Η προστασία από την απόλυση κατά το εθνικό και ευρωπαϊκό δίκαιο: η επίδραση του άρθρου 24 του αναθεωρημένου ευρωπαϊκού κοινωνικού χάρτη στη διαμόρφωση του εθνικού δικαίου προστασίας από την απόλυση

Abstract

The present dissertation examines the issue of protection against objectively unjustified dismissal under national and international law. Its aim is to conduct a systematic evaluation of the compatibility of national termination law with the normative standards of protection established by European Labour Law, namely the Revised European Social Charter. For these purposes, the text is divided into two main parts. The first part examines the protection provided against unjustified dismissal by domestic law, as shaped by the current legislative regime and the case law of the courts. It is concluded that the national legal order does not guarantee the minimum constitutionally required protection of the employment position. The second part investigates the elements that constitute this protection according to Article 24 of the RESC, as interpreted by the exclusively competent European Committee of Social Rights. This analysis allows for drawing conclusions regarding the compatibility of the national protection system against dismissal with Article 24 of the RESC. Notably, this issue had been a subject of intense debate following the ratification of the RESC by Law 4359/2016, but it ceased to be a concern after the issuance of Decision No. 1512/2018 by the Court of Cassation. However, the contentious matter warrants further examination following the introduction of Article 66 of Law 4808/2021. From the investigation carried out in the present case, it is concluded that the contested provision violates the normative content of Art. 24 RESC in respect of each pillar of protection against dismissal. This is due to Greek legislation, accompanied by the established case law of the Court of Cassation, not requiring a valid reason as a positive prerequisite for the legitimacy of dismissal. Furthermore, it does not impose sanctions against objectively unjustified dismissals, while the legal consequences that do exist are insufficient under the requirements of the RESC. From the evidentiary facilitation of reducing the measure of evidence and the partial reversal of the burden of proof, only those who are dismissed due to specific prohibited reasons can benefit. Dismissed individuals in cases of abusive economic layoffs continue to bear the burden of invoking and proving difficult-to-establish facts. In this context, the role that Art. 24 RESC can play in the domestic judicial reality is highlighted, as well as its function as a guarantee for ensuring minimum protection for employees against unjustified dismissal. Greek courts are obligated, stemming from Article 28, paragraph 1 of the Greek Constitution, to subject every dismissal to substantive legality checks and impose sanctions that fully restore the material and moral harm caused in every objectively unjustified dismissal case, with direct reference to the provisions of Art. 24 RESC. This provision has the potential to serve as a new tool for structuring the national system of protection against dismissal until a comprehensive legislation is enacted, one that regulates in detail and in accordance with the binding European rules various issues related to employer termination.

Η παρούσα διατριβή ερευνά την προβληματική της προστασίας του εργαζομένου από την αντικειμενικά αδικαιολόγητη απόλυση κατά το εθνικό και διεθνές δίκαιο. Στόχο αποτελεί η διενέργεια ενός συστηματικού ελέγχου συμβατότητας του εθνικού δικαίου της καταγγελίας με τα κανονιστικά πρότυπα προστασίας που καθιερώνει το ευρωπαϊκό εργατικό δίκαιο, ήτοι ο Αναθεωρημένος Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης. Για τους σκοπούς αυτούς, το κείμενο χωρίζεται σε δύο κεντρικά μέρη. Στο πρώτο εξ αυτών εξετάζεται η προστασία που παρέχει έναντι της αδικαιολόγητης απόλυσης το εσωτερικό δίκαιο, όπως αυτό διαμορφώνεται από το ισχύον νομοθετικό καθεστώς, αλλά και τη νομολογία των δικαστηρίων. Συμπεραίνεται σχετικώς ότι δεν διασφαλίζεται στην εθνική έννομη τάξη η ελάχιστη συνταγματικά επιβαλλόμενη προστασία του εννόμου αγαθού της θέσης εργασίας. Στο δεύτερο μέρος ερευνώνται τα στοιχεία που συνθέτουν την εν λόγω προστασία κατά το άρθρο 24 Α.Ε.Κ.Χ., όπως αυτό ερμηνεύεται από την αποκλειστικά αρμόδια Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινωνικών Δικαιωμάτων. Με τον τρόπο αυτό, καθίσταται δυνατή η εξαγωγή συμπερασμάτων περί τη συμβατότητα του εθνικού συστήματος προστασίας από την απόλυση προς το άρ. 24 Α.Ε.Κ.Χ. Το εν λόγω ζήτημα είχε απασχολήσει έντονα έπειτα από την κύρωση του τελευταίου με τον ν. 4359/2016, έπαψε όμως να προβληματίζει μετά την έκδοση της απόφασης υπ’ αριθμ. 1512/2018 του Ακυρωτικού. Η ακανθώδης αυτή προβληματική οφείλει να ερευνηθεί εκ νέου κατόπιν εισαγωγής του άρθρου 66 ν. 4808/2021. Από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην παρούσα συνάγεται ότι η επίμαχη διάταξη παραβιάζει το κανονιστικό περιεχόμενο του άρ. 24 Α.Ε.Κ.Χ. ως προς κάθε πυλώνα προστασίας έναντι της απόλυσης. Κι αυτό, καθώς η ελληνική νομοθεσία, συνοδευόμενη από την πάγια νομολογία του Ακυρωτικού σχετικά με το «αναιτιώδες» της καταγγελίας, δεν απαιτεί τη συνδρομή βάσιμου λόγου ως θετικής προϋπόθεσης νομιμότητας της απόλυσης∙ δεν θεσπίζει καν κυρώσεις έναντι της αντικειμενικά αδικαιολόγητης απόλυσης, ενώ οι έννομες συνέπειες που προβλέπονται για τις άλλες περιπτώσεις ελαττωματικών καταγγελιών δεν μπορούν να θεωρηθούν ως επαρκείς κατά τις επιταγές της Ε.Ε.Κ.Δ.∙ από την αποδεικτική δε διευκόλυνση της μείωσης του μέτρου απόδειξης και της μερικής αντιστροφής του βάρους απόδειξης μπορούν να επωφεληθούν μόνο όσοι απολύονται δυνάμει ορισμένου απαγορευμένου λόγου, με τους απολυθέντες επί καταχρηστικών οικονομικοτεχνικών απολύσεων να εξακολουθούν να επιβαρύνονται με την επίκληση και απόδειξη δυσχερώς αποδείξιμων γεγονότων. Στο πλαίσιο αυτό, αναδεικνύεται ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει το άρ. 24 Α.Ε.Κ.Χ. στην εγχώρια δικαστηριακή πραγματικότητα, καθώς και η λειτουργία που μπορεί να επιτελέσει ως εχέγγυο για τη διασφάλιση μίας ελάχιστης προστασίας των εργαζομένων από την αδικαιολόγητη απόλυση. Τα ελληνικά δικαστήρια φέρουν την -απορρέουσα από το άρ. 28 παρ. 1 Σ.- υποχρέωση να υπαγάγουν σε ουσιαστικό έλεγχο νομιμότητας κάθε καταγγελία και να επιβάλουν την κύρωση που αποκαθιστά πλήρως την προκληθείσα υλική και ηθική βλάβη σε κάθε περίπτωση αντικειμενικά αδικαιολόγητης απόλυσης, με ευθεία μάλιστα αναγωγή στις προβλέψεις του άρ. 24 Α.Ε.Κ.Χ.. Η εν λόγω διάταξη έχει όλες τις δυνατότητες ώστε να αποτελέσει το νέο εργαλείο στο οποίο μπορεί να δομηθεί το εθνικό σύστημα προστασίας από την απόλυση, έως ότου τουλάχιστον θεσπιστεί ένα ολοκληρωμένο νομοθέτημα που να ρυθμίζει αναλυτικά και σε συμφωνία με τις δεσμευτικούς ευρωπαϊκούς κανόνες τα διάφορα ζητήματα περί την εργοδοτική καταγγελία.