all year-round. These shrublands are mainly grazed by goats and secondly by sheep flocks or mixture of goats and sheep. Goats and sheep food preferences are not similar. The objective of the present research is the study of the effects of goat, sheep and mixed moderate grazing on the productivity, structure and plant diversity of open kermes oak shrublands as well as animal behaviour, while grazing alone or mixture, in such shrublands. The research was conducted in Chrysopigi, Serres, north Greece in an altitude of 650m and a subhumid climate. The experimental area was a 21 ha open kermes oak shrubland which has been heavily grazed for three years by goats and then left ungrazed for two and a half years. The area was divided to six plots of equal size (3,5 ha each). The treatments applied were: 1) goat grazing, 2) sheep grazing and 3) mixed sheep and goat grazing. All treatments were repeated twice. Vegetation parameters were measured at the end of May for three consecutive years (1997, 1998 and 1999). Data of 1997 was considered as control data because of the severe decline of vegetation after the three years heavy grazing. Grazing animals were weighed at the beginning of each month and at the end of the grazing period (June to September). The number of grazing animals was equal to grazing capacity of the plots. The following parameters were measured: 1. Plant cover and composition, using the line point method. Four 25 m each permanent transects were used in every plot. 2. Species richness and species abundance, using 0,5x 0,5 m quadrates. Then, plant diversity was calculated using the Shannon-Wiener diversity index. 3. Herbage and browse production, harvesting two 0,5x 0,5 m quadrates in every transect. 4. Food intake, using automatic recorders and ocular observations of the grazing time per day, number of bites/minute, bite size and species preferred by the grazing animals. 5. Liveweight change, weighing the grazing animals every month during summer.

Τα θαμνολίβαδα καλύπτουν στη χώρα μας 31,5 εκατομμύρια στρέμματα και συμβάλλουν ουσιαστικά στη διατροφή των κτηνοτροφικών και θηραματικών ζώων. Ιδιαίτερη οικονομική σημασία έχουν τα θαμνολίβαδα των αείφυλλων θάμνων, τα γνωστά ως πρινώνες, στα οποία κυρίαρχο είδος είναι το πουρνάρι (Quercus coccifera L.). Οι πρινώνες παρέχουν πράσινη και καλής σχετικά ποιότητας τροφή σ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια του χρόνου καθώς επίσης αντέχουν σε περιτροπική άσκηση βόσκησης κατά την οποία μπορεί να αφαιρεθεί μέχρι το 70% της παραγωγής τους κατά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου. Οι προτιμήσεις των αγροτικών ζώων ως προς τις διάφορες κατηγορίες φυτών διαφέρουν αρκετά. Η απόκτηση γνώσεων και πληροφοριών σχετικά με τη επίδραση μέτριας σε ένταση βόσκηση γιδιών, προβάτων και μίξης αυτών στην παραγωγικότητα, τη δομή και τη βιοποικιλότητα των πρινώνων καθώς και τη συμπεριφορά των ζώων κατά την άσκηση της βόσκησης είναι ο σκοπός της έρευνας αυτής. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε έκταση του Πειραματικού Κέντρου του ΙΔΕΘ, στη Χρυσοπηγή Σερρών. Η πειραματική επιφάνεια χωρίστηκε σε έξι ίσα τμήματα με περίφραξη. Κάθε τμήμα είχε έκταση ίση με 3,5 ha. Οι χειρισμοί που εφαρμόστηκαν ήταν βόσκηση: α) με γίδια β) με πρόβατα και γ) με τη μίξη γιδιών και προβάτων. Η επιλογή των τμημάτων στα οποία εφαρμόστηκαν οι τρεις χειρισμοί έγινε τυχαία. Όλοι οι χειρισμοί επαναλήφθηκαν δύο φορές. Οι μετρήσεις των παραμέτρων βλάστησης επαναλήφθηκαν για τρία έτη (1997, 1998, 1999) και πραγματοποιούνταν κάθε χρόνο στα τέλη Μαΐου. Όλα τα μεγέθη των παραμέτρων βλάστησης τα οποία μετρήθηκαν το Μάιο 1997, θεωρήθηκαν ως μεγέθη αναφοράς. Η έναρξη της βόσκησης γινόταν αρχές Ιουνίου για κάθε έτος, μετά το τέλος μέτρησης των παραμέτρων βλάστησης. Η διάρκεια της βόσκησης ήταν τέσσερις μήνες. Τα ζώα ζυγίζονταν αρχές κάθε μήνα. Ο αριθμός των ζώων που τοποθετήθηκε σε κάθε τεμάχιο αντιστοιχούσε στη βοσκοϊκανότητα του συγκεκριμένου τεμαχίου.