Η επίδραση δομημένης εκπαιδευτικής παρέμβασης στην ποιότητα ζωής, την κατάθλιψη, το άγχος και τις περιστομιακές επιπλοκές ασθενών με στομία

Abstract

Background: Creation of an intestinal or urinary stoma, although often clinically necessary, poses significant physical, psychological, and social challenges for patients, negatively impacting their quality of life and increasing the risk of anxiety, depression, and peristomal complications. Patient education and support during the critical postoperative period may often be insufficient or unsystematic. Purpose: This study aimed to evaluate the effect of a structured, home-based educational intervention combined with nursing self-care monitoring compared to usual care on quality of life, anxiety, depression levels, and the frequency/severity of peristomal complications in patients with a new ostomy in Greece. Methods: A prospective, randomized, controlled study was conducted involving 100 adult patients with a newly created ostomy (colostomy, ileostomy, or urostomy) within the preceding 30 days. Participants, who were selected from a private healthcare provider's database, were randomized into either the Intervention Group (n=48) or the Control Group (n=52). The Intervention Group received a structured, in-home educational intervention featuring printed materials and systematic nursing monitoring, while the Control Group received standard care. Nursing visits were conducted for both groups at 45 and 90 days. Outcomes were assessed at baseline, 45, and 90 days, utilizing the SF-36 questionnaire for Quality of Life (QoL), the HADS Scale for anxiety and depression, and the Ostomy Skin Tool (OST) for peristomal complications. For the study's purposes, a structured educational tool was developed in three adapted versions based on the type of ostomy. Statistical analysis included descriptive statistics, t-tests, χ², and Mann-Whitney U tests for group comparisons, and mixed models ANOVA/ANCOVA to evaluate the intervention effect over time. Results: The analysis of the results indicated significant improvements in the intervention group compared to the control group across all measured outcomes. Based on the SF-36 Quality of Life assessment, statistically significant changes were already recorded at 45 days in General Health (p=0.006), Vitality (p=0.004), Emotional Role (p=0.051), Mental Health (p<0.0005), and Social Role (p=0.016). By 90 days, these substantial QoL improvements were sustained and expanded, encompassing a wider range of domains, including Bodily Pain (p=0.002), Physical Role (p=0.001), General Health (p<0.0005), Vitality (p=0.003), Emotional Role (p<0.0005), Mental Health (p<0.0005), and Social Role (p=0.016). Concurrently, the evaluation using the Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) showed a statistically significant difference favoring the intervention group against the control group at both 45 days Anxiety (p=0.002), Depression (p<0.0005) and 90 days Anxiety (p=0.001), Depression (p<0.0005). Finally, the analysis of the Ostomy Skin Tool (OST) scores revealed a statistically significant difference in the complication index at 90 days (p<0.0005), while a significant difference in the severity index was recorded in favor of the intervention group at both 45 days (p=0.001) and 90 days (p<0.0005). Conclusions: This study demonstrated the multidimensional positive impact of the structured nursing educational intervention on patients with a new ostomy. The intervention significantly improved the individuals' overall quality of life and psychological well-being (reducing both anxiety and depression). Furthermore, the structured education successfully led to a reduction in peristomal complications. The practical success of this holistic approach is attributed to the accessible, specialized educational tool and the systematic nursing follow-up. This underscores the significant value of structured, specialized nursing care in improving the daily life and health indicators of patients living with an ostomy.

