Media representations of social actors in the 2015 Greek elections amidst the economic crisis: a corpus-based critical discourse analysis

Abstract

This thesis examines media representations of the economic crisis in Greece during the crucial 2015 electoral period. Using a methodological framework that combines Critical Discourse Analysis (CDA) with Corpus Linguistics (CL), this study incorporates Halliday's Transitivity Theory and van Leeuwen's Representation of Social Actors framework to analyse the representations of key social actors (Greece, EU, Syriza/Tsipras, and Austerity) in mainstream and alternative media, and in particular in American and British newspapers and blogs. The findings reveal significant differences in the representation of these actors, shaped by the media's ideological positions, particularly their views on austerity policies. Mainstream media often depicted austerity as a necessary economic policy, casting Syriza and Tsipras in a negative light during their anti-austerity phase, and portraying them more favorably as their stance softened. Greece was consistently represented as needing fiscal discipline, with mainstream media narratives shifting from criticism to cautious optimism as the Greek government showed a willingness to implement austerity measures. The EU was depicted in the mainstream media as the enforcer of austerity and a stabilizing force. Its power was emphasized more strongly when austerity measures were contested, while references to its authority diminished as the acceptance of austerity increased. Conversely, the alternative media offered a contrasting perspective, often celebrating Syriza and Tsipras's anti-austerity stance as a courageous stand against economic oppression. However, as Syriza's stance on austerity softened, alternative media shifted to a more critical view, expressing disappointment and describing the shift as a betrayal of anti-austerity ideals. The portrayal of Greece in the alternative media consistently emphasised the humanitarian impact of austerity, focusing on the social costs and depicting the Greek people as victims of external economic policies. The EU was criticised for its harsh measures and represented as a coercive force exacerbating Greece's economic problems. This study contributes to the field of linguistics by demonstrating the critical role of language in the construction of social realities and public perceptions during economic crises, highlighting the interplay between media, ideology and politics. It does not only enhance our understanding of media discourse during the economic crisis in Greece, but also provides a methodological blueprint for future studies examining media representations in similar contexts. The findings underscore the importance of critically engaging with media content to uncover underlying ideological biases and their impact on public perception and policy.

Η παρούσα διατριβή εξετάζει τις αναπαραστάσεις των μέσων ενημέρωσης για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα κατά την κρίσιμη προεκλογική περίοδο του 2015. Χρησιμοποιώντας ένα μεθοδολογικό πλαίσιο που συνδυάζει την Κριτική Ανάλυση Λόγου (CDA) με τη Γλωσσολογία Σωμάτων Κειμένων (CL), η μελέτη αυτή ενσωματώνει τη θεωρία της μεταβατικότητας του Halliday και το πλαίσιο της αναπαράστασης των κοινωνικών δρώντων του van Leeuwen για να αναλύσει τις αναπαραστάσεις των βασικών κοινωνικών δρώντων (Ελλάδα, ΕΕ, Σύριζα/Τσίπρας και λιτότητα) στα κυρίαρχα και εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης, και ειδικότερα στις αμερικανικές και βρετανικές εφημερίδες και τα ιστολόγια. Τα ευρήματα αποκαλύπτουν σημαντικές διαφορές στον τρόπο αναπαράστασης αυτών των δρώντων, που επηρεάζονται από την ιδεολογική στάση των μέσων ενημέρωσης σχετικά με τη λιτότητα. Τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης συχνά παρουσίαζαν τη λιτότητα ως αναγκαία οικονομική πολιτική, αναπαριστώντας αρνητικά τον Σύριζα και τον Τσίπρα κατά τη διάρκεια της θέσης τους ενάντια στη λιτότητα και πιο ευνοϊκά καθώς η στάση τους αμβλύνθηκε. Η Ελλάδα παρουσιάστηκε σταθερά ως χώρα που χρειάζεται δημοσιονομική πειθαρχία, με τις αφηγήσεις των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης να μετατοπίζονται από την κριτική σε συγκρατημένη αισιοδοξία καθώς η ελληνική κυβέρνηση έδειχνε προθυμία να εφαρμόσει μέτρα λιτότητας. Η ΕΕ απεικονιζόταν στα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης ως φορέας επιβολής της λιτότητας και ως σταθεροποιητική δύναμη. Η δύναμή της τονιζόταν εντονότερα όταν αμφισβητούνταν τα μέτρα λιτότητας, ενώ οι αναφορές στην αυθεντία της μειώνονταν όσο αυξανόταν η αποδοχή της λιτότητας. Αντίθετα, τα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης προσέφεραν μια αντίστροφη οπτική, συχνά εξυμνώντας τη στάση του Σύριζα και του Τσίπρα κατά της λιτότητας ως μια θαρραλέα στάση απέναντι στην οικονομική καταπίεση. Ωστόσο, καθώς η στάση του Σύριζα απέναντι στη λιτότητα αμβλύνθηκε, τα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης μετατοπίστηκαν σε μια πιο κριτική άποψη, εκφράζοντας απογοήτευση και περιγράφοντας τη μετατόπιση ως προδοσία των ιδεωδών κατά της λιτότητας. Η απεικόνιση της Ελλάδας στα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης έδινε σταθερά έμφαση στις ανθρωπιστικές επιπτώσεις της λιτότητας, εστιάζοντας στο κοινωνικό κόστος και παρουσιάζοντας τον ελληνικό λαό ως θύμα εξωτερικών οικονομικών πολιτικών. Η ΕΕ επικρίθηκε για τα σκληρά της μέτρα και παρουσιάστηκε ως μια εκβιαστική αρχή, η οποία επιδείνωσε τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας.Η μελέτη αυτή συνεισφέρει στον τομέα της γλωσσολογίας με το να καταδεικνύει τον κρίσιμο ρόλο της γλώσσας στην κατασκευή της κοινωνικής πραγματικότητας και των κοινών αντιλήψεων κατά τη διάρκεια των οικονομικών κρίσεων, αναδεικνύοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ των μέσων ενημέρωσης, της ιδεολογίας και της πολιτικής. Δεν ενισχύει μόνο την κατανόηση του λόγου των μέσων ενημέρωσης κατά τη διάρκεια της ελληνικής οικονομικής κρίσης, αλλά παρέχει επίσης ένα μεθοδολογικό σχέδιο για μελλοντικές μελέτες που εξετάζουν τις αναπαραστάσεις των μέσων ενημέρωσης σε παρόμοια πλαίσια. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της κριτικής ενασχόλησης με το περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης για την αποκάλυψη των υποκείμενων ιδεολογικών προκαταλήψεων και των επιπτώσεών τους στη δημόσια αντίληψη και την πολιτική.