Ευρωπαϊκή ένωση και αεροπορικές μεταφορές: το παράδειγμα του ενιαίου ευρωπαϊκού ουρανού

Abstract

The ‘Single European Sky’ as a systemic policy is an external expression of a process of global transformation of aviation towards globalization. The first signs of this policy are detected at the Conference of States in 1944 which resulted in the signing of the Chicago Convention. This created the first global international institutional framework of an air organization, the ICAO, to which the Participant States granted part of , until then, their absolute and exclusive competence in civil aviation matters. The European Union –EEC then – is integrating air transport into the common policy areas, with the hypothetical definition of the forthcoming close cooperation for “the harmonization of air transport”, directly linked to the progress of the “single market”. Initially, the relationship between the European Union and the ICAO was not obvious, whereas it could be concluded that this relationship was rather competitive. By harmonizing the operating procedures of air transport and ‘entrusting’ to the technology of basic human roles, their common theme, the globalization of ‘Skies’, is beginning to emerge. The Single European Sky, while still evolving today, creates for aviation a fully digitalized environment dominated by it with its tools, cut off (as far as possible) the human factor, as a creative systemic component, and diminish the traditional concept of ‘national sovereignty’. The consequences of such a plan for the air transport employment sector, for the income and for the prestige of some States will not be pleasant. The new reality does not seem to provide a clear alternative. Once the Digital European Sky is being fully operational, perhaps for some participants there is no return. The political dilemma is acute and essential for ‘small’ States. These States in the already emerging global ‘new order’ are required to depend the activation of their national security and defense matters under the ‘tolerance’ of a globalized market governed only by competitive operating terms and conditions.

Ο ‘Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός’ ως συστημική πολιτική αποτελεί εξωτερική έκφραση μίας διαδικασίας συνολικού μετασχηματισμού των ευρωπαϊκών αερομεταφορών προς την παγκοσμιοποίηση. Τα πρώτα ψήγματα της πολιτικής αυτής ανιχνεύονται στα πλαίσια της Συνδιάσκεψης των Κρατών το 1944 που κατέληξε στην υπογραφή της Διεθνούς Σύμβασης Πολιτικής Αεροπορίας (Σικάγο). Δημιουργήθηκε έτσι το πρώτο παγκόσμιο διεθνές θεσμικό πλαίσιο αεροπορικής οργάνωσης, αυτό του ICAO, στο οποίο τα Συμβαλλόμενα Κράτη παραχώρησαν μέρος της μέχρι τότε απόλυτης και αποκλειστικής ρυθμιστικής επιχειρηματικής και επιχειρησιακής τους αρμοδιότητας σε θέματα πολιτικής αεροπορίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση –τότε ΕΟΚ- εντάσσει τις αερομεταφορές στους τομείς της Κοινής Πολιτικής, με την υποσχετική καθορισμού μίας επερχόμενης στενής συνεργασίας των αερομεταφορών της τεχνολογίας της οικονομίας και της κοινωνίας που χρησιμοποιεί τα πτητικά μέσα για εναρμόνιση, άμεσα συναρτώμενης με την πορεία της ενιαίας αγοράς. Αρχικά η σχέση Ευρωπαϊκής Ένωσης και ICAO, δεν ήταν ευδιάκριτη, και θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ανταγωνιστική. Με την εναρμόνιση των διαδικασιών λειτουργίας των ευρωπαϊκών αερομεταφορών και την ‘ανάθεση’ στην τεχνολογία βασικών ανθρώπινων ρόλων, αρχίζει να διαφαίνεται το κοινό τους ζητούμενο, η παγκοσμιοποίηση των ‘Ουρανών’. Ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός, εξελίσσεται ακόμα και σήμερα. Στόχος είναι να δημιουργηθεί στις αερομεταφορές ένα πλήρως ψηφιοποιημένο περιβάλλον λειτουργίας στο οποίο κυριαρχεί η πληροφορική με τα εργαλεία της. Στο νέο περιβάλλον μειώνεται ο ανθρώπινος παράγοντας, ως δημιουργική συνιστώσα, και , με την παραδοσιακή έννοια της, η ‘εθνική κυριαρχία’ . Οι συνέπειες της υλοποίησης ενός τέτοιου σχεδιασμού στον εργασιακό τομέα, των αερομεταφορών, για τα έσοδα και για το κύρος κάποιων κρατών φαίνεται ότι δεν θα είναι ευχάριστες. Η νέα πραγματικότητα δεν φαίνεται να προβλέπει εναλλακτικό σενάριο για την περίπτωση συστημικής αποτυχίας ή και δυσλειτουργίας. Άπαξ και αναπτυχθεί σε πλήρη λειτουργία ο Ψηφιακός Ευρωπαϊκός Ουρανός, λόγω κατάργησης αλλά και δραματικής αλλαγής ρόλων και συστημικών σχέσεων. ενδεχομένως για κάποιους δεν φαίνεται να υπάρχει επιστροφή Το πολιτικό δίλημμα για το τι πολιτική πρακτική πρέπει να υιοθετηθεί είναι οξύτατο και ουσιαστικό για τα ‘μικρά’ κράτη. Αυτά μέσα στην ήδη διαμορφούμενη παγκόσμια ‘νέα τάξη πραγμάτων’ υποχρεούνται να θέτουν την ενεργοποίηση της εθνικής τους ασφάλειας και άμυνας, υπό την ‘ανοχή’ μίας παγκοσμιοποιημένης αγοράς που διέπεται μόνον από ανταγωνιστικούς όρους λειτουργίας

Le « Ciel unique européen », en tant que politique systémique, est une expression extérieure d'un processus de transformation globale de l'aviation européenne vers la mondialisation. Les premières pépites de cette politique peuvent être retracées dans le contexte de la Conférence des États de 1944 qui a abouti à la signature de la Convention de l'aviation civile internationale (Chicago). Le premier cadre institutionnel international mondial pour l'organisation de l'aviation a ainsi été créé, celui de l'OACI, dans lequel les États contractants ont accordé une partie de leur compétence réglementaire et opérationnelle jusqu'alors absolue et exclusive en matière d'aviation civile. L'Union européenne - alors CEE - inclut le transport aérien dans les domaines de la Politique Commune, avec la promesse de définir prochainement une coopération étroite du transport aérien de la technologie de l'économie et de la société qui utilise les moyens aériens pour une harmonisation, directement liée au cours du marché unique. Au départ, la relation entre l’Union européenne et l’OACI n’était pas distincte et pouvait être considérée comme compétitive. Avec l'harmonisation des procédures d'exploitation du transport aérien européen et « l'attribution » des rôles humains fondamentaux à la technologie, leur objectif commun, la mondialisation du « Ciel », commence à émerger. Le ciel unique européen est encore en évolution aujourd’hui. L’objectif est de créer dans l’aviation un environnement opérationnel entièrement numérisé dominé par l’informatique et ses outils. Dans le nouvel environnement, le facteur humain est réduit en tant que composante créative et, dans son sens traditionnel, de « souveraineté nationale ». Les conséquences de la mise en œuvre d'un tel plan dans le secteur du travail, dans l'aviation, pour les revenus et pour le prestige de certains États, ne semblent pas être agréables. La nouvelle réalité ne semble pas prévoir de scénario alternatif en cas de défaillance ou de dysfonctionnement systémique. Une fois que le Ciel numérique européen sera pleinement opérationnel, en raison de sa suppression mais aussi d’un changement radical dans les rôles et les relations systémiques. Peut-être que pour certains, il semble qu'il n'y ait pas de retour. Le dilemme politique quant à la pratique politique à adopter est aigu et essentiel pour les « petits » États. Ceux-ci, au sein du « nouvel ordre des choses » mondial déjà émergent, sont obligés de placer l'activation de leur sécurité et de leur défense nationales sous la « tolérance » d'un marché mondialisé régi uniquement par des conditions de fonctionnement concurrentielles.