Εισαγωγή: Η δημιουργία μιας στομίας από το πεπτικό ή το ουροποιητικό σύστημα, αν και συχνά κλινικά απαραίτητη, επιφέρει σημαντικές σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές προκλήσεις στους ασθενείς, επηρεάζοντας αρνητικά την ποιότητα ζωής τους και αυξάνοντας τον κίνδυνο άγχους, κατάθλιψης και περιστομιακών επιπλοκών. Η παρεχόμενη εκπαίδευση και υποστήριξη κατά την κρίσιμη μετεγχειρητική περίοδο ενδέχεται να μην είναι πάντοτε επαρκής ή συστηματική. Σκοπός: Αξιολόγηση της επίδρασης μιας δομημένης, εκπαιδευτικής παρέμβασης, συνδυασμένης με νοσηλευτική παρακολούθηση της αυτό-φροντίδας, σε σύγκριση με τη συνήθη φροντίδα, στην ποιότητα ζωής, τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης και τη συχνότητα/σοβαρότητα των περιστομιακών επιπλοκών σε ασθενείς με νεοσύστατη στομία στην Ελλάδα. Υλικό – Μέθοδος: Διεξήχθη μια προοπτική, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη μελέτη σε 100 ενήλικες ασθενείς με πρόσφατη στομία (κολοστομία, ειλεοστομία ή ουροστομία) που δημιουργήθηκε εντός των τελευταίων 30 ημερών. Οι συμμετέχοντες, οι οποίοι επιλέχθηκαν από τη βάση δεδομένων ιδιωτικού παρόχου, τυχαιοποιήθηκαν στην ομάδα παρέμβασης (n=48) ή στην ομάδα ελέγχου (n=52). Η Ομάδα Παρέμβασης έλαβε μια δομημένη, κατ' οίκον εκπαιδευτική παρέμβαση με έντυπο υλικό και συστηματική νοσηλευτική παρακολούθηση, ενώ η Ομάδα Ελέγχου έλαβε τη συνήθη φροντίδα. Και στις δύο ομάδες πραγματοποιήθηκαν νοσηλευτικές επισκέψεις στις 45 και 90 ημέρες. Τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν στην αρχική μέτρηση, στις 45 και στις 90 ημέρες, χρησιμοποιώντας το SF-36 για την Ποιότητα Ζωής, την Κλίμακα HADS για το άγχος και την κατάθλιψη, και το Ostomy Skin Tool (OST) για τις περιστομιακές επιπλοκές. Για τους σκοπούς της μελέτης, αναπτύχθηκε ένα δομημένο εκπαιδευτικό εργαλείο σε τρεις προσαρμοσμένες εκδόσεις ανάλογα με τον τύπο της οστομίας. Η στατιστική ανάλυση περιλάμβανε περιγραφική στατιστική, ελέγχους t-test, χ² και Mann-Whitney U για συγκρίσεις ομάδων, και μικτά μοντέλα ANOVA / ANCOVA για την αξιολόγηση της επίδρασης της παρέμβασης διαχρονικά. Αποτελέσματα: Η ανάλυση των αποτελεσμάτων υποδεικνύει σημαντικές βελτιώσεις στην ομάδα παρέμβασης σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Ειδικότερα, βάσει του SF-36, στις 45 ημέρες, καταγράφηκαν στατιστικά σημαντικές μεταβολές στη Γενική Υγεία (p=0,006), τη Ζωτικότητα (p=0,004), τον Συναισθηματικό Ρόλο (p=0,051), την Ψυχική Υγεία (p<0,0005) και τον Κοινωνικό Ρόλο (p=0,016). Στις 90 ημέρες, οι ουσιαστικές βελτιώσεις συνεχίστηκαν και διευρύνθηκαν με στατιστικά σημαντικές μεταβολές στον Σωματικό Πόνο (p=0,002), τον Φυσικό Ρόλο (p=0,001), τη Γενική Υγεία (p<0,0005), τη Ζωτικότητα (p=0,003), τον Συναισθηματικό Ρόλο (p<0,0005), την Ψυχική Υγεία (p<0.0005) και τον Κοινωνικό Ρόλο (p=0,016).Παράλληλα, η αξιολόγηση με την κλίμακα HADS έδειξε στατιστικά σημαντική διαφορά υπέρ της ομάδας παρέμβασης έναντι της ομάδας ελέγχου και στις δύο χρονικές στιγμές: στις 45 ημέρες τόσο για το Άγχος (p=0,002) όσο και για την Κατάθλιψη (p<0,0005) και στις 90 ημέρες για το Άγχος (p=0,001) και την Κατάθλιψη (p<0,0005). Τέλος, η ανάλυση των σκορ OST ανέδειξε στατιστικά σημαντική διαφορά στον δείκτη επιπλοκών στις 90 ημέρες (p<0,0005), ενώ στον δείκτη σοβαρότητας καταγράφηκε σημαντική διαφορά υπέρ της ομάδας παρέμβασης τόσο στις 45 ημέρες (p=0,001) όσο και στις 90 ημέρες (p<0,0005). Συμπεράσματα: Η μελέτη αυτή κατέδειξε τον πολυδιάστατο θετικό αντίκτυπο της δομημένης, νοσηλευτικής εκπαιδευτικής παρέμβασης σε ασθενείς με νέα οστομία. Η παρέμβαση βελτίωσε σημαντικά τη συνολική ποιότητα ζωής και την ψυχολογική ευεξία των ατόμων (μειώνοντας τόσο το άγχος όσο και την κατάθλιψη). Επιπλέον, η δομημένη εκπαίδευση, οδήγησε επιτυχώς σε μείωση των περιστομιακών επιπλοκών. Η πρακτική επιτυχία αυτής της ολιστικής προσέγγισης αποδίδεται στο προσβάσιμο, εξειδικευμένο εκπαιδευτικό εργαλείο και στη συστηματική νοσηλευτική παρακολούθηση. Αυτό υπογραμμίζει τη σημαντική αξία της δομημένης, εξειδικευμένης νοσηλευτικής φροντίδας στη βελτίωση της καθημερινότητας και των δεικτών υγείας των ασθενών που ζουν με στομία.