Τα ελληνικά λαϊκά περιοδικά για παιδιά και εφήβους (1950-1968): ανάλυση λόγου και μελέτη αναγνωστικού κοινού

Abstract

This doctoral thesis deals with the Greek popular magazines addressed to children and adolescents during the period 1950-1968, mainly with the titles "Mikros Heroas" (Little Hero), "Gkaour Tarzan" and "Mikros Serifis / Mikros Kaoubois" (Little Sheriff / Little Cowboy). The theoretical framework is based on Αντόνιο Γκράμσι's analysis of hegemony, as well as Raymond Williams' approach to culture as a system that comprehensively includes socio-political activity, and therefore the dialectical relations that shape the ideology of a specific period. In the first chapter of the thesis, a historical retrospective is carried out on the Greek popular press of the first half of the 20th century, followed by a thorough presentation of the popular magazines from 1950 to 1968, mainly of the titles under examination. The second chapter includes an analysis of the literary style and the genre hybrids in the narratives of "Little Hero", "Gkaour Tarzan" and "Little Sheriff/Little Cowboy", based on Mikhail Bakhtin’s theory on the novel. The third chapter presents the results of semi-structured interviews conducted with people who were readers of popular magazines during their childhood and early adolescence, according to the theoretical principles of Oral History, Microhistory and Svetlana Boym’s approach to the phenomenon of nostalgia. Through these testimonies, an attempt is made to detect the “structure of feeling” of the years 1950-1968. In the epilogue of the thesis, after a comprehensive review of the main points of the work, a brief reference to postmodern popular fictions that are strongly influenced by Internet 2.0 technology is carried out, namely SVOD (Subscription Video on Demand) and MMORPG (Massively Multiplayer Online Role-Playing Games).

Κεντρικό θέμα του της συγκεκριμένης διδακτορικής διατριβής είναι τα ελληνικά λαϊκά περιοδικά για παιδιά και εφήβους κατά την περίοδο 1950-1968, με έμφαση στους τίτλους "Μικρός Ήρως", "Γκαούρ Ταρζάν" και "Μικρός Σερίφης / Μικρός Καουμπόυ". Το θεωρητικό πλαίσιο βασίζεται στην ανάλυση του Αντόνιο Γκράμσι για την ηγεμονία, καθώς και στην προσέγγιση του Raymond Williams στην κουλτούρα ως ένα σύστημα που συμπεριλαμβάνει ολόπλευρα την κοινωνικοπολιτική δραστηριότητα, συνεπώς και τις διαλεκτικές σχέσεις που διαμορφώνουν την ιδεολογία μιας συγκεκριμένης περιόδου. Στο πρώτο κεφάλαιο της διατριβής πραγματοποιείται μια ιστορική ανασκόπηση στο εγχώριο λαϊκό έντυπο του α’ μισού του 20ού αι. και έπειτα παρουσιάζεται το πραγματολογικό υλικό των λαϊκών περιοδικών των ετών 1950-1968, κυρίως των υπό εξέταση τίτλων. Στο δεύτερο κεφάλαιο συμπεριλαμβάνεται μια ανάλυση του λογοτεχνικού ύφους και των ειδολογικών υβριδισμών στις αφηγήσεις του "Μικρού Ήρωα", του "Γκαούρ Ταρζάν" και του "Μικρού Σερίφη/ Μικρού Καουμπόυ", μέσα από το πρίσμα της θεώρησης του Μιχαήλ Μπαχτίν στο μυθιστόρημα. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η ανάλυση ημιδομημένων συνεντεύξεων που πραγματοποιηθήκαν με ανθρώπους που κατά την παιδική και πρωτοεφηβική τους ηλικία υπήρξαν αναγνώστες των λαϊκών περιοδικών, σύμφωνα με τις θεωρητικές αρχές της Προφορικής Ιστορίας, της Μικροϊστορίας και της προσέγγισης του φαινομένου της νοσταλγίας από τη Svetlana Boym. Μέσω των μαρτυριών αυτών γίνεται απόπειρα της ανίχνευσης της "δομής της αίσθησης" των ετών 1950-1968. Στον επίλογο της διατριβής, μετά από μία περιεκτική ανασκόπηση των βασικών σημείων της εργασίας, γίνεται μια σύντομη αναφορά στις μεταμοντέρνες δημοφιλείς μυθοπλασίες που επηρεάζονται καταλυτικά από την τεχνολογία του διαδικτύου 2.0, τα SVOD (Subscription Video on Demand) και τα MMORPG (Massively Multiplayer Online Role-Playing Games